Tr. Ore predomina en los guipuzcanos y navarros, y orhe en los septentrionales. La var. propia de la tradición vizcaína es ora, aunque en el s. XX tbn. aparece ore. La forma orre se documenta en los labortanos Haraneder e Hiribarren, y en los guipuzcoanos Iturriaga, Lizardi y Anabitarte (Poli 77).
sense-1
1.
(V, G, AN, L, B, BN, Ae, S, R; Mic 7v, Lar, Añ, Izt 71r, H, VocB; orheSP, Urt II 294, VocBN, Gèze, Dv, H),
ora (V; Lar(s.v. píldora), Izt 37v, Dv(V), H(V, G), ZamVoc),
orre (G, L-sar, Ae; Dv(G), H),
orra (G-to)
Ref.:
Bon-Ond 151; A (ore, ora, orre); Lrq (orhe); Arin AEF 1960, 69; Iz ArOñ (ora), To (orra), UrrAnz , Ulz ; Etxba Eib ; JMB AEF 1969-70, 97; CEEN 1971, 349; Zt (comunicación personal); Ibarra Dima; Elexp Berg ; Izeta BHizt2; ZestErret
. Masa de harina y agua; masa, pasta en gral. "Orhe gozoa, pâte bien preparée" SP."
Oria, masa o cosa que se apega y agarra"AstDisc 568.
"En vizcaíno se dice ora bat, ora ona, por la masa de harina"(20-9-1857). UrCarta a BonBAP 1954, 259.
"
Gasna orhe onez egina
"H.
"
Orea ezta jin, la masa no ha fermentado"A.
Altxagarri guti batek orhe guzia altxa eraziten duela. Lç1 Cor 5, 6 (He, TB, Dv, Bibl orhe, Ol, IBk, IBe ore, Ker ora
).
Ala eztu lur-tupinagileak orhe ber batetarik egiteko bothere, unzi bataren ohoretako, eta berzearen desohoretako?LçRom 9, 21 (Dv orhe, He orre; TB lur ophil, Ol buztintza, Ker, IBk buztin, IBe lur, Bibl gai).
Orhe gozo eta ezti, emaillea bizia. EZMan II 80.
Bai halaber [ohoratzak] Agnus Dei / orhe sainduz egiñak. EZEliç 99.
Iaunak thuz eta lurrez egin du lohi bat, orhe bat, lohi eta orhe hartzaz itsu haren begiak sendotu. TtOnsa 85.
Haren propitajia den bezala orhiaren hant eta mingatz erazitzekua. Mst XVI.
Irin ta urarekin egiten dan ora. MgCC 195.
Ara ze puskea dan oriari ezarten jakan txantxaduria; bada berak txantxartuten dau ora guztia. Astar I XIV.
--Zer dago Ostien? --Sazerdote jaunek itz konsagraziozkoak erran baño len, orea piske bat orazik gabe. CatMaq 402.
Gatzuari botatzen zaio sufre piska bat motraidura eta jotzen da orre egin arte. ItDial 117 (Ur ora, Dv e Ip orhe).
Gipuzkoako mugapean egiten dan gari guztia da txit bikaña, garbia, pisu andikoa, ore onekoa eta jate gozarotsukoa. IztC 27.
Lur piska bat eskuan artu, istua bota, eta orea egin zuen . (Jn 9, 6). Lard 414 (Ur orea).
Jainko Jaunak egin izan zuen beraz gizona lurraren orhetik. "De limo terrae"
.DvGen 2, 7 (Urt herrauts, Ur loi, Ol buztin, Ker, BiblE hauts, Bibl errauts).
Irinak ur gehiago hartzen du eta orhe gehiago ematen. DvLab 40.
Asi zan zaplaka orea gertatzen taloak egiteko. Apaol 64.
( s. XX)Artotxikiaren orearekin egintako ogia jaten zan. EtxegRIEV 1908, 188.
Etxearen arriak latsun-ore (mortero) gabe elkartu. JBDei 1919, 227.
Gure begien aurrean erage ta baldar aurkezten zan ore ura len izan dala [ollaxkotxoa]. ZinkCrit 36.
Ore gorri[z] ogi oratzen ari zitezken okiñak baziruditen. LhYol 11.
Orhe hura labean hantu zen. BarbLeg 140.
Aurpegia bera ez du haatik bronzaz, bainan da xuri-gorratsezko orhe gogor batez egina. JEBer 56.
Ezti ta abarrez melaza-melaza egindda eguan [kandelea], eta ore au zintzurrera eldueran kokatu egin yakon. Otx 166.
Ogia egosteko gertutzen dan leami-orea. TAgGaGo 95.
Artirin-orrea. LdiUO 41.
Ostiral saindu egunez ogi-orea ez omen da arrotzen. OrEus 174n.
Erti-Zuriak, bere saillak diran Galleta eta Zuku-oreaz."Artes Blancas, con sus secciones de Galletas y Pastas para sopa"
.EAEg 18-10-1936, 79.
Orea orantzak artzi oi du. ZaitSof 5.
Geroago etorriko naiatzu arto eta ore bero-beroagaz. BilbaoIpuiB 257.
Ez zan, ain zuzen, arto-ore onurakorra. ErkiagBatB 96.
Irinik hoberenarekin egin orea ere ez da ogia, labean axala egin artean. XaOdol 58.
Mairan oregiñan ari zan illunabar batean, oretara bota zioken [bost durokoa]. AtañoTxanKan 37.
Hasten niz orearen egiten [...]. Huna nun ezartzen dutan irin pixka bat, ustez talo baten gaia.Etchebarne 29.
Taloak egiteko orrea egiten zan arto iriñarekin. BBarand 41.
v. tbn. Ag G 28. Ir YKBiz 180. NEtx LBB 112. JAzpiroz 23.
azpiadiera-1.1
"
Ora bateko opillak (V), tortas de una misma masa, es decir, lobos de una misma camada"A.
"
Ore bateko opillak dira (G-azp) [...] ore bereko opilak (AN-5vill, BN-arb)"GteErd 204 (junto a ari berekoak, soka batekoak, denak igualtso, etc., de otras zonas).
Zar-zaleok ikuilu bateko txalak edo ore bateko opillak baitzenituen. ZaitPlat 103.
azpiadiera-1.2
(
-rh- L, BN ap. A; Dv, H)."Pâte, nature; compléxion, caractère. [...] Orhe onekoa zen: bizi izan da laur hogoi urthe, [...]. Orhe hobeko gizonik etza, il n'y a pas un homme de meilleure pâte"H.
Ez da bardin ta ora batekua areen ta gure zorija. MgPAb 205.
Orhe onetikan baita [astoa]. Gy 37.
Yaun, andre, nausi, muthil eta nor nahi den, orre beretik dire. HbEgia 122.
Ez da gutiago egia [liburuaren] orhea eta orhapena, guziak aita Kardaberazi zor diotzagula. DvLEd V.
Zuek ere ore onezazkoak bazerate. RIEV 1907, 170.
Gizakumea, izadiko beste izaki oien gai berberakin egiñik dago, ore berdintsuaz moldatua. VillJaink 65.
azpiadiera-1.2.1
Irizar-en landare Persiatarra eta maizterrak erriko txaraetatik ekarriak ore bateko senide egiazkoak zireala.Izt C 166.
azpiadiera-1.3
"Engrudo, (V) orea
"Añ.
azpiadiera-1.4
"Pâte, métal près de fondre ou formant pâte après fusion par refroidissement, et que l'on met en œuvre. Ioare hirur orhetakoa, sonnette (faite) de trois pâtes mélées ensemble"H.
Astunago dan legez [burdiñia] geratuten da ora bat eginda sutegijan. MgPAb 132.
Agertzen da ingudean ore goritua. MEIG IX 126.
(en colab. con NEtx)
azpiadiera-1.5
Oretan edo diru biurtuta arkitzen dan urrea..
"En pasta." EAEg 20-10-1936, 91.
azpiadiera-1.6
"Bouillie, broia, orhia
"Foix.
sense-2
2.
(Añ(V)),
ora (V ap. A). "Fermento", "levadura" Añ.
sense-3
3.Masa (en Física). Eletroi baten orea. GaztMusIx 69.
sense-4
4.
(B ap. A
; orheL ap. A; Dv) . (Adj.)."Crû; en parlant du pain, mal cuit. Ogi hori orhea da, ce pain est crû"Dv(→)A.
azpisarrera-1
OREARENA KENDU. "
Oriana kendu! norbait exajeratzen duenean esan ohi da. Hik milla esan dek, baña oriana kenduta erdiyare eztek izango
"ZestErret.
azpisarrera-2
ORE-BARRO.
"Orrabarro (R-uzt), masa que se recoge en la artesa con la rasqueta" A.
azpisarrera-3
ORE-BILGO(Lar; orabilgo H). Suplicación, barquillo en forma de canutillo. "Suplicaciones" Lar.
azpisarrera-4
ORE-BOSKA.
"(BN-baig), pelotillas de masa de maíz que se mezclan con leche" A.
azpisarrera-5
ORE EGIN.
a) "Amasijo, ora egina" Lar. b) Calado, totalmente mojado. "Goiz goizetik ore egiña nabil (AN-gip), dena ore egina nago (AN-gip)" Gte Erd 175 (junto a pats eginda, blai eginda, etc., de otras zonas).
azpisarrera-6
OREGINAN.
Amasando. Mairan oregiñan ari zan illunabar batean.AtañoTxanKan 37.
azpisarrera-7
ORE-KAMELA.
"Orá-kamelia, el recipiente donde los carboneros hacen la masa para tortas" Iz ArOñ.
azpisarrera-8
ORE-HONDAKIN.
Resto de masa. Nekez datoz, txita aseak ore-ondakiñetara bezela. LdiIL 21.
azpisarrera-9
ORE-HONDAR.
Resto de masa. Oramaian gelditzen diran ora-ondarrak. AndAUzta 136n.
azpisarrera-10
ORE-ONDO BELAR.
Betónica. "Betuna, en Soule bitoina (O), orhe ondo belharra" SP.
azpisarrera-11
ORE-OPIL.
Torta de masa de harina. Ore-opillez asetuko dio ezlari oituak iretsi bearra. TAgUzt 25.
azpisarrera-12
ORE HOTX.
"Orhe hotxa, pâte de maïs pétrie de la veille, d'ont on fait les galettes du lendemain" H.
azpisarrera-13
ORE-PILOTA.
Bola de masa. "Oiek ore pilota batekoak dira (AN-gip)" Gte Erd 204 (junto a ore bateko opillak,ore bereko opilak, etc., de otras zonas)
azpisarrera-14
ORE-SALDA.
Sopa hecha de masa de harina. Zarataka lerdazkatzen ari da oraindio txarrama, arraskara ixuri dion ore-salda. TAgUzt 24.