ibiltari
1 adj. Asko ibiltzen dena, ibiltzen zalea dena. Ik. ibilkari. Ibiltari gauean, logura goizean.
2 adj. Egonleku edo egoitza finkorik gabe tokiz toki dabilena. Mantxako zaldun ibiltariaren ibilera berriak. Txerpolari ibiltaria. Gogo ibiltari hau ez zen Zuregana itzultzen. Bizitza ibiltaria: ibiltarien bizitza. Ijitoen etxe ibiltariak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ibiltari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau75 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:Merkat |
1993-04-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:09 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
saltzaile ibiltari.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
zaldun
1 iz. Zaldi gainean doan edo ibiltzen den pertsona. Ik. zaldizko. Bota ditu itsasora zaldia eta zalduna.
2 iz. Aitoren semea, batez ere maila apalenekoa; zalduntza-ordena bateko kidea. Ezkutaria eta zalduna. Erregeren zaldunak. Francisco de Ibarra, Santiagoren ordenako zalduna. Mahai biribileko zaldunak. Zaldun bizilegea. Zalduna, egik semea duke, ez hazaguke (esr. zah.).
3 iz. Karta espainoletan, zaldiaren irudia duen karta. Azaldu dituzte kartak; Frantziskok bi zaldun eta bi seiko. || Zaldun ezpata.
zaldun ibiltari iz. Makurrak zuzentzen eta babesgabeak babesten, abentura bila ibiltzen zen zalduna, zalduntza-liburuetako arketipo bilakatu zena. Mantxako zaldun ibiltariaren ibilera berriak.
zaldun inaute, zaldun-inaute iz. Hausterre egun aurreko igandea, igande inautea. Zaldun-inaute goizean. || Zaldun-inaute eguna.
Estekak-
HBO
Aztergaia: zaldun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau107 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
1996-11-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2010-04-20 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
zaldi: (V-gip, G-azp-goi, AN-gip-5vill). Ref.: Elexp Berg
(zaldizko); Gte Erd 192. Caballo de la baraja. "Zaldi kopa
(AN-5vill) [...] zaldiko urrea (AN-gip, BN-arb)" Gte Erd 192;
zaldizko (V-gip ap. Elexp Berg; G-azp). Caballo de la baraja.
"Txanka ta zaldizkua ta erregia" Elexp Berg. v. zaldun (2);
zaldun (V, G, AN; H). Ref.: A; Iz ArOñ (saldun); Gte Erd 192.
Caballo (carta de la baraja española). "Zaldun ezpata (G-azp),
zalduneko ezpata (G-goi)" Gte Erd 192. Mariak xango, Katixak
zaldun, Marixumek hirua. Elzb Po 207 (en la versión de Or Eus 112
xaldun). Badaki ixilik dela / egonen gau ilhuna; / bainan, bainan,
xangoari / maiz nausitzen xalduna! Bécas GH 1926, 473 (ap. DRA).
Itsasuarrak eman ditu kartak, eta... heldu zaizkote: Errege,
zaldun, batteko. Barb Piar I 44. Etxean betiko legea egun aundiak
ez izan ezkero: sota, zaldun ta errege. Lab EEguna; XALDUN (H).
(Forma con palat. expr.). Caballo (carta de la baraja española).
"S'entend de la dame au jeu de cartes" H. Truk. Jo zan. Mariak
xango, Katixak xaldun, / Marixumek hirua. Or Eus 112 (versión de
"Lau andren besta" de Elizanburu).
zaldun: SGram Historia triste bat (Errege, hiruko,
bateko, zaldun: sei denera!, Bateko... biko... errege... eta...
zaaaldunnn!); zaldi: Elhuyar (Zenbat modu eta aukerabide
dago 10 karta azaltzeko 4 as, 3 errege, 2 zaldi eta sota bat
badira).
zaldi, zaldun: HiztEn; ez dugu aurkitu ap. LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
ElhHizt: zaldun, zamari [en juegos de cartas]; Zehazki: zaldun,
(el caballo de bastos) zaldun bastoia; ez dugu aurkitu ap.
HiruMila.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: zaldun-inaute.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
zaldun urrea adibidea eransteko eskatuz.
Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia
agertuz
Tradizio idatzi hobea du zaldun-ek zaldi-k
baino
Osaeraz argibideren bat eskaini nahi da
zaldun urrea proposatzen da eta ez zalduneko
urrea, sistemarekin koherentea hori baita: cf. errege urrea,
txanka urrea.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
zaldun-inaute.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
kartak: ik. oharra s.u. bateko.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-09-25): zaldun 1 iz. 2 iz. (karta-jokoan): zaldun
urrea. Eta AS gisa: zaldun-inaute edo zaldun
inaute
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2021-01-14
