(maa- H (G)), mahatsarno (BN ap. A ; SP, Dv (BN), H (L)), mahatsano (BN-mix, S ap. A; VocS 145 <-tz->, H (BN, S)), mahatsanu ([-u] Gèze), matsarno (SP), matsardo (H (G)), matsardau (-tz- H (V)), matsano (Lar), maats-ardao, maatz-ardau (H (V)).
Vino. v. ardo. Tr. Documentado en algunos autores septentrionales, desde Leiçarraga hasta mediados del s. XIX. Al Sur se encuentra en Otxoa de Arin, Moguel, Olabide, Orixe, Kerexeta y una canc. pop. alto-navarra recogida por Azkue.
Iaunak ogiaz bere gorputza, eta mahatsarnoaz bere odola representatzen drauku. Lç Ins F, 4r. Eztute ezarten mahatsarno berria zahagi zarretan. Lç Mt 9, 17. [Iesusek] egin ukhan baitzuen ura mahatsarno. Lç Io 4, 46 (He, TB, Dv arno, Ur, LE, Or, BiblE ardo, EvS ardu). Astuak ekarzen du mahatz arnua eta edaten du ura. Volt 260 (180 mahatsa arnuak). Mahats-arno doiak ditu flakoak azkartzen; soberak azkarrak flakatzen. O Pr 307. Ausart eztela mihiaren bustitzera mahatz-arnoz, ez urez ere. SP Phil 2 (He 2 arno). Bazakian bianda friantek eta matsarno <-z-> honak odola pitzen eta samurtzen zutela. Tt Arima 87 (v. tbn. 70 mahatsano <-z->, 63 mahatsarno <-z-> y 59 <-tz->; Onsa 45 mahats-arno <-x->, 52 <-tx->). Apezak Meza saintian, ostia eta mahatsanoa konsekratzen [dütü] . Bp I 70. Kalizean ifenirik dadukan maats ardoa. OA 45. Ezta Ostian ogirik, ez kalizan mahatsanurik. Othoitz 7. Mahats arnorik, ez bertze arnorik ez du edanen. He Lc 1, 15 (TB, Dv arno, BiblE ardo). Jinkotarzüna ogiaren eta mahatsanuaren idürien edo itxüren pian. CatLan 130. Kalizan arkitzen dana da matsardoa. Mg CC 195 (197 mats-ardo, 199 matz ardo; PAb 95 matsardau). Edan dizut flask'erdi bat, / ah zer mahats-ardua! (Canc. pop.). Arch UFH (s.v. flasko ). Matsarno gozoaren urin sutsu dena! (AN-erro). A CPV 190. Ez dut gaurdanik matsardo ontatik iñoiz ere edango. Ol Mc 14, 25 (Leon mahats-arno, Or maats-ardo, Ker maats-ardao).
v. tbn. Mahats arno: CatLav 239 (V 121). Brtc 231. LuzKant 23. Mahatsano: FPrBN 2. Ch IV 11, 1. UskLiB 29. CatOlo 102 (ap. DRA).