OEH - Bilaketa
491 emaitza re bilaketarentzat
Sarrera buruan (4)
Sarrera osoan (487)
- abekata
- aberats
- adareta
- adina
- aditu
- admirable
- 1 agian
- agiri
- ahal
- ahuspeztu
- aieka
- aierutu
- 1 aitatu
- aitaxo
- aitonki
- akulamendi
- 1 ala
- alabaina
- albiste
- 1 albo
- alderdi
- alderditu
- aldi
- algodoi
- alkantzatu
- alkate
- altu
- amakina
- amenaza
- amets
- amodio
- amorratu
- amugile
- anderauren
- andre
- anis
- anparo
- antzina
- antzutu
- apaldu
- apozain
- apuro
- apurtxo
- arantza
- arbi
- 1 are
- 2 are
- ariki
- arindu
- arkitekto
- arrangura
- 1 arrantza
- 2 arrantza
- arrastaka
- 1 arrasto
- arrazoi
- 2 arre
- arrondela
- arrotz
- artatza
- artio
- artzaintza
- asko
- 1 asti
- 1 astun
- ateera
- atera
- atota
- atsegin
- aukera
- aumentu
- aurre
- auzo
- azantz
- 1 azkar
- azkazal
- azken
- azpi
- azpigarri
- 1 ba-
- badaezpada
- badere
- bai
- bainande
- baino
- bainu
- 1 baita
- bakarde
- bakidaki
- balaku
- balent
- bapo
- baratari
- barau
- barkamen
- barkillero
- barna
- barne
- 1 barren
- 1 barrena
- barru
- barruti
- 1 basto
- bautismo
- baxatu
- baxu
- bazko
- begiratu
- behar
- behar izan
- 1 behazun
- behe
- behin
- bejon
- bekoki
- 1 belar
- beldur
- belus
- belztu
- benetan
- benga
- bentaja
- 1 beraztu
- berdintsu
- berri
- berritu
- berritze
- 1 bertara
- besoetako
- beste
- bestela
- bete
- betiere
- bezain
- birdazkin
- bitarte
- bizkar
- bizkor
- 1 bola
- 1 bolada
- bolari
- borondate
- bost
- 1 bota
- botila
- braban
- bueltaka
- bukaera
- buru-argi
- buru-galtze
- bururatu
- buruzagi
- danga
- dantza
- debalde
- dei
- demostrazio
- denbora
- desafioka
- deseo
- deskuidatu
- despeditu
- dilijentzia
- dina
- doble
- duda
- 1 ederki
- eduki
- egoskogor
- ekartzaile
- elbar
- elkarrarazi
- enemigo
- enfadarazi
- eramapen
- erantsi
- ere
- eredore
- errekaitatu
- erremolatxa
- erremusina
- errenditu
- errepente
- erretiro
- errukitasun
- eskailera
- eskas
- 1 eske
- 1 esku
- estu
- etorri
- etxe
- ezelan
- ezer
- ezertxo
- ezik
- ezleku
- ezta
- eztoki
- 2 fa
- fabore
- farmazia
- farreka
- 2 fin
- frogatu
- gabe
- gabetasun
- gaindika
- 1 galdatu
- galdu
- galtza
- garbi
- gatz
- gazte
- gero
- gobernatu
- gogo-berritu
- gogo-berritu
- gogo-berritu
- gogoratu
- gora-behera
- gorpuzgabe
- greka
- 1 gutar
- gutxi
- 1 hain
- haitz
- haize
- halere
- haltz
- hamabost
- han
- handitxo
- hanka
- 1 hara
- haragi
- harri
- harrika
- harritu
- harrokeriagabetasun
- hartara
- hartzeko
- haserre
- hats
- hatz
- hirutxo
- hobe
- holandes
- 1 hori
- horrela
- hortz
- hostatu
- hoztu
- 2 hur
- hurrengo
- hutsegite
- idordura
- ifrentzu
- igualatu
- igualtsu
- ihartu
- indartsu
- ingurdu
- inoiz
- inoizka
- inola
- inon
- inor
- inortxo
- inporta izan
- interes
- 1 irakin
- iritzi
- irribarre
- irudi izan
- 1 itxi
- izatiar
- izen
- izugarri
- jainko
- 1 jaio
- jaioberri
- 1 jakin
- jan
- jaunxkila
- 1 jin
- 1 jo
- jolasbide
- jostorratz
- judu
- jungude,
- kailu
- kainu
- kalte
- kapelagin
- karga
- kendu
- kiebra
- kikiriki
- kimera
- klinika
- 1 koko
- kolpe
- konbertsazio
- konpondu
- kontentu
- kontra
- 1 kontu
- 1 kopeta
- 1 korrika
- 1 korritu
- 1 kostatu
- kozina
- kraskatu
- kras-kras
- kristo
- kuarto
- kutsugabe
- 1 la
- lan
- lankerio
- laurden
- leba
- lehenago
- leku
- lepo
- libera
- libratu
- libre
- lohi
- lotsa
- 1 lotu
- luzatu
- luze
- maira
- makur
- mandaburu
- maneiatu
- mangera
- mantenu
- 1 marka
- marru
- matalote
- materia
- merkatari
- 1 mi
- mikatz
- 1 min
- 1 moko
- motz
- mudatu
- nahi izan
- 1 nahiko
- 1 nahiz
- narra
- nasai
- nekez
- nerau
- neure
- neurri
- ni
- nola
- nolanahi
- nonbait
- nor
- noranahi
- oker
- okertu
- 1 on
- 1 ondo
- ondonahi
- 1 ontza
- ordain
- ordaintza
- 1 ore
- 1 osatu
- oso
- osoki
- osorik
- 1 ostera
- 1 ostiko
- otasa
- ozta
- 1 pare
- parte
- patata
- peligro
- pentsatu
- pezeta
- pinaza
- pleitu
- poltsero
- portero
- postura
- potogile
- poz
- pozoi
- prenda
- prozesio
- pure
- puztu
- rekekeker
- rekontra
- sailera
- sakela
- salbu
- 1 salto
- saltsa
- sardina
- sargune
- 1 sarri
- sastada
- satandere
- sator
- segida
- seguraldu
- sentzillo
- sereno
- señorita
- 1 si
- sinesgaitz
- sinetsi
- sobera
- soin
- sol
- sopera
- sortze
- sotil
- sozietate
- sumindu
- superkoi
- sutsu
- sutu
- tarratada
- tarte
- taxu
- telebista
- tertulia
- tolesgabe
- tontorka
- topo
- trapu
- 1 tratatu
- tratu
- trebe
- turbiotu
- txamar
- txanpon
- txapeldun
- txar
- txartu
- txartxo
- txerri
- txiki
- txinparta
- txipaldi
- txuritu
- ukatu
- urdin
- urkatu
- 1 urre
- urruti
- urtu
- uste
- 2 ut
- utzi
- xahutu
- zabaldu
- zabar
- zabarkeria
- 1 zaputz
- zehar
- zein
- zelebre
- zer
- zeremonia
- zerori
- zeru
- 1 ziri
- zirt-zart
- zola
- 1 zor
- zorigaizto
- zulo
- 1 zutik
- zuzen
- zuzendu
goiburua
txuritu.
sense-1
1.
(Lar, Añ).
Blanquear; volver(se) blanco. "Alcorzar" , "(hacerse, ponerse) blanco" Lar. "Blanquear" Lar, Añ.
Baldin badire belzak itzulzen direla txuriak edo guztiz gelditzen direla txuriturik. (Munarriz, 1743-53). FLV 1989, 104. (v. tbn. otro ej. s.v. txuritasun) Hau da edozein gizonek errege andi bat bere itxean arzeko egiten duena, bere itxe guzia ongi garbitu, txuritu ta apainzea. Mb IArg I 366. Elur txuria beti jaanaz txuritzen zate narrua. Mg CC 222. Elurra bezala txurituak geratuko dira zuen bekatuak. AA II 104. Agertuzé konzilioan belz itsúsia, [...] ta bérla pasatuordúko ur bedeikátus txurituzizáio aurpégia lén bekála. LE ( in BOEanm 1676 (voc.) ). Ikatzak belztu ta iriñak txuritzen gaituan bezela. Ag Serm 441. Ori're kosta ortara juan zan / arraia seguraltzera, / ango ur gazikin frotatu eta / musu beltza txuritzera. EusJok 110. Argatik illobiak kisuz (karez) txuritu egiten zituzten. Ir YKBiz 274n. Elurrez txuritutako aitzaren sartalderuntz yoko zuten agian. Zait Sof 136. Platanondo antzuek sagar adar azkarrak daramazkite; pagoak gaztaiñarenak, zumarra, berriz, madari-lorepean txuritzen da. "Incanuit" . Ibiñ Virgil 84. Il baño lentxeago, eskuetako beatzak txuritzen asi zaizkioken. Ataño TxanKan 254. Etxea barru ta kanpoz karez txuritu bitarte. Ib. 58s. Usai gozoko lore / indartsua dena, / erle ta txoritxoak / maite zaituztena. / Txuritzen zeranean / zera nabarmena. Ostolaiz 63.
Blanquear; volver(se) blanco. "Alcorzar" , "(hacerse, ponerse) blanco" Lar. "Blanquear" Lar, Añ.
Baldin badire belzak itzulzen direla txuriak edo guztiz gelditzen direla txuriturik. (Munarriz, 1743-53). FLV 1989, 104. (v. tbn. otro ej. s.v. txuritasun) Hau da edozein gizonek errege andi bat bere itxean arzeko egiten duena, bere itxe guzia ongi garbitu, txuritu ta apainzea. Mb IArg I 366. Elur txuria beti jaanaz txuritzen zate narrua. Mg CC 222. Elurra bezala txurituak geratuko dira zuen bekatuak. AA II 104. Agertuzé konzilioan belz itsúsia, [...] ta bérla pasatuordúko ur bedeikátus txurituzizáio aurpégia lén bekála. LE ( in BOEanm 1676 (voc.) ). Ikatzak belztu ta iriñak txuritzen gaituan bezela. Ag Serm 441. Ori're kosta ortara juan zan / arraia seguraltzera, / ango ur gazikin frotatu eta / musu beltza txuritzera. EusJok 110. Argatik illobiak kisuz (karez) txuritu egiten zituzten. Ir YKBiz 274n. Elurrez txuritutako aitzaren sartalderuntz yoko zuten agian. Zait Sof 136. Platanondo antzuek sagar adar azkarrak daramazkite; pagoak gaztaiñarenak, zumarra, berriz, madari-lorepean txuritzen da. "Incanuit" . Ibiñ Virgil 84. Il baño lentxeago, eskuetako beatzak txuritzen asi zaizkioken. Ataño TxanKan 254. Etxea barru ta kanpoz karez txuritu bitarte. Ib. 58s. Usai gozoko lore / indartsua dena, / erle ta txoritxoak / maite zaituztena. / Txuritzen zeranean / zera nabarmena. Ostolaiz 63.
azpiadiera-1.1
Góra zeurén begiók, ta beira kanpoak, baitaude zori iá txuriturík igitatzéko.
.
"Quia albae sunt iam ad messem."
LE Io 4, 35 (Lç, He xuritu, BiblE horitu).
sense-2
2.
(G-bet).
Pelar. v. xuritu, zuritu.
[Gaztañaren] mamia bear da txuritu, erazaldu eta ur beroan iduki. "Se ha de pelar la carne" . It Dial 107 (Ur zuritu, Dv, Ip xuritu). Eta gaztañak ditugunean, nik txurituko ditut zuk jan bear dituzunak. Bil 159. Patata batzuek magalean artu-ta, auek txuritzen asi zan. Inza EEs 1917, 17. Patata txuritzen. Salav 103.
Pelar. v. xuritu, zuritu.
[Gaztañaren] mamia bear da txuritu, erazaldu eta ur beroan iduki. "Se ha de pelar la carne" . It Dial 107 (Ur zuritu, Dv, Ip xuritu). Eta gaztañak ditugunean, nik txurituko ditut zuk jan bear dituzunak. Bil 159. Patata batzuek magalean artu-ta, auek txuritzen asi zan. Inza EEs 1917, 17. Patata txuritzen. Salav 103.
sense-3
3.
"Encanecer, illea urdindu, txuritu
"
Lar.
Ille banaka batzuek txuritu zitzaizkon. Ag G 129. Gure ille beltzak txuritu diran-ez gero. Zait Sof 192.
Ille banaka batzuek txuritu zitzaizkon. Ag G 129. Gure ille beltzak txuritu diran-ez gero. Zait Sof 192.
sense-4
4.
Justificar, excusar, disculpar.
Edozein oket ta gaiztakeria pruebetara ezkero, elkarren gainka juramentus txuritu oi da, estali oi da, urreztatu oi da. Lar Cor 183.
Edozein oket ta gaiztakeria pruebetara ezkero, elkarren gainka juramentus txuritu oi da, estali oi da, urreztatu oi da. Lar Cor 183.
txuritu
-
txuritu....
-
1. (Lar, Añ). Blanquear; volver(se) bla...
-
Góra zeurén begiók, ta beira kanpoak,...
-
2. (G-bet). Pelar. v. xuritu, zuritu. [G...
-
3. "Encanecer, illea urdindu, txuritu " ...
-
4. Justificar, excusar, disculpar. Edoze...
<< txipaldi 0 / 0 ukatu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
