Harremana

    OEH - Bilaketa

    685 emaitza ardo bilaketarentzat

    Sarrera buruan (95)


    Sarrera osoan (495)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    iluntasun.
    sense-1
    1. (-ll- V, G, AN; VP 37v, Lar, Añ, H; -lh- L; SP, Ht VocGr, H; -llh- Urt III 30), iluntarzun (BN), ilundasun Ref.: A (iluntarzun); Etxba Eib y Elexp Berg (illuntasun).
    Oscuridad. "Tenebrosidad" , "tinieblas" Lar y Añ. "1. état d'obscurité, qualité de ce qui est obscur, manque de lumière, de clarté. Lur guztia estali zan illuntasunaz, toute la terre se couvrit de ténèbres. 2. au fig. ténèbres, aveuglement d'esprit" H. " Eriotzia da gauza guztiak utseratzen dittuan illuntasun aundi bat " Etxba Eib. v. ilunpe. Tr. Atestiguado al Norte en autores de los ss. XVII y XVIII, y en Duvoisin. Al Sur se documenta a partir de la primera mitad del s. XVIII en autores de todas las épocas. Iluntasun es la forma gral. Hay ilundasun en Urquizu (44), Kirikiño (Ab I 49 -ll- ) y T. Agirre (Uzt 270 -ll- ), iluntarzun en el salacenco Samper (Mt 4, 16) y ülhüntarzün en Maister. En DFrec hay 2 ejs. de iluntasun .
    Ene barreneko ilhuntasunak argitzazu zeure klaritateaz. Mat 283. [Adimendu argia] itsuturen dio illhuntasun handiak. EZ Man I 99. Errazki ezagut dezakezue enorantziaren bisaia dohakabe goibelduraz eta ilhuntasunez bethea. ES 178. Gure argiak ez dire zerbait illhuntasun gabe. Ch I 3, 4 (Mst ülhüntarzün). Etzen ezer ikusten; guzia zan gaba, ta illuntasunak zedukan osiñ-leizearen azala ta gaña. Lar SAgust 8. Sulezeko gaistoak bere illuntasunak eta kezkagai gordiñak isilka beraren bihotzeraño sartuz. Mb IArg I 195. Infernuko illuntasunak, ango su garrak. Cb Eg III 269. Andiak izan badira illuntasunak, andiak ere izango dira argiak. Mg CC 227. Peligro andietan, illuntasunetan, tentazioetan. Gco I 460. Gauaren illuntasunaz baliatzea gaiztakerietarako. AA I 580. Dantzia daguan lekuban, an dago bizijuen illuntasuna. JJMg BasEsc 134 (v. tbn. 110). Lekurik ezkutubenian, iluntasunik itxubenian. Astar II 288. Neure bekatuen iluntasun itzal onetarik urteteko. Añ EL2 166s (v. tbn. LoraS 180). Eguzkia sartu zanean bada, etorri zan illuntasun andi bat. Ur Gen 15, 17. Euri jasa ta illuntasuna. Otag ( in FrantzesB II 128 ). Betor iluntasuna / ta loa beragaz. Azc PB 337. Leize abo orren iluntasuna. Or BM 60 (v. tbn. QA 122). Etzan erreza illuntasun artan tiroa asmatzen. Etxde JJ 154. Odei astunen illuntasuna / mendian zear pasea. Zendoia 72.
    v. tbn. Harb 17. Arg DevB 32. SP Imit I 1, 1. FLV 1989, 119 (Munarriz, s. XVIII). Ub 158. LE-Ir. Lard 461. Dv LEd 219. Ur MarIl 42. Bv AsL 118. PE 27. AB AmaE 367. A BeinB 89. Itz Azald 208. Ag Kr 23. Echta Jos 343. Balad 238. GMant Goi 56. Enb 48. ABar Goi 58. Txill Let 53. Erkiag BatB 39. Anab Poli 24. Osk Kurl 130. Arti MaldanB 214. Ibiñ Virgil 74. AZink 91.
    azpiadiera-1.1
    Erdi-illuntasun artan, ezin [...] ezagutu.Erkiag Arran 47.
    sense-2
    2. Punto oscuro, díficil de entender, de interpretar.
    Hanbat interpretazinozko liburu ilhuntasunez betheak eta hitzkuntza moldegaitzetakoak. ES 130. Ona emen argittuta a illuntasuna, ona emen nire aitta ta arreba legezkoak. Echta Jos 362. Heien artean yakintsun hoberenarekin baino geiago argitzen dutala, baldin iluntasun zonbait izaten badut. Zub 93. [Oraingo lirikaren ezaugarria] omen dugu iluntasun apur bat ere. MEIG II 124. Maisua izan da beti [...] gairik zailenak azaltzen, ez baita iluntasunik argi baino argiago adieraziko ez duenik. MEIG III 89.
    v. tbn. CatLav 161 (V 82 ilhun-). Markiegi in Ldi IL 13. Aitzol in Ldi UO 7.
    azpiadiera-2.1
    Ofuscamiento, confusión (de la razón, mente...).
    Biotzeko agortasun, entendimentuko illuntasun, espirituko mingoiztasunekin. Mg CC 227. Ortik datorkio [...] biotzeko gogortasuna, [...] arrazoiaren illuntasuna. Gco II 41. Illuntasun da naste andia euki eroien buruan olango gauzen gañean. Ag Kr 83. Pensamentua dauka / jarria arduan, / illuntasun triste bat / sarritan buruan. JanEd II 144. Mutillaren buruan, alako naaste ta erdi illuntasuna sortu da. Erkiag BatB 188.
    sense-3
    3. (Añ, Izt, H).
    Tristeza; aspecto triste, preocupado. "Au fig., tristesse, abattement du cœur. Nahi bezanbat handia izan dadin zure barneko ilhuntasuna, hartan kausituren duzu konsolamendua " H. v. GOGO-ILUNTASUN (s.v. gogo), ilundura (2).
    Tristuraz ta illuntasunez betea. Mb IArg I 129. Arpegi erori tristean, ta begietako illuntasunean. Cb Eg II 91. Rakel bizi zan illuntasun edo tristura andian. AA I 596. Illuntasun eta errierta piska bat ume eta gurasoen artean gertatzea ez da berez pekatu larria. AA II 68. Ardo gutxi batekin aztutzen zaizkala bere nekeak, aienatzen illuntasunak ta jartzen dala gogotsuago. AA III 364. Zeure arpegiko iluntasunagaz [...] agertuten dozu [...] pesadunbria. Astar II 26 (v. tbn. 224). Gozakaitz aldiak eta barrungo illuntasunak artzen zuenean. Lard 163 (v. tbn. en contexto similar Arr May 150 barrungo illuntasun, Azc PB 253 biotz-iluntasun, Bv AsL 28 barrengo illuntasunak). Larritu eta illuntasun izugarri batek artu zuen [konde gajoa] . Arr GB 92. Zotiñ, zizpuru, illuntasun da negar andiak eroan zituan. Ag AL 165. Arpegiko illuntasun da begi ederren gorriunean. Ag Kr 158. Nola du poza animak eta oroiteak illuntasuna. Or Aitork 261. Gaur auzi baten illuntasunak hartu du mundu zabala. Xa Odol 220. Gorrotatzeak, berriz, geroko illuntasuna edo kezka [dakar] . BAyerbe 165.
    v. tbn. Zav Fab RIEV 1907, 98. A Ardi 109. Mde HaurB 87. FEtxeb 107.
    azpiadiera-3.1
    Illuntasun batek bakarrik ikaratzen gaitu: karabineruen kopet illunak.Alz Ram 38.
    sense-4
    4. Discreción, humildad.
    Aita zerukoak ohoratua izan nahi zuen Jesusen bizitze ilhunaz eta Jesusek obra ahal zetzaken mirakulluen gañetik preferenzia eman zioen ilhuntasun hari. Mih 127. Handitasunak, ohoreak [...] arbuiatzen ditu, [...] eta [...] besarkatzen du erromestasuna, beheramendua, ilhuntasuna. Dh 259.
    azpisarrera-1
    ILUNTASUNAK EMAN. Marearse. "Illuntasunak emon deutso (V-gip)" Gte Erd 218.
    azpisarrera-2
    ILUNTASUNEZKO. De oscuridad.
    Illuntasunezko ta kezkazko zure aize-baga guziak. Mb OtGai 9, 204.
    azpisarrera-3
    ILUNTASUN LODI. Ensombrecimiento, tristeza profunda.
    Burua du eri, burua; ta iluntasuna dala uste det eri orren [...] sustraia: iluntasun lodia, urte askotakoa, errekondoetan sortzen dan lañoa bezelako narratsa. A Ardi 109.

    iluntasun

    iluntasun
    << igeri 0 / 0 inbidiatu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper