Euskaltzaindiaren Hiztegia

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EH2016: foie gras iz. Ahate, antzara edo txerri gizenduaren gibelarekin prestatzen den jakia, sukaldaritzan oso aintzat hartua dena. Bordeleko ardoak, Perigord-eko foie grasak.

LBeh (2016-10-26): foie : Elkar, Deia 2, Consumer 2, Berria 5, EiTB 16, Jakin, DiarioVasco 4; foie(-)gras : Elkar, Deia 2, Consumer 44, Berria 37, EiTB 12, Argia // (2020): foie 37: Berria 6 (“Mahaira zerbitzatzeko, plater zabal bat erabiliko dugu. Jarri lehenengo zainzuriak, foie pusketak gainean ipini eta saltsa gainetik bota“), Deia (“Iberikoen taula eta azpizuna foie eskalopearekin plantxan”), DiarioVasco 8 (“Helduentzako menua: kogolloak antxoa eta Idiazabalekin; foie mi-cuita tostadekin; makailua saltsa berdean”), EiTB 11 (“Probatu duzue foie freskoa? Ederra dago”), Elkar (“Zizka-mizka batzuk ere erosiko ditut: foie, ganbak, urdaiazpikoa...”), Consumer 8 (“foie freskoa”), Jakin (“ezta gure euskal sukaldari distiratsuenak ere ez duela eskubiderik ahateak eta antzarak torturatuz lortzen den foie-a saltzeko”), Uztarria 2 (“Patata purea, foie edo ahate gibela, arrautza, xigortutako ogia eta Pedro Ximenez krema baltsamikoa”); foie gras 8; foiegras 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: foie(-)gras 14: Berria (“Hogei herrialdek ateak itxi dizkiete Frantziako hegazti haragiari eta hegaztietatik eratorritako hainbat ekoizpeni, besteak beste, foie-grasari”), Edorta Agirre 3 (adib.: “Enkarguz eskatzen dira oraintxe bertan (denboraldia hasi aurretik) Bordeleko ardoak, Perigordeko foie-grasak, behi azienda, sagar gazi-gozo eta minez moldaturiko sagardoa, etc”), Jon Muñoz 3 (adib.: “Foie grasa, indioilarra gaztainekin, klementinak, enbor izoztua”), Karlos Zabala 2 (adib.: “Dendaren aurrean gelditu eta so egiten zien haragi bola arruntei, lutxoz egindakoei, foie-gras trufatuzkoei”), Lopez de Arana (“Gozotegi batean bi otarteko jan zituen, bata urdaiazpikoarena eta bestea foie-grasena”), Xabier Olarra (“Jaidura zakarrek merkezurreko azokan eta jantoki ongintzazkoetan emandako haragi erdi-ustela irrikatzera bultzatzen zutenen Jan-gogoari betiereko gosetea ezarriko zaio; aldiz, gizalegez baina irmo, txorleroak, kabiarra, ur gezako dortokak, antxoak, pâtés de foie-gras-ak eta gisako kutixi kristauak eskatzen zituztenek beren hortz izpiritualak betikotasun betierekoan haien arimaz bazkatuko dituzte eta beren egarri jainkozkoa lur honetan inoiz dastatutako ardorik bitxien eta bikainenen alde hilezkorrez baretuko”), Txillardegi (“Etxe hartan, belaunez belaun, foie gras famatua maneatzen zen; eta osaba Praixkuk ere, bertan eskolaturik, bere gain hartua zuen aspaldidanik antzara-lumaz edredoiak prestatzeko lan-atala, eta gero beroriek Akizen saltzea”), Aitor Arana (“Isil-isilik ari zen afariaren hasierako zizka-mizkak zerbitzatzen: kroketak, otarraintxoak, urdaiazpikoa, zainzuriak eta foie-grasa”), Juan Garzia (“Ez zen batere harrigarritzat jo behar, arrautza bat irekitzean, piku-moko bat aurkitzea hantxe, ezta beldurrik izan behar ere Praxitelesengandik imitaturiko eta foie grasean zizelaturiko estatuatxo bat ebakitzeko”); foie 3: Bernardo Atxaga 2 (“Foie delakoa ere ez da txarra Frantzian”), Jon Alonso (“Iritsi nintzenean, gizon bat, nire zain zegoen gizona, hain zuzen, hezurgabeturiko zerri-hankak foiez beteak jaten ari zen, Sauternes botilaren laguntzarekin”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: gibel-ore. Foie grasa, patea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: foie-gras / LurE: + / ElhHizt: foie-gras / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "foie-gras († fuagras). Gibel-orea ere erabil daiteke".

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Bebil, oraingoz aski da foie gras arautua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia da foie eta jasotzekoa. Beharbada foie gras sarreran bertan azpiadiera gisa edo oharrarekin jaso liteke, Hegoaldean duen adiera jasoz.