Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu afiliatu, afiliazio formarik aurkitu; beste adieratakoak dira alderdikide eta jelkide.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afiliatu 6 aldiz jaso da: G 2 (R. Zapirain), IE 1 (Herria 1984) eta EB 4 (Zabal 1976; Gipuzkoako Ekonomia; ELA/STV 1992; eta GAO: "afiliatu portzentaia"); afiliazio (eta a. zenbaki, a. portzentaia) EB 10 (GAO, Emakunde 1993 9).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afiliatu : DFrec 16, AB38 1, AB50 3, HiztEn, Euskalterm 14; afiliatze : Euskalterm 1; afiliazio : AB50 1, Euskalterm 9.

Adiera bereko beste formen erabilerak

'afilia-' itzulitako besteak: alderdikide : AB50 5; bazkide(tu) : AB50 3; itsaspen : Euskalterm 1; jelkide : AB50 2; kide : AB50 1, Euskalterm 1; kide egin : Euskalterm 3; kidetu : Euskalterm 2; kidetzapen : Euskalterm 3.

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietako ordainak: a) afiliación: ElhHizt: afiliazio, afiliatze, kide-egite. // HiruMila: afiliazio, kidetza. // Casve FE: kidetze. // Haize Garbia: izen-emaite; b) afiliado: ElhHizt: afiliatu, kide. // HiruMila: afiliatu, kide, alderdikide. // Lur EG/CE: kide; alderdikide. // Casve FE: kide, lagün; c) afiliar: ElhHizt: kide egin, afiliatu, kidetu. // HiruMila: afiliatu, kidetu. // Lur EF/FE: kide egin. // Casve FE: kidetü, lagüntzat hartü; (s') izena eman, saldoan sartü. // Haize Garbia: batasunean hartu; (s') batasunean sartu, izena eman. // T-L LFB: batasunean hartu; (s') batasunean sartu. // Ez ditugu aurkitu besteotan: PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

es afiliación / afiliado, da / afiliar formen ordainak: fr (DLLF): affiliation / affilié, e; adhérent, e (miembro) / affilier; s'affilier, adhérer; it (L. Ambruzzi): affiliazione, ascrizione, associazione / affiliato, associato, ascritto, aggregato / affiliare, affigliare, associare, aggregare, ascrívere, inscrívere; Pres. afilio, afilío; ca (DCC): afiliació / afiliat -ada / afiliar; en (DEIA): affiliation / affiliated; member; subsidiary / affiliate / to become affiliated to, to join, to become a member of, to join a party; de (Slaby-Grossmann): annahme an Kindes Statt, adoption; aufnahme in eine Körpeschaft od partei; beitritt; mitgliedschaf, zugehörigkeit / angegliedert, angeschlossen, zugehörig; (trabajador al sindicato) gewerkschaftlich, organisierter arbeitnehmer; mitglied / in eine körperschaft aufnehmen. Cf. Termium: en affiliation / fr affiliation; en affiliate / fr affiliée; en affiliated / fr associé.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Botoen berri emango da adostasunik gabeko erabakietan

lau kide zerrendan ematearen alde dira, eta batek zalantzak ditu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu afiliatu, afiliazio formarik aurkitu; beste adieratakoak dira alderdikide eta jelkide.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afiliatu 6 aldiz jaso da: G 2 (R. Zapirain), IE 1 (Herria 1984) eta EB 4 (Zabal 1976; Gipuzkoako Ekonomia; ELA/STV 1992; eta GAO: "afiliatu portzentaia"); afiliazio (eta a. zenbaki, a. portzentaia) EB 10 (GAO, Emakunde 1993 9).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afiliatu : DFrec 16, AB38 1, AB50 3, HiztEn, Euskalterm 14; afiliatze : Euskalterm 1; afiliazio : AB50 1, Euskalterm 9.

Adiera bereko beste formen erabilerak

'afilia-' itzulitako besteak: alderdikide : AB50 5; bazkide(tu) : AB50 3; itsaspen : Euskalterm 1; jelkide : AB50 2; kide : AB50 1, Euskalterm 1; kide egin : Euskalterm 3; kidetu : Euskalterm 2; kidetzapen : Euskalterm 3.

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietako ordainak: a) afiliación: ElhHizt: afiliazio, afiliatze, kide-egite. // HiruMila: afiliazio, kidetza. // Casve FE: kidetze. // Haize Garbia: izen-emaite; b) afiliado: ElhHizt: afiliatu, kide. // HiruMila: afiliatu, kide, alderdikide. // Lur EG/CE: kide; alderdikide. // Casve FE: kide, lagün; c) afiliar: ElhHizt: kide egin, afiliatu, kidetu. // HiruMila: afiliatu, kidetu. // Lur EF/FE: kide egin. // Casve FE: kidetü, lagüntzat hartü; (s') izena eman, saldoan sartü. // Haize Garbia: batasunean hartu; (s') batasunean sartu, izena eman. // T-L LFB: batasunean hartu; (s') batasunean sartu. // Ez ditugu aurkitu besteotan: PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

es afiliación / afiliado, da / afiliar formen ordainak: fr (DLLF): affiliation / affilié, e; adhérent, e (miembro) / affilier; s'affilier, adhérer; it (L. Ambruzzi): affiliazione, ascrizione, associazione / affiliato, associato, ascritto, aggregato / affiliare, affigliare, associare, aggregare, ascrívere, inscrívere; Pres. afilio, afilío; ca (DCC): afiliació / afiliat -ada / afiliar; en (DEIA): affiliation / affiliated; member; subsidiary / affiliate / to become affiliated to, to join, to become a member of, to join a party; de (Slaby-Grossmann): annahme an Kindes Statt, adoption; aufnahme in eine Körpeschaft od partei; beitritt; mitgliedschaf, zugehörigkeit / angegliedert, angeschlossen, zugehörig; (trabajador al sindicato) gewerkschaftlich, organisierter arbeitnehmer; mitglied / in eine körperschaft aufnehmen. Cf. Termium: en affiliation / fr affiliation; en affiliate / fr affiliée; en affiliated / fr associé.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Botoen berri emango da adostasunik gabeko erabakietan

lau kide zerrendan ematearen alde dira, eta batek zalantzak ditu.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: afiliación

OEHko datuak [laburduren azalpena]

desafinatu behin jaso da (Sor Gabon: "Ixooo mutillak!! Inaxiyok desafinatzen dik").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afinazio 2 aldiz, EB (L. Fernandez Imaz: "afinazioaz kezkatutako pertsonaiak izan dira eta beren ekarpenen bitartez zortzidun musikalaren banaketaren aniztasun historikoa aberastu egin dute", "Izan ere praktikan afinazio guztiak gutxi gorabeherazkoak dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afinatu : DFrec 1, AB38 1 ('afinar' itzulia, eta 'mus. afinar' itzulitako fintze 1), AB50 2, HiztEn, LurE, Euskalterm 3; desafinatu : AB50 2, HiztEn, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

Musika Hiztegia: afinatu; desafinatu.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegiak: afinatu : EuskHizt (ik. gozatu), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE (ik. gozatu); desafinatu : Lur EG/CE eta EF/FE. Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal afinar / accorder; jouer edo chanter juste formen ordainak: HiruMila: (mus.) afinatu, gozatu // ElhHizt: (mus.) afinatu // PMuj DCV: (mus.) batera abestu, batera jo; (af. instr. mús.) gozatu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, Azkue Aurkibidea; b) Erdal desafinar / désaccorder; chanter faux, jouer faux formen ordainak: desafinatu : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE; ereskaiztu : PMuj DCV; gozagaizki jo (abestu) : PMuj DCV; gozakaiztu : HiruMila, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea (an?). Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF.

Erdaretako formak

a) es afinar: fr (DLLF): accorder; jouer edo chanter juste; it (S. Carbonell): accordare, intonare; ca (DCC): afinar; en (Collins): (aut., mús.) to tune; to sing in tune, play in tune; de (Langenscheidts): Instrumente stimmen; tonrein singen (edo spielen); b) es desafinar: fr (DLLF): désaccorder; chanter faux, jouer faux; it (S. Carbonell): discordare, dissonare (stonare); ca (DCC): desafinar; en (Collins): (mús) to be (edo play, sing) out of tune; to go out of tune; de (Langenscheidts): unrein klingen; falsch singen (edo spielen).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: Ik. gozatu

Ez du baldintza minimoa betetzen, baina adierazle bat behar da

desafinatu antonimoarekin batera ikustekoa da; eta a) mailegu onartzekoen minimoa ez dute betetzen (gaztelaniaz bakarrik erabiltzen dira afinar / desafinar formak; beste hizkuntzek, zeinek bere bidetik aurkitu dituzte irtenbideak, eta euskaraz ere beste horrenbeste egin beharko litzateke, gaian adituekin mintzatuz); b) baina ordain egokirik ez dugu ezagutzen: b1) instrumentuez, gozatu proposatuak balio izan dezake afinatu-ren ordaintzat; baina desafinatu-ren ordaina nekez aterako da bide horretatik; b2) giza ahotsaz mintzatzeko, egokiagoa izan liteke akordatu (cf. fr, it) bezalako baten bidea (aipatu dira: adostu / desadostu; edo "libre" samar dagoen aurrindu; eta tonuan / tonutik kanpo jarri); c) Heg. marka dutela onartzekoak izan litezke afinatu eta desafinatu, hobestekoen berri emanez, hauek erabakitzean.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

h. marka kentzea eta tonuan jartze; aurrintze definitzaile gisa jartzea proposatu da. Halaber, afinatu eta desafinatu sarrerei h. markak kentzea proposatu da eta definitzaile bihurtzea bidalketak. (2013-12-17)

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ik. aurrintze.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Jakite-arloak

Mus.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: afinidad.

Jakite-arloak

Tekn. (Mat., Kim., Bot.).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

afirmatibo behin agertu da (Tt "Prezepto afirmatiboak eztu obligatzen gizona (...) negatiboak bezala") eta afirmazio bi aldiz, erabilera markatuan (Ldi: "Beste baipen edo afirmazio bat..."; "Politikan, ordea, baipen edo afirmazio zeatzak, baipen larriak eskatzen dira").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afirmatu forma behin agertu da EB (M. Pagola "Marx ateo izan zen, txikitandik gainera; bainan, baita ere #mdash#Reding`en kontra afirmatu dezakedala uste dut#mdash# ateismoa bere sistimaren erraietan aurkitzen da") eta afirmazio 4 aldiz (Y. Elorriaga: "Itaunaren ostean zehaztu bako sujetoa daukan afirmazioa neskaren jarrera azaltzen", M. Pagola "Afirmazio bat, ordea, era askotan egon liteke sistima baten barnean"; Argia 1983-07-17: "Afirmazio hau ez da gaurkoa, eta betikoa izango litzateke atzetik antolatzen ari den GALEUSCA hau ez balego").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afirmazio: DFrec 2; AB50 3; Euskalterm 1 ("nazio-afirmazio").

Adiera bereko beste formen erabilerak

'afirmación, afirmativo' itzulitako besteak: AB38: baieztapen 7, baiezpen 3 eta baieztatze 1; baiezkako 2, baiezko 2, baiezkor 1; AB50: baietz (iz.), baiezpen, baieztapen, baiezko; Euskaltermekoak arloka: Politikan afirmazio 1 ("nazio-afirmazio" lexian; cf. fitxa horretako oharra: "Politika hiztegian baiezpen nazional zegoen. Ez du konbentzitzen, sendotzea da ez baietz esatea"); Filosofian, asertzio 1 (aserción, afirmación); baieztapen 5 (eta atzekariaren baieztapen afirmación del consecuente; baieztapen faktual; baieztapenaren bide; baieztapen egiazkotasun), baieztagai 1 (materia de afirmación) eta baieztaldi (ulermenaren baieztaldi momento de afirmación del entendimiento); Psikologian eta Filosofian finkatu 2 (norbera finkatu-nahi deseo de afirmación de sí; norberaren burua finkatu nahi); finkatze (nortasunaren finkatze, nortasun finkatze); finkapen (norberaren finkapen; norberaren finkatze); Hizkuntzalaritzan eta Filosofian baiezko 7 (baiezko adberbio; baiezko perpaus; baiezko proposizio, 'afirmatibo'). // Ik. baietz, baiezko, baiezpen, baieztapen, baieztatu eta baieztu formen adiera-banaketa batzuk: EuskHizt: baietz (iz. Baiezkoa); baiezko (iz. 1. Baietz esatea; ontzat ematea; aurka ez egitea. 2. izlag. Baietz-i dagokion izenlaguna. 3. iz. Zah. Baimena); baiezpen (iz. Baieztea); baieztapen (iz. Baieztatzea); baieztatu (ad. Zerbait egiazkotzat jo, baiezko esaldi batez adierazi); // LurE: baietz. (izen bezala). Baietza eman,...; baiezko. Baietz-i dagokion izenlaguna. // iz. Baietz esatea; ontzat ematea; aurka ez egitea. // Baimena; baiezpen. iz. Baieztea; baieztapen. iz. Baieztatzea; baieztatu. ad. Baieztu, aurreko baiezko batek zeharo garbi utzi ez duen zerbait batez ere. ik. berretsi; baieztu. ad. Zerbait egiazkotzat jo, baiezko esaldi batez adierazi; // HiztEn: baietz. 3. iz. Baiezkoa, baimena, onarpena; baiezko. 2. iz. Baietz esatea. 3. Onarpena, baimena; baiezpen = baieztapen. iz. Baiezt(atz)earen ekintza eta ondorioa; baieztatu. ad. Baieztu, bereziki aurreko baiezko batek zeharo argi utzi ez duen zerbait; baieztu, ad. Zerbait egiazkotzat jo, baiezko esaldi batez adierazi. Onartu, ontzat eman.

Hiztegietako informazioa

Hiztegi batzuetako ordainak: a) affirmation / afirmación: HiruMila: 1. baiezko, baietz. 2. baiezpen, baieztapen. // ElhHizt: 1. Baieztapen; baiezko, baietz. 2. adierazpen, esan. 3. (Ling./Lóg) Baieztapen. // Lur EG/CE: baieztapen.. // Lur EF/FE: baiezko, baieztapen.. // Casve FE: bai, baietz, segürtantxa. // Haize Garbia: bai, bai-etz. // T-L LFB: bai. // PMuj DCV: baietza, baiezko. // Azkue Aurkibidea: baietza; b) affirmatif / afirmativo:HiruMila: 1. baiezko. 2. baiezkotasun. // ElhHizt: baiezko. // Haize Garbia: baiezko. // T-L LFB: baiezko. // PMuj DCV: baiezko.

afirmazio iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, afirmazio-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baieztapen; baiezko].

afirmazio 11: Berria 5 (“Herri bat gara afirmazioa etorri da gero”), Jakin 3 (“Egiten dituen afirmazio bereziki interesgarri batzuk jasoko ditugu, adibidez hau”), Karmel 2 (“Zientziak aurrera joan ahala gero eta mugimendu gehiago antzematen da (bai makrokosmosean eta baita mikrokosmosean ere), eta behin baino gehiagotan unibertsal bihurtu badira ere teoria batzuk, azkenik okerrak zuzenduz afirmazio honekin amaitzen du”), Uztarria (“Esklaben atzean etxe gehiago egiteko aukera dagoela afirmazioari buruz”); baieztapen 1386.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

afirmazio : Berria 2 (“Kulturgintzaren planteamendua lantzen du monografiko batean, eta erradikalizaziotik jotzen du behin baino gehiagotan: «Euskal kulturak afirmazioa den ukazioa du sustraitzat”), Iñaki Segurola (“Euskaldunen egunkariaren itxiera zuen hitz egiteko aitzakia, eta ezin gehiagoraino harritu ninduten Solé jaunaren esanek, nik nere jardunean erabilitako batzuen oso antzekoak baitziren (mapa, identitatea...), baina guztiz kontrako heldulekutik harrapaturik, hots, afirmazio nazionalaren alderditik.”), Unai Elorriaga (“Baina pentsio bateko balkoi batetik ezin da halako afirmazio erabatekorik egin, begien trukoa izan zitekeelako hura edo, are okerrago, burmuinaren trukoa izan zitekeen, eta burmuina izaki peligrosoa izan daiteke, batez ere etxetik kanpo gaudenean; esate baterako, etxetik zazpi ordura gaudenean, trenez”); baieztapen 590.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Ordezko formak finkatuta daude, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da.

Forma baztertua

Bazt. Ik. baieztapen, baiezko, etab.

Euskaltzaindiaren Arauak

afixa Sin. kartel.

Forma onartuaren aldaera baztergarriak

"eta ez *afitxa" gehituko da

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Hizkl.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

afizino (eta -ñ-) 15 (Mg CO 3, JJMg BasEsc 6; Harb 2; -ñ-: SM Zirik 2, Añ GGero 2); afizio (eta -iyo) 9 (Mg CC, Gco I, MEIG; -iyo: Xe, AzpPr, EusJok II, Iraola, Tx B, Noe); afizione 3 (CatB; JJMg BasEsc; Ch); afizionatu 3 (LE Prog, JanEd), afizionatuki 1 (Harb).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afizio 14: B 1 (A. Lasarte); G 3 (A. Arrinda, P. Lazkano; M. Ostolaiz); EB 10 (M. Ugalde, X. Gereño, A. Valdes, X. Mendiguren Elizegi, M. Atxaga, Bertsolaritza, Habe, Aizu!, Unesco-ren Albistaria); afiziyo G 1 (A. Zavala); apizio EB 1 (F. Juaristi); apiziyo EgAs 4 (El Día 1933); izond. gisa erabiliak dira, eta EB: afizionatu 7 (E.J., M. Atxaga, A. Oiarzabal, Egin); apizionatu 2 (Pelota).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afizio : DFrec 1; AB50 12; afizionatu : DFrec 10; AB50 16 (eta atleta afizionatu 1, bertsolari afizionatu 1, karrerista afizionatu 1, segalari afizionatu 1); Euskalterm 5.

Adiera bereko beste formen erabilerak

a) 'afición' adierako besteak: zale : DFrec 91, zalekeria : DFrec 1, zaletasun : DFrec 43; AB38 12 (eta mendizaletasun 4, handizaletasun 1); AB50 46 (eta bertsozaletasun 2, lama-zaletasun 1, lanzaletasun 2, sari-zaletasun 1); Euskalterm 1 (eta kirolzaletasun 1); zaletu : DFrec 6; Euskalterm 1; zalego : Euskalterm 1; zalekeria : AB38 1; eta gogozko: AB50 1, griña: AB50 1, joera: AB50 3, politika zale: AB50 1, lehia 1, langiletasun: AB50 1; b) 'aficionado' adierakoak: zale eta -zale : AB38 3 (eta apainzale 1, dantzazale 1, fotografizale 1, frutazale 1, geografizale 1, musikazale 2, hegaztizale 1, ostrazale 1, frutugozozale 1, garbantzu zale 1, xorizale 1, bertsozale 2, filmezale 1, itsaskizale 1, ardozale 3); AB50: zale 17 (eta aizkorazale 1, antzerkizale 1, apustuzale 1, ardozale 1, bertso zale 1, bertsozale 25, euskal kirolzale 1, folklorezale 1, futbol-zale 1, futbolzale 4, horoskopozale 1, idizale 1, irakurzale 1, jazz-zale 1, jazzale 1, jokozale 1, kartazale 1, kirol zale 1, kiroltzale 3, kirolzale 3, zinezale 2, urregorrizale 1, txistuzale 1, trikitizale 2, tenis-zale 1, teatrozale 2, sari-zale 1, sagardozale 1, pitxizale 1, pelotazale 4, neurtu-zale 1, musikazale 5, museozale 1, liburuzale 1, realzale 1); Euskalterm (teatrozale 1, kirolzale 1, futbolzale 1); amateur : Euskalterm 5; apizionatu : AB50 1; lehiadun : AB50 1; testulari : AB50 1; zaletu : AB38 1; Euskalterm 1; c) 'aficionar' adierakoak: zaletu : AB38 2; kirolzaletu : AB50 1. Cf. entziklopedietakoak: HiztEn: zale ("zerbaitetarako aparteko joera edo grina duena edo zerbait oso atsegin duena"); zalegarri ("erakargarria, atsegingarria"), zalekeria ("zaletasun gaitzesgarria"); zaletasun (zerbait edo norbaiten zale izatea, hartarako edo harenganako joera edo atsikimendua"); zaletu ("zaletasuna hartu; zale bihurtu"); // LurE: zale, zalekeria, zaletasun, zaletu, zaletze.

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietako ordainak: a) erdaratik abiatuz: a1) afición-en ordainak: ElhHizt: 1 zaletasun, zale izate; 2 zaleak. // HiruMila: (1. inclinación) zaletasun, nahitasun, makurtasun, ekarri, jarki, mendu; (2. devoción) eraspen; (3. afición desordenada) zalekeria; (4. tendencia fuerte) bokazio; (5. conjunto de aficionados) zalego. // Lur EG/CE: zaletasun. // Casve FE: erakarte, ekandüra; (penchant) aiher, aiho, ekandüra, gose, enjogidüra. // Haize Garbia: (penchant, inclination) lixtertasun, lisna, jaidura. // T-L LFB: (propension) lisna, erori, ekarri. // PMuj DCV: (1. inclinación) leia, zaletasun, griña, joera; (2. amor, cariño) lege, maitasun, onginai, begi on, txera; (3.) alegin, leia, kemen. // Azkue Aurkibidea: -oi, apeta, arrausi, atxikitasun, irau, lehia, leia, makurtasun, zale, zaletarzun, zaletasun, naikunderi; k(h)oi, -tun; a2) aficionado, da: ElhHizt: 1 zale, -zale; 2 amateur. // HiruMila: (1.) -zale, -koi, zale, -ri eman; (2.) itsu, porrokatu, itzel, zalekoi. // Lur EG/CE: zale, zaletu. // Casve FE: kari, koi, -zale. // Haize Garbia: (amateur) avec les sufixes: zale et kari. // T-L LFB: (amateur) suffixe zale. // PMuj DCV: (propenso) -zale, -koi. // Azkue Aurkibidea: kari, khoi, zale; gautxori, erikoi, ederzale, eztikoi, merkhatukari, merkatulari, xabartu, ardankoi, ardantzale, ardanzale, ardaukoi; zalekoi, amurratu; -kin, -kuntze; a3) aficionar: ElhHizt: zaletu, grinatu, guratu. // HiruMila: 1 zaletu; 2 ñapurtu. // Lur EG/CE: zaletu. // PMuj DCV: (1. despertar la afición) zaletu, zalerazi; (2. -se) zaletu, griñatu, listertu. // Azkue Aurkibidea: guratu, hisiatu, lixtertu, ñap(h)urtu, zaletu, injubitu; b) euskaratik abiatuz: Lur EF/FE: zaletasun ("penchant, goût"); zaletu ("s'attacher, pendre goût"). // Casve EF: zale ("1. amateur de"; "2. appétit, désir, envie"), zalegarri ("1. appétissant, excitant"; "2. apéritif"), zalekeri, zaleki, zalekoi, zalekoitarzün, zaletarzün, zaletü ("1. donner de l'appétit, du désir"; "2. avoir de l'appétit, avoir envie de"). // Lh DBF: zale, -zale, zalegarri, zalegile, zalekeria, zaleki, zalekoi, zalekoitasun, zalerazi, zaletarsun, zaletasun, zaletu. // DRA: zale, -zale, zalearazi, zalegale, zalegarri, zalegille, zaleiki, zale-joku, zal(h)ekara, zalekeri, zaleki, zalekoi, zalekoitasun, zalekor, zaletarzun, zaletasun, zaletsu, zaletu; PMuj DVC: zale, zale-bizitu, zaleegi, zaleegikeria, zaleegitu, zalegarri, zalegile, zalegitu, zalekeria, zaleki, zalekoi, zalekoiegi, zalekoitasun, zalekor, zalemen, zalemindu, zalerazi, zalerazle, zaletarzun, zaletasun, zaleti, zaletsu, zaletu, zaletze.

Erdaretako formak

es afición / aficionado, -da / aficionar formen ordainak: fr (DLLF): penchant, goût (inclinación); ardeur, zèle (afán); amateur; (tener afición a) aimer, raffoler de, être un amateur de / amateur, passionné, e (aficionado); (ser muy aficionado a) aimer beaucoup / attacher à, faire aimer (una persona, su país); donner le goût o la passion de, faire prendre goût à; s'attacher à, aimer, prendre plaisir à, prendre goût à, s'engouer de (despectivo), aimer (cosas); it (L. Ambruzzi): inclinazione, simpatía, tendenza, propensione, affetto, affezione, per qualcuno o qualche cosa; (a la música, al vino, al juego) essere dedito alla musica, ecc; tifo sportivo; (favorita) hobby; impregno, efficacia nell'eseguire qualche cosa; (taur.) l'insieme degli appassionati per le corride / affezionato, simpatizzante; tifoso (sportivo); amatore, -trice, amante di qualche cosa; dilettante; radioamatore / affezionare, inclinare qualcuno verso persone o cose; (a uno a la caza) far prendere a qualcuno il gusto della caccia; affezionarsi, attaccarsi, incapricciarsi, appassionarsi di persona o cosa; ca (DCC): afecció, afeccionament / aficionat -ada, afeccionat -ada, afectat -ada / ez dugu aurkitu; en (DEIA): liking, love; taste; hobby, interest; affection, fondness (cariño) / enthusiastic, keen (entusiasta); fond, keen; amateur; fan, enthusiast; lover / to make fond (inducir a amar); to give a liking, to interest, to make fond; de (Slaby-Grossmann): zuneigung, liebe, ergebenheit; vorliebe; eifer; dilettantentum; liebhaberei; steckenpferd, engl hobby; verehrerschaft; (taur) vorliebe für stiergefechte, anhängerschaft / zugetan, geneigt, aufgelegt zu (dat); (a chanzas) spabliebend; (fotógrafo) amateurphotograph / liebe einflöben; geneigt machen; gewinnen für.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Behe-mailako formaren aldean hobestekoa

Beh. Ik. zaletasun.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Heg. Beh. Ik. 1 zale; 2 amateur.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan apoiñu 'hezetasuna' adierakoa (A: "Eguraldi bere moduko bigun epelak ekarten dau apoiñua") eta afoiñu 'usaina' adierakoa (Gand Elorri: "Magnificat"-en bertso bakoitzak afoiñu marra darua").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira bafainu 1 (P. Berasategi: "Kedarrak, bafainuaren modura igotzen zuen zerurantz...") eta bapainu 2 (P. Aristi: "Bihotzak bapainuan [tit.]"; B. Hidalgo: "Kotxearen aldamenetako leihoak, franelaren gris koloreko bapainu batek estaliak zituen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afoinu: HiztEn.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Ahozko erabileraren testigantza fidagarria du

idatziz gutxi erabili bada ere, ahozko erabileraren testigantza fidagarria du.

Txostenaren laburpena

Ez dugu OEH-EEBS corpusetan aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afonia : HiztEn, LurE-EskolaHE; Euskalterm 2; afoniko : AB50 (eta afoniko gelditu) afónico); HiztEn; Euskalterm (pektorilokia afoniko 'pectoriloquia áfona').

Erdara/euskara hiztegietako datuak

afonía / afónico-ren ordainak hiztegietan: HiruMila: afonia / afoniko; ElhHizt: afonia / afoniko; Aulestia: bozgabezia / bozgabe; Casve FE (aphone) bozgabe; HaizeG (aphone) bozgabe; PMuj DCV: ats-apaltasun, erlasdura, abots-gabe, eztarriko itxia / ats-apal, erlats; BeraLzM: aboskagabe, aboske / ø; Senda-Jakindi: abotseza; afonía histérica: inarkun abotsurritze, gogadimeneri abosturritze / ø; Azkue Aurkibidea: ø / aska, atsapal, atsapaldurik; medio afónico: sama-erre. Ez dugu aurkitu besteotan: Lur EG/CE, Lur EF/FE eta T-L LFB.

Erdaretako formak

fr (DLLF): aphonie, extinction de voix; aphone; (Le Petit Robert): aphonie, aphone; it (L. Ambruzzi): afonía; afonico, afono; ca (DCC): afonia, afònic; pt (Eurodiccionario): afonia; afónico; en (DEIL): aphony, aphonia, loss of voice; aphonic (término médico) / hoarse, voiceless (término común); de (Slaby-Grossmann): Aphonie, Stimmlosigkeit, Sprachlosigkeit; aphonisch, stimmlos, tonlos / stockheiser.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

Nart. da.

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aforo 2 aldiz agertu da, EB (I. Antiguedad: "Amaya (...) lokal honek 1.200 jarlekutako aforoa zuen eta antzerkirako Gipuzkoan zegoen aretorik onena zen"; Egin 1988-04-11: "Aforo hauetan ateratako datuekin agortze-indizerako balore bat estimatu dugu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aforo : HiztEn ("iz. 1 Aforatzearen ekintza eta ondorioa. 2 Antzoki, zine-areto, futbol-zelai etab.etan sartzen den ikusle-kopuru maximoa"), Euskalterm 4 (eta aforo-estazio, trafiko-aforo, zirkulazio-aforo bana; eta edukiera 'aforo, capacidad' 1).

Hiztegi berezituetako datuak

Ez dugu aurkitu hiztegiotan: Casve EF, Lh DBF, Azkue DVEF, DRA, Lur EG/CE.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

HiruMila: aforo. // ElhHizt: edukiera, leku, toki. // PMuj DCV: (cata) mustada, measintxa, txestu; (arqueo) neurri, kokamen. // Azkue Aurkibidea: measintxa; mustada; teste; txastu. // Ez dugu aurkitu besteotan: Haize Garbia, Casve FE, Lur EF/FE, T-L LFB.

Erdaretako formak

es aforo-ren ordainak beste erdaretan: fr (DLLF): jaugeage; évaluation (valoración); taxation (tasación); estimación débit; nombre de places; it (L. Ambruzzi): valutazione, stima, èstimo, tassazione; cubatura; stazzatura, capacità; ca (DCC): aforament; en (DEIA): gauging measuring, measurement; appraisal, assessment, valuation (evaluación); flow; de (Slaby-Grossmann): eichung; eichmaß; zollamtliche abschätzung, zollwertermittlung; fassungsvermögen; plätze; wassermengen-bestimmung.

aforo iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, aforo-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. edukiera; neurketa].

aforo 55: Argia 2 (“Adituen ustez baldintza guztiak eman ziren horretarako: 800 laguneko aforoa, eszenatoki paregabea eta bertsotarako giro ederra”), Berria 2 (“Bilboko Udalak Kafe Antzokiari isuna jarri dio eta hilabete baterako itxi du, aforo arauak hausteagatik; zehazkiago, jende kopurua nabarmen gainditzeagatik”), DiarioVasco 10 (“Dena dela, kontraesana dirudi aforismoak hain aforo txikia izatea”), EiTB 19 (“Sarrera doakoa da, baina goiz joatea gomendatzen da aforoa mugatua baita”), Erlea (“Hainbeste liluratu ninduen, hamar aldiz ikusi nuen gutxienez, Arte Dramatikoko Eskolako ikasleoi doan sartzen uzten baitziguten aforoa betetzen ez bazen”), Consumer 2 (“lautik hirutan ez dago instalazioetako ekipamenduen ezaugarrien gaineko informaziorik eta lautik bakar batean ematen da aforoaren eta antzekoen berri”), Goiena 9 (“Oñatin igerilekuetako berdegunea zabalik dago, eta astelehenean eta martitzenean aforo kontrolatua izan zen igerileku txikian”), Uztarria (“Legez, aforoagatik, Soreasun beharrezkoa ez den arren jartzea erabaki du Udalak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu aforo formarik.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: aforo

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Ordezko formak finkatuta daude, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da.

Forma saihestekoa

Saih. Ik. edukiera; neurketa.

Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 53

Zerrenda osagarriak

EEgunk

Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 38: Afrika Erdiko Errepublika; afrikaerditar; Bangi; bangiar.

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "afrikaner (pertsona, adjetiboa), afrikaans (hizkuntza)".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afrikar izond. eta izlag.: a1) P. Aristi (“Nahiago zituen gandorreko ladies afrikarrak, Uganda, Ginea, Tanganika eta Marruekosekoa”), DNoticias 1995 (“ume afrikarrak”); a2) Hemen (“50 estatu afrikarretatik”), F. Juaristi 6 (adib.: “Pipa afrikarra lortu du, aitaren trasten artetik lapurtua”, “sustrai afrikarrak”), UZEI 6 (“Guzti hau izan behar da kontutan historia afrikar garaikidea aztertzean”, “Bigarren Mundu-Gerratearen aurretik lurralde afrikar independenteak gutxi ziren”), E. Garmendia 4 (“nazio afrikarrak”, “1936ean hiru herrialde afrikarrek independentzia lortu zuten”), SGarm Heriotza (“bere zakil afrikarraren suzko garijotzeaz”), Hemen (“50 estatu afrikarretatik 15ek besterik ez dute «Herri eta giza eskubide afrikarren gutuna» berronetsi”), A. Martinez (“Elefante afrikarra”), M.E. Ituarte (“Afrikar Arkaruntz doazen abere afrikarren gerizak daude”), Mundua 1993 (“herrialde afrikarren independentzia”), UnescoAlb (“hizkuntza afrikarren ahozko tradizioa eta sustapena“), Napartheid 1996 (“batez ere herri afrikar honetan”), Historia eta Artea/DBH (“eskultura afrikarraren eragina”), A. Zuberoagoitia (“Cheren abentura afrikarra”), M.E. Ituarte (“abere afrikarren gerizak”); b1) M. Aramendi (“Horregatik txundituta geratzen gara zenbait afrikar korrikalariren pizkortasuna ikusita”), J. Sarrionandia 2 (“Ene afrikar laguna elefanteaz mintzatzen zaidanean ene gogoa eskola egunetara doa”), F. Ibargutxi (“afrikar emigranteen penak”); b2) Erlijioak munduan (“afrikar populazioa”), J.A. Agirre (“afrikar kalendulak ere baditu”), Munduan zehar (“artean egin izan zen bidaiarik luzeena afrikar lurreetatik zehar”), Hemen (“afrikar kontinentean”, “Afrikar Batasunak [OUA] 1981ean aho batez onartua izan bazen ere”), M.E. Ituarte (“Afrikar Arkaruntz doazen abere afrikarren gerizak daude”), Egunk 1993 (“Afrikar Batasunerako Erakundea”), Tx. Ramirez de la Piscina (“Afrikar Batasunerako Erakundea”).

Euskaltzaindiaren Arauak

Ik. EArauak 51.

Onomastika batzordeak argitzekoa

gentilizioak oraingoz baztertzea erabaki da, Onomastika batzordearen lan-erabakien zain

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afrikari 4 aldiz agertu da (Maileg 2, L.M. Mujika 2); afrikatu izond. 5 aldiz (UZEI, Txillardegi 2, P. Salaburu 2); afrikazio 2 aldiz (Txillardegi).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afrikari : HiztEn-LurE; afrikatu : AB38 1; Euskalterm 1; afrikazio : DFrec 1; Euskalterm 1.

Hiztegietako informazioa

afrikari : HiruMila, EuskHizt.

txandakatze iz. Bi gauza edo gehiago txandaka gertatu edo egitea; bi pertsona edo gehiago zerbait egiteko txandaka aritzea. Ik. txandaketa; txandatze; alternantzia. Nik ez dakit nor aterako den garaile, esan dezakedan gauza bakarra, boterean txandakatzea gertatzea ona dela beti. Bazuten eskubidea erretiro partziala hartu eta txandakatze kontratu batekin ordezkatuak izateko. Hiztun askoren morfema-elkarketetan jazotzen diren igurzkari/afrikatu txandakatzeek frogatzen dute esandakoa. // frikari adj./iz. Hizkl. Igurzkaria.

frikari 5: Argia (“Bada galera gehiagorik: Erramun Gerrikagoitiaren euskara preposizionala, Iruña-Veleia afera, Urtzi Ihitzaren teoria kosmikoak, Xabier Azkargortaren frikari eta afrikariak. Nola izan benetako modernetia horiek guztiak galduta? Ezinezkoa da”), Elkar 4 (“Mendebaleko bereizgarri hori dela eta, ez + ø- batzen denez, txistukari frikaria ahoskatzen da euskalki horretan”); afrikari 6: Argia (“Bada galera gehiagorik: Erramun Gerrikagoitiaren euskara preposizionala, Iruña-Veleia afera, Urtzi Ihitzaren teoria kosmikoak, Xabier Azkargortaren frikari eta afrikariak. Nola izan benetako modernetia horiek guztiak galduta? Ezinezkoa da”), Berria 2 (“Bide batez, zein euskal toponimastikaren irizpidez atera du norbaitek «Oarsoalde» neotoponimo hori, latinak euskal kontsonante afrikariak adierazteko aukerak zituen ala ez ohartu gabe?”, “Elexpuruk argudiatu du, ordea, euskaldunek ‘arazoak’ izan dituztela beti soinu txistukari afrikariak, hots tz edo ts , transkribatzeko, eta normala iruditzen zaiola t horretarako erabiltzea”), EiTB (“Horrez gainera, ahoz ia automatikoki egiten diren [tz] afrikariak idatzian ere jaso daitezke”), Elkar 2 (“Katedradunak argudiatu zuen t hizkia , batzuetan, ts eta tz soinu afrikariak irudikatzeko erabili zela ostraketan, eta hori ezinezkoa zela garai hartan, soinu hori irudikatzeko, XVIII. mendera arte, s, ç edo z erabili zelako beti”, “Doktoreak erantzun zuen, ordea, euskaldunek "arazoak" izan dituztela beti soinu txistukari afrikariak, hots tz edo ts, transkribatzeko, eta normala iruditzen zaiola t horretarako erabiltzea”); afrikatu 12: Elkar 8 (“Debabarrenean baizik ez dira ahoskatzen txistukari afrikatuak; Deban eta Mutrikun gehienbat. Antzuolan ere entzuten dira tarteka”), Euskaltzaindia 4 (“Alta, Ipar Euskal Herri barreneko franko euskaldunek jinak ziren"jinatzien" ahoskatzen dute, k+ zkontsonante clusterraren ondorioz zafrikatuz, baina Ahoskeraizeneko liburu honetan ez zaigu aholkatzen ahoskera afrikatu hau; aldiz, Bizkai-Gipuzkoetakoa bai”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

frikari 6 Isabel Arrigain (“Bere ondorengoak ere sare berean erori ziren; izan ere,... frikariaren... grafia ikusirik, Grimm-ek pentsatu zuen hots hau bikoitza ez ezik, leherkari hasperendua ere bazela”), Jokin Muñoz 2 (“"Arraioa! ", pentsatu duzu, "nola bete daitekeen hainbeste folio hegoaldeko goi nafarreraren kontsonante frikariei buruz!"”), Iñaki Arranz (“R. M. Pagola: "Ekialdeko euskalkietako masturbazio frikaria"”), Lourdes Oñederra (“igurzkari edo frikariak.”); afrikatu 54: Lourdes Oñederra 53 (“Hots afrikatuak ahots-bidearen hersketa batekin hasten dira, HERSKARIAK bezala”, “Ortografiaren ikur bikoitzek eta baita NAF (Nazioarteko Alfabeto Fonetikoa) TRANSKRIPZIO sistemakoek ere islatzen dute afrikatu bat hersketak eta igurtziak osatzen dutela”), Isabel Arrigain (“Lorturiko eskema sailkapen arrazional bat izango da; eta ez dugu sailkapen horretan bilatu behar izaera berezi edo konplexuko fonemarik, fonema horren garrantzia praktikoa zeinahi dela; beraz, hasperenduak (ph, dh eta abar), afrikatuak (--... eta abar), kontsonante bustiak, bokal ahulak (´ edo e mutua eta abar) ez dira azalduko; baina, alderantziz ere, fonema bakunak, ondo bereizturiko hots gisa kontuan hartzen ez direnez garrantzi praktikorik ez dutenak, ez dira agertuko”); Ez dugu aurkitu afrikari formarik.

Erdaretako formak

es fricativo,-a: Elhuyar: adj./s.f. (Ling.) frikari, igurzkari, frikatibo ; Adorez: adj. (Ling.) frikari, igurzkari ; Labayru: Fon. frikari, igurzkari, frikatibo ; Zehazki: Hizk. igurzkari // es africado,-a: Elhuyar: adj./s.f. (Ling.) afrikari : las consonantes africadas en euskera son 'ts', 'tz' y 'tx': euskal kontsonante afrikariak 'ts', 'tz' eta 'tx' dira; Adorez: adj (Fon.) afrikari ; afrikatu* e. afrikari ; Labayru: Fon. afrikari ; Zehazki: adj afrikari : las consonantes africadas, kontsonante afrikariak. // Euskalterm: es africada/africado/africación formen ordainak: africada alveolar laminal sorda (afrikatu hobikari lepokari ahoskabe), africada apico-alveolar sonora (afrikatu hobikari apikal ahostun), africada apico-alveolar sorda (afrikatu hobikari apikal ahoskabe), africada prepalatal sonora (afrikatu sabaiaurreko ahostun), africada prepalatal sorda (afrikatu sabaiaurreko ahoskabe), africado (afrikari), africación (afrikazio); es fricativa/fricativo/fricación/fricatización formen ordainak: consonante fricativa (kontsonante frikari), fonema fricativo (fonema frikari), fricación (frikazio), fricativa alveolar apical sorda (frikari hobikari apikal ahoskabe), fricativa alveolar dorsal sonora (frikari hobikari lepokari ahostun), fricativa alveolar dorsal sorda (frikari hobikari lepokari ahoskabe), fricativa apical sonora (frikari apikal ahostun), fricativa dental sonora (frikari horzkari ahostun), fricativa faringal sorda (frikari faringal ahoskabe), fricativa interdental sorda (frikari hotzarteko ahoskabe), fricativa labial sonora (frikari ezpainkari ahostun), fricativa labiodental sorda (frikari ezpain-horzkari ahoskabe), fricativa palatal sonora (frikari sabaikari ahostun), fricativa prepalatal sonora (frikari sabaiaurreko ahostun), fricativa prepalatal sorda (frikari sabaiaurreko ahoskabe), fricativa velar sonora (frikari belar ahostun), fricativa velar sorda (frikari belar ahoskabe), fricativo (igurzkari, frikari), fricatización (frikatze).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, baina komeni da Lourdes Oñederrari zuzenean kontsulta egitea, gai horietan aditua denez.

Forma saihestekoa

Saih. Ik. afrikari.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "afro. Afrikar itxurakoa. Izenaren aurretik jarri, deklinatu gabe. Ez ile afroa, baizik eta afro ilea, afro musika...".

Mailegu isiltzekoa da, aipatu gabe uztekoa

pasakorra izan liteke, eta oraingoz ez jasotzea erabaki da (hitz-elkarketako lehen osagai gisa ager daitekeena, berriz, Onomastika batzordeari dagokio erabakitzea).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afro-amerikar 1, Genetika eta Osasuna (“Afro-amerikarrek, beren aldetik, arrisku altuagoa daukate zelula faltziformeen anemiarako”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: afro-amerikar 6: H. Cano (“Afro-amerikarrek ostera, lurrerantz, sustraietarantz begira dantza egiten ditek”), Deabruaren hiztegia (“Afro-amerikarrek beren balioa indartzeko erabiltzen duten tresna”), Berria 2004-2006 (“Musika afro-amerikarra”, “Institutu afro-amerikarreko irakaslea”, etab.) // afroamerikar 30: J. Sarrionandia (“New Yorkeko afroamerikar gazte haluzinatuak”), I. Heras (“giza garapenaren indizea […] afroamerikarrentzat”), Berria 2004-2006 (“Gizonezko afroamerikarrak”, “Botoemaile afroamerikarrak”, etab.), I. Aranbarri (“Lautik hiru ez ziren ez Wayne, ez Mitchum, ez Martin, manumitugabeko afroamerikarrak baizik”); afro-europar: Berria 2004 (“Berak hura afro-europarra dela dio”); afro-euskaldun: Berria 2004 (“Bere lehen «abesti afro-euskalduna» egin du Mendibilek”); afroingeles 2: L. Egia (“Afroingelesok kasko gainean eramaten diagu gau eta egun”, “Hori afroingelesa dun, nigeriarra beharbada”); afrokaribear: L. Egia (“Aireportuan bezain galdurik sumatzen zuen bere burua afrokaribearren auzune hartan”); afro-kolonbiar: Berria 2004 (“Martxan afro-kolonbiarrak, nekazariak, sindikatuak eta hainbat taldek hartu zuten parte”); afro-kubatar (afro-kubar) 3: Berria 2004-2006 (adib.: “Musika afro-kubarra”, “Gai afro-kubatarren eta gizarte gaien inguruan”) // afrokubatar: Berria 2004 (“Musika afrokubatarraren ikur bat”); afro-kubanismo 2: Berria 2006 (adib.: “Afro-kubanismoa”). // ZTC: afro-asiar: Elhuyar (“Indoeuropar hizkuntzak batetik, Afro-asiar hizkuntzak bestetik eta Drabidar hizkuntzak hirugarrenik”). // Euskalterm: afro-asiar ("a. bloke", "a. konferentzia").

Hiztegietako informazioa

Zehazki eta Elhuyar: afroamerikar, afroasiar, afrokubatar.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

afro- hasiak ap. RAE: afroasiático, afronegrismo // ap. Zehazki: afroamerikar, afroasiar, afrokubatar // ap. ElhHizt: afroamerikar, afroasiar, afrokubatar // Ez ditugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, PMuj DCV.

Erdaretako formak

fr (Larousse): afro-américain, afro-antillais, afro-asiatique, afro-cubain; en (Collins): Afro-American, Afro-Asian; it (S. Carbonell) eta de (Langenscheidts): Ez dugu aurkitu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa afro-amerikar forman, 178. arauak hala jasoa du eta.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

batera ikusi dira elkarketako lehen osagai gisa forma berezia izan dezaketen leku-adierazleak (cf. albano-x, anglo-x, arabo-x, austro-x, erruso-x, euro-x, fino-x, franko-x, galo-x, germano-x, greko-x, hispano-x, ibero-x, indo-x, israelo-x, italo-x, kantabro-x, latino-x, luso-x, mediterraneo-x, serbo-x, siro-x, sumero-x, turko-x, txino-x, uralo-x, eta astur-x, atlantiko-x, frantses-x, galaiko-x, judu-x, edo bizantziar-x, erromatar-x, errusiar-x, gipuzkoar-x, greziar-x, hispaniar-x), eta: a) marratxoz bereiziak aipatuko dira, grafia hori erabaki baitu Onomastika batzordeak [«... zera onetsi da: Marraz idaztea (anglo-saxoi, afro-amerikar, anglo-egiptoar), eta Euskaltzaindiak lotuta eman dituenak (indoeuropar eta serbokraziera) salbuespentzat hartzea»], nahiz Euskaltzaindiak bestelakorik erabaki dezakeen (marratxo eta guzti aipatu dira indo-x bezalakoak ere, koherentziak hala eskatzen duelakoan); b) aski ugariak dira honelako osatuak, eta erabili-hedatuak jasoko dira hiztegian, gainerakoak libretzat emanez (baina zerrendan aipatuz); c) horietako batzuk, jakina, «x-ren eta y-ren arteko» moduko sintagma libreen bidez ere adieraz daitezke; d) afro-x osaerakoetan, afro-amerikar, afro-asiar eta afro-kubatar jasoko dira hiztegian (baina ez dira jasoko afro-europar, afro-euskaldun, afro-ingeles, afro-karibear, afro-kolonbiar eta afro-kubanismo).

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu corpus bietan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afrodisiako : AB50 1; HiztEn-LurE.

Erdaretako formak

fr: aphrodisiaque; it: afrodisíaco; ca: afrodisíac; en: aphrodisiac; de: Aphrodisiakum. // OfQuLF: qui stimule le désir sexuel || Aphrodite || déesse de la Beauté et de l'Amour dans la mythologie grecque.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erdaretako formak

OfQuLF: qui stimule le désir sexuel || Aphrodite || déesse de la Beauté et de l'Amour dans la mythologie grecque.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

afrontu (+ -ü) 19 dira: IE 13 (EZ Man I, Ch, JesBih, CatLuz, Jaur 5, Bordel 2, Xa Odol, Balad), Zu 6 (Tt Arima 3, Xarlem, UskLiB, CatS); ik. OEH argitaratuko besteok ere: "Apostoluek trabajuak pasatzen zituztenean, eta injuriak, eta afrontuak errezebitzen zituztenean ziaze kontentureki" (Ber Tart), "Zegati geiago eskojidu gura izan eban kurutzeko eriotzea? #mdash#Zerren zeinbat afrontu geiagokoa zan"; "Porque cuanto era más ignominiosa" (Cap), "Giristino bat prest egon behar dela afruntu, pena eta nahigabe guzien sofritzera Jesu-Kristo gatik" (CatLav), "Manera, eta ispiritu berian besarkatu behar tiizi egiten derauzkiguten afrontiak" (AR), "Humiliatzen da, nonbre gabeko afrontuak, plenitu gabe, hitz bakhar bat egin gabe, sofritzerainokoan" (Brtc), "Nola behatu diozute mezprezioei, laidoei, afrontuei?" (Ib.), "Jainkoari afronturik handiena egin zinozoke, dudatzen bazindu haren miserikordiaz" (Ib.); affrontur Zu 1 (Tt Onsa: "promez emaiten drauzut (...) affrontur bat nizala giza gaixto bat nizala"); afronteria Zu 1 (Egiat: "Hetzaz sakolak hüsten dütienak ta hen falta egitez bethatzen gezütarien kapitaiña, ta zakü afronteriaz betherik denaz"); OEH argitaratuan, gainera: "Ez sinhets koki hori / afrunteriaz da betherik" (Abraham); afruntu (eta -ü) 43: G 3 (Etxde JJ); IE 35 (EZ 7, SP Imit, Gç 6, Ch 7, He Gudu 5, Gy 2, Elsb Fram 2, HU Zez, Lf Murtuts, Ardoy SFran, Mattin 2); ZuAm 5 (Tt Arima, Etch, Xarlem 2, CatLan); afruntatu IE 2: (SP Phil: "Gaizki erraitetasuna hastio duenak afruntatuko du bere burua, Gç: "Eta bihotz dibino baten afrutuz afruntatzea"); OEH argitaratuan beste hau jaso da: "Ororen burukoa / Alegera zaite: / Zu afrontatu gabe / Konsola naite", Satr: 'zureganatu gabe'); afrenta G 5 (Cb EG 4, Etxde JJ); afrentu IE 1 (Elsb Fram).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afruntu IE 3 (D. Dufau 2, Gure Herria 1958).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afrontu : HiztEn ("1 (Ipar.) Iraina, ofentsa, desegokitasuna. / 2. adb. (B) Kanpoan, sapairik gabe. / 3. iz. (B) Haize oso gogorra"); afruntu : DFrec 2; HiztEn ("ik. afrontu"); afruntatu : DFrec 1; ez ditugu aurkitu AB50 eta LurE/EskolaHE iturrietan.

Adiera bereko beste formen erabilerak

es 'afrenta, ultrajar' itzulitako besteak: laido : AB38 1; irain egin : AB38 1, iraindu : AB38 1.

Hiztegietako informazioa

Kontsultatu diren hiztegietan, Haize Garbia eta T-L LFB dira afrontu jaso dutenak; guztiek ematen dute laido, eta ia denek irain (ez dugu aurkitu ap. Euskalterm eta Casve FE). // HiruMila: afrenta: laido, irain, idoi, bidegabe, bidegabekeria, desohore, desondra; ultrajador: iraintzaile, laidoztatzaile, mesprezatzaile; ultrajante: laidagarri, iraingarri, laidozko / (acción ultrajante) ekintza laidagarria; ultrajar: (injuriar) iraindu, irain egin, laidotu, laidoztatu, desohoratu, laidetsi / (despreciar) mesprezatu, gutxietsi; ultraje: (acción y efecto de ultrajar): iseka, burla / (injuria, desprecio) irain, laido, idoi, desohore, mesprezu. // ElhHizt: afrenta: irain, laido; afrentador: iraintzaile, laidoztatzaile, laidotzaile; afrentar: iraindu, laidoztatu, laidotu; afrentosamente: laidoz; afrentoso: iraingarri, iraintsu, laidogarri, laidotsu; ultrajador: iraintzaile, laidoztatzaile; ultrajar: iraindu, laidotu, laidoztatu; ultrajante: laidogarri, iraingarri, laidozko; ultraje: irain, laido; // Aulestia: affront: laidokatu, laidoztatu, laidotu, iraindu; affront: laido (L, LN, Z, U), laidogarrikeria (L, LN, Z, U), lotsagaizto (B, G, U); kontrajarketa; outrage: irain, laido; outrageous: iraingarri, iraintzaile (G, L, U), lotsagarri (B, G, U); outrageosly: krudelki, lotsagarriro, ankerki, gogorkiro. // Euskalterm: afrenta: laido; ultrajante: laidespen(ezko), laido(zko); ultrajar: laidetsi, laidotu; ultraje: laido, laidespen. // Lur EG/CE: afrenta: irain, laido; afrentar: iraindu; ultrajar: iraindu, laidoztatu; ultraje: irain, laido; // Lur EF/FE: affront: iraindu, laido / (faire affront): iraindu; outrage: irain, laido; outrager: iraindu, laidoztatu. // Casve FE: affront: goitzarren, laido, nausa; (faire un affront) goitzarren egin, ondikatü, laidostatü; outrage: goitzarren, laido, hidoista, ogen; outrageant: laidogarri, goitzarren, egingarri; outrager: goitzarren egin, hidoistatü, laidostatü, ondikatü; outrageusement: goitzarrenez, laidoz; outrageux: goitzarren egile, laidozale. // Haize Garbia: affront: irain, laido, afruntu; outrage: laido, irain; outrageant: laidogarri, laidotsu, iraintsu, iraingarri; outrager: iraindu, laidoztatu, laidotu; outrageux: laidotsu; outrageusement: laidogarriki, laidotsuki; qui outrage: laidotzaile. // T-L LFB: affront: laido, afruntu, iroi, irau, irain; outrage: laido, irau; outrageant: laidogarri; outrager: laidostatu; outrageux: laidotsu; outrageusement: laidotsuki. // PMuj DCV: afrenta: (descrédito) izen txar, aipu txar, lotsa gaizto / (ofensa, injuria) irain, laido, itz-gaizto / (cosa afrentosa) lotsagarri, txarkeria, laidagarrikeria; afrentar: (injuriar, ultrajar) iraindu, laidoztatu, irain egin, laidoztu / (-se, avergonzarse) lotsatu, alketu, lotsa-gorritu, lotsa artu, alke izan, aalgetu, lotsa izan; afrentosamente: laidozki; afrentoso: (ignominioso) laidogarri, laidozko, laidotsu, lotsagarri, iraintsu, alkegarri; ultrajante: (injurioso, afrentoso) iraingarri, iraintsu, laidogarri, laidozko, laidotsu, iraintzaile; ultrajantemente: laidoz, laidozki, laidotsuki; ultrajar: (injuriar, afrentar, agraviar) iraindu, laidotu, laidoztatu, irain egin, laidoztu, laid-arazi / (despreciar) arbuiatu, oinperatu, erdeiñatu, urruñatu, gutxi-iritzi, urruindu, utsean euki; ultraje: (injuria, afrenta) irain, laido, itz-gaizto, bezkeria, idoi / (desprecio) arbuio, urruin, narga, destaiña, muzin, erdeiñu; Azkue Aurkibidea: afrenta: alkeizun, alkeri, irau, hiroi, iroi; afrenta ligera: mixkurteria; afrentar: laidetsi, laidoztatu, undikatu; afrentosamente: laidozki; afrentoso: laidogarri, laidozko; hecho ultrajante: hidoizta; ultrajar: laidarazi, laidatu; ultraje: goitzarren, idoi, hidoi, irain / irain egin.

Erdaretako formak

erdarazkoak (es afrenta, ultraje formen ordainak begiratu dira; cf. beste forma batzuen artean fr affront, it affronto, pt afronta, ca afront, en affront): fr (DLLF): afrenta: affront, outrage, (aguantar una afrenta) essuyer un affront, subir un outrage / déshonneur, opprobre; afrentar: faire affront à, outrager / humilier, offenser / rougir, avoir honte; ultrajador: qui outrage, vexateur (-trice); ultrajante: outrageant (-e); ultrajar: outrager; ultraje: outrage; it (L. Ambruzzi): afrenta: affronto, oltraggio, ingiuria, offesa, villanía, insulto / infamia, disonore, vergogna, onta, ignominia / V. agravio: offesa; afrentado: oltraggiato, offeso, svillaneggiato, ingiuriato, insultato / svergognato, infamato, disonorato; afrentador: oltraggiatore, -trice, insultatore (-trice); infamatore (-trice); afrentar: oltraggiare, insultare / svergognare, infamare, disonorare, vituperare / vergognarsi, arrossire, adontarsi; afrentosamente: oltraggiosamente / ignominiosamente; ultrajador: oltraggiatore, insultatore, ingiuriatore (-trice); ultrajante: oltraggiante, insultate; ultrajar: oltraggiare, insultare, ingiuriare, offèndere, vilipèndere, vituperare; ultraje: oltraggio, ingiuria, insulto, offesa, vilpendio, vituperio; ultrajisarar: oltraggiare; ultrajoso: oltraggioso, ingiurioso, offensivo; pt (Eurodiccionario): afrenta: afronta; ultrajar: ultrajar; ultraje: ultraje; ca (DCC): afront, ultratge, ultratjador, ultratjant, ultratjar, ultratjós (-osa); en (DEIL): afrenta: affront, insult / disgrace, shame; afrentador: insulting, affronting / offensive, offending / insulter, affronter / offender; afrentar: to insult, to affront / to offend / to disgrace, to dishonour, to shame / to humiliate / to be ashamed, to be embarrassed; afrentoso: insulting / offensive, offending / humiliating / disgraceful, shameful, outrageous, dishonourable; ultrajador: outrageous / insulting / offensive; ultrajante: outrageous / offensive; ultrajar: to outrage, to do outrage / to insult, to offend; ultraje: outrage / outrage, insult / offence; ultrajoso: outrageous / offensive; de (Slaby-Grossmann): afrenta: Schimpf, Schmach, Beschimpfung, Beleidigung, Schmähwort, Ehrverlust; afrentado: unverschänt, schamlos; afrentar: beleidigen, beschimpfen / erniedrigen, entehren; afrentarse: sich mit Schmach bedecken / sich schämen; afrentoso: schimplich, schmachvoll / schändlich, beschämend, ehrenrührig; ultrajante: beleidigend / ehrenrührig; ultrajador: Beleidiger, Schänder; ultrajamiento: Schmähung, Kränkung; ultrajar: schmähen, kränken / beschimpfen, (gröblich) beleidigen, vergewaltigen; ultraje: Beleidigung, Schimpf, Beschimpfung, Schmach; ultrajoso: schimpflich, schmählich, ehrenrührig.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. afrontu / LurE: - / ElhHizt: afrontu / EskolaHE: -

Forma berriagoa, bere euskalkian berritu-nagusitua

lehen adierakoa, Iparraldekoa, batez ere afrun- forman ageri da XX. mendean; Bizkaierazkoa, berriz, afron- omen da, baina ahoz da erabili-ezaguna, ez idatziz. Forma eta sarrera bakarra dagokiela uste du lantaldeak.

Forma baten adiera(k)

1 Batez ere Ipar. 'laidoa'. 2 Bizk. 'haizea eta euria batera'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Jakite-arloak

Tekn. (Hist.). Hau bezalako titulu-izenak, aski arrotzak izanik ere, usu jaso ohi dira erdal hiztegietan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

agramontes: Ardoy SFran; agramontestar: Izt C; beaumontestar: Izt C.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

agramondar: Latxaga (“Agramondarrak eta Beamondarrak”), Aranzazu 1932 (“Agramont eta Beaumontar alderdietan banakaturik, eren Erri ederra ondatzeko zorian”); I. Zaldua (“Arbaso agramondarrengandik zetorrela, frantsesez hitz egiten zuela, Frantziaren mireslea zela, eta abar”); agramontes 4 (Etxde Begia 3 eta Amaiur: "agramuntes"); beaumondar 4 (Latxaga: "beamondar"; I. Zaldua 2; Aranzazu 1932: "beaumontar"); beaumontes 2 (Etxde Begia).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

agramondar: AB38 4, HiztEn-LurE; beaumondar: AB38 3, HiztEn, LurE (Agramondarrak eta beaumondarrak), Euskalterm 1; beamondar: AB38 1; beamontar: AB38 3, LurE // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

agramondar: ElhHizt, HiruMila, EskolaHE; agramontar: DRA ("Agramontés. Bereterretxe Agramontarra zen. Uarrain, Euzko-Gogoa, Mayo 1956,50"); beaumondar: ElhHizt, HiruMila, EskolaHE // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. s.u. krisoprasa: "Apoc 21, 20 [...] IBk, BiblE agata".

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ZTC: agata 3: 1 ap. Ekaia (“Erdiko hutsuneak biribilak edo izar itxurakoak izan ohi dira eta hutsik gera daitezke edo agata eta kaltzedonioa bezalako mineralek azala edo hutsune osoa estal dezakete”), 2 ap. Geologia HE (“agata: Kuartzo kriptokristaltsuaren aldaera den kaltzedonia, kolore eta porositate desberdinetako zona zentrokideak dituena“, “Mineral ugariena da eta aldaera asko ditu, kaltzedonia, agata eta silexa besteak beste”); agata: BiblE (Ir 28,19; 39,12), Dv, Ur (ibid. — Vul achates); agat: Ker, Ol (ibid.); ik. Geologia HE paperezkoan: agata / en agate / es ágata / fr agate // agata: EPG 6.

Euskaltzaindiaren Arauak

agata (harribitxia)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erdaretako formak

OfQuLF: pierre précieuse || Agate || fleuve de Sicile près duquel on trouva cette pierre.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak (Achates ibaia, Sizilia) eta Mineralak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB 3na ager.koak dira agenda (Kultura eta Turismo Saila) eta ajenda (J.M. Iturralde 2, Egin 1987-12-16).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

agenda : HiztEn; Euskalterm 4; eta EEgunk.

Inguruko formen erabilerak

cf. zeregiñak (A. Zubikarai).

Hiztegietako informazioa

Bestetan: agenda : HiruMila; ElhHizt ("1agenda. 2gai-zerrenda; agenda"); ez dute eman Lur EG/CE; EF/FE hiztegiek.

Erdaretako formak

Erdara batzuetakoak: es: agenda; fr: agenda; ca: agenda; en: agenda; de: Taschen-, Notiz/buch // Terminkalender // Tagesordnung.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

onartzekoa da lantaldearen ustez, g/j grafia erabakitzea besteri dagokiola aitortuz.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

agenta IE 1 (F. Krutwig); agente 32, EB (A. Lasarte, A. Otxoa 4, Estatistika Zuzendaritza, E.J., Elhuyar, G. Etxeberria 2, HAEE, Hemen 1989 4, I. Lamarca, J. Butron, J.M.S. 2, K. Navarro 4, K. Santisteban, S. Garmendia, UZEI 2, X. Mendiguren B. 5); agentzia (hauetako batzuk -a gabeak) 36: G 1 (T. Izagirre) eta EB 35 (J. Azurmendi, J.J. Goenaga, K. Navarro 2, A. Loidi, F. Rodriguez, G. Calico 3, Casve Azken dilindan, X. Mendiguren Bereziartu, Deia 1987, Deia 1988, Egin 1979 4, Egin 1989, GAO, Hemen 1987 2, Kontsumitzailearen heziketa eskolan, Kultura eta Turismo Saila, Punto y Hora de Euskal Herria 1985, Zabal 1973, Zerbitzuan 1986, Zeruko Argia 1978 10); ajente 8: EB 5 (R. Etxezarreta), EgAs 3 (El Día 1933, Euzkadi'ko Agintzaritzaren Egunerokoa 1936, 2); ajentzia (hauetako batzuk -a gabeak) 11: B 2 (Gure Erria 1972) eta EB 9 (V. Huici, X. Gereño, T. Auzmendi, A. Valdes, Hazienda, Finantza eta Ogasun Saila, E.J. Euskara Zerbitzua 3, HABE 1988).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

agente : DFrec 5, AB38 4, AB50 5; HiztEn-LurE; ElhHizt, HiruMila; Euskalterm 64 (eta agentetasun 1); agentzia : DFrec 32, AB38 4, AB50 27, HiztEn-LurE; Euskalterm 35; ElhHizt, HiruMila; Casve EF; ajente : DFrec 2, AB50 3; ajentzia : DFrec 13, AB50 8; ez dugu aurkitu PMuj DVC eta PMuj DCV hiztegietan.

Jatorrizko forma

agente, (agentzialari)

Zalantzazkoa da maileguzko izenondo edo eratorria

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

onartzekoa, baina g/j erabakiz.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EEBS: agentzia: 24 ager. / ajentzia: 6 ager.)

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: agencia.

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

onartzekoa, baina g/j erabakiz.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. agerpide / LurE: agerpide / ElhHizt: agerpide / EskolaHE: agerpide.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+b-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+g-.

Kategoria

iz.

Jatorrizko forma

ageri, agiri

Euskaltzaindiaren Arauak

ageri izond.: leku ageria

Forma baten adiera(k)

izond. "leku ageria"

Formen arteko bereizketa semantikoak

ageri: ad. nahiz izond.; agiri: iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: AGERI DENEZ Por lo visto, al parecer. Ageri danez, ara nolako / eultzia dion erauntsi. "Por lo que se ve". Or Eus 174. Au, ageri danez, emakume baten alde ari da. Zait Sof 182. Ageri denez, alkarri hurbil ditugu Galesko Enda Ederra eta Euskal Herriko lamin-enda. Mde Pr 267. Zenbait euskaltzainek [...] euskal-ioskera bera gainazpikatu ta itzulipurdikatu nai lukete, ageri danez. EG 1956 (1-2), 115. Miren ez da, agiri denez, bete lezakeana. Txill Let 80. Ardauaren bustitasunak ez deutsu ba, agiri danez, larregizko kalte aundirik egiten. Erkiag BatB 12. Ageri denez, Likori, Gal utzi ta Rhin ibaiaren inguruetara ioan zan. Ibiñ Virgil 62. Zilegi dela dirudi, gezur biribilik bota gabe nor bere opilari ikatza arrimatzen saiatzea. Ageri denez, ordea, horrek ematen dizkigu lanak. MEIG VIII 36. (Con ablativo). Por lo que se desprende de. Baiña Bergilik, Unai-kantak-etatik ageri denez, ez zituen batere maite alako gudariak. Ibiñ Virgil 24.

adib.: ageri izan, ageri, ageriko 1 da ad. Ikusgai bihurtu, begi bistan azaldu, ezagun izan. Garbi ageri da horren bihotz ona. Honetan ageri da gure historiografiak hezur muinetaraino sarturik duen gaitza. Liburu horretan ere ageri da hitz hori. Orduan ageriko dira haien amarruak. Hiri larrienetarik behera, erdara ageri zaigu gero eta nagusiago. Tontor horretatik itsasoa ageri da. Kea den lekuan ageri da badela sua. Hire aurrerabidea ageri dadin guztien aurrean. Haren lanetan ageri denez. 2 du ad. Erakutsi; ikusgai, ezagun izan. Aukeratu diren zatiek batasun gutxi ageri dute. Ageri duzu ez zarela hemengoa.

Ez dugu aurkitu ageri denez forma.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ageri denez 48: Berria 10, Iñaki Iñurrieta 7, Patziku Perurena 5, Xabier Kintana 4, Asisko Frantzizko 3, Patziku Perurena 3, Xabier Amuriza 2, Isabel Arrigain 2, Koro Navarro 2, Urtzi Urrutikoetxea, Edorta Jimenez, Iban Zaldua, Txillardegi, Koldo Izagirre, Juan Martin Elexpuru, Juan Garzia, Pello Zabala.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta jasotzekoa, baina azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ageri sarreran (itxura denez, antza denez azpisarrerak bezala).

Euskaltzaindiaren Arauak

ageri izan, ageri, ageriko. da eta du ad.: garbi ageri da horren bihotz ona; ageri duzu ez zarela hemengoa

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

(ageri-)agerian {eduki, egon, jarri,...}

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

ezkutukoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Sinonimoa(k)

ageririk, ageriz.

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Jatorrizko forma

ageriko, agiriko, herriko

Forma osatua den arren, onartzekoa da

jendaurreko, publiko

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

"politikarien ageriko bizitza"; "ageriko aurrezkia"

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS: agerira azaldu / agertu / atera / EskolaHE: AS

Kategoria

adlag.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

agerira atera, agerira ekarri gisako esapideetan erabilia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EuskHizt / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ik.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

ageriki.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS.

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

ageriki,

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. ageriko.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ko/-zko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+g-.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

1 agiria. 2 erakuskaria, froga.