Euskaltzaindiaren Hiztegia

Euskaltzaindiaren Arauak

adikatu, adika, adikatzen. da ad. 'nekatu'

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

adikatu, adika, adikatzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 37 (Aizu 2, Argia 2, Berria 12, Euskal Herriko Agintaritza 1, EiTB 2, Elhuyar 2, Elkar 7, Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioa, UEU 8); ETC 91.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa. Honekin batera adikzio forma ere jasotzea komeni da (mendekotasun forma ez da aski testuinguru guztietan).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Corpusekoak B dira: adikuna (Añ EL) eta adikune (A BGuzur) bana, eta adikuntza-aldi 2 (KIkV). Argitaratuan, gainera: adikune 1 (A Ezale) eta 4 adikuntza (Ayerb EEs, Zink Crit, Ol Imit).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

adikuntza 1 jaso da, B (J.K. Ibargutxi: "Irudi, uste ta ideak doguz gure adimen eta gauzen bitarteko; gure adimena, geu ez garean gauzakaz alkartu daroen zubia. Era onetantxe sortu ta erditu daroagu adikuntza").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

adikune : AB38 ('punto de atención'); HiztEn-LurE ('begirada'); adikuntza : DFrec 1.

Hiztegietako informazioa

Hiztegietan: adikune (Bizk. 'begirada'): HLEH-EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Casve EF; DRA. // cf. HiruMila: "1 mirada,adikune zorrotza:una mirada penetrante 2 atención, adikune txikiko haurra: niño de floja atención". // PMuj DVC: "1 B. audiencia. 2 atención, observación, advertencia". // ez dugu hiztegiotan aurkitu: HaizeG, T-L LBF, Lur EF/FE, Lh DBF; adikuntza : HiruMila ("1 comprensión, interpretación, entendimiento. 2 discernimiento, discreción"); Casve EF (interprétation); PMuj DVC (comprensión); DRA ("Inteligencia, sentido en que se puede interpretar un dicho o expresión. Discernimiento, discreción").

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

begirada.

LBeh (2013-06-10): adikzio 75: Deia (“Drogamenpekotasunen –adikzioen- VI. Plana”), Consumer (“Nola kalifikatuko zenuke, beraz, kritika literarioek sortarazten dizuten erreakzioa: ezaxola, haserrea, adikzioa?”), Berria 32 (adib.: “Kym gaztea krisian dago, adikzio ugari ditu eta gurasoen etxera itzuli da”, “insomnioa, kontzentrazio falta, pasibotasuna eta adikzioa edo mendekotasuna eragiten dituela adierazi du“), EiTB 21 (“Eta droga berriek adikzio berriak sortzen dituzte”, “sexu adikzioari buruz hitz egingo dute gaur”), Argia 16 (adib.: “droga gogor baten edo adikzio baten menpe ez bagaude“, “adikzio oso gogorrak sor ditzake”), DiarioVasco 4 (adib.: “Artxiboetan ibiltzeak adikzioa sortzen du”). // adikzio 82: Aizu, Argia 11, Berria 22, Deustuko Unibertsitatea, DiarioVasco 2, Euskal Herriko Agintaritza 28, EiTB 11, Elkar 5, Consumer.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: adikzio 13: Berria 3 (adib.: “Emakume bakoitza desberdina den arren, eta arazo desberdinak baditu ere, anorexia eta bulimia adikzioen kategorian sailka genitzake”, “Literatura ia patologia bezala bizi du tolosarrak, utzi ezinezko adikzio bezala”), Iñaki Heras 4 (adib.: “Marketinak kontsumorako grina, beharra ala desioa, ez ezik, obsesioa eta adikzioa ere sortzen du”), Xabier Olarra 4 (adib.: “Egiak eta zentzu komunak diotena aldarrikatzeko adikzioa duena”), Ana Urkiza (“Gainera, barnetegiak adikzioa sortzen zuen”), Harkaitz Cano (“goizeko lanbroak hezetutako egunkaria hatzetan sentitu eta ogi egin berriak tinta beltzarekin nahasian sortzen duen usainak, nikotinak adina adikzio sortzen duenak, ez dauka preziorik”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: droga mendekotasun (drogomenpekotasun*).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es adicción / fr dépendance: Elhuyar: zaletasun; mendekotasun, menpekotasun; atxikimendu / Nolaerran: menpekotasun, menekotasun, mendekotasun / menpekotasun, mendekotasun, zalekeria / Zehazki: mendetasun, zaletasun / Labayru: - / Adorez5000: -.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu adikzio formarik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: adikzio eta mendekotasun (TN).

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

mendekotasun araua da.

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

ez dago maileguaren premiarik, aski dira mendekotasun, mendetasun arautuak.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Nazioarteko forma da, eta alde horretatik sartzeko aitzakiarik ez dago. Baina mendekotasun formaren kaltetan gerta daitekeenez, oraingoz ez sartzea proposatu da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adiktibo forma aztertzean proposatua.

Zerrendakoa da hobestekoa, hedatuena baita

hori da euskara osorako formarik egokiena, Ipar. adimendu baztertu gabe

Adimen argiko gizona: adimentsua (s.u. argi)

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kolokazioa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa adimen argi soila. Beraz, argi sarrerako 13. adiera ezabatzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa adimen eta argi sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 42 (Laneki 19, UEU 18); ETC: 59; adimen(-)atzeratasun : LB 8; ETC 19.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0, Adorez 0, Labayru: 0, NolaErran: 0; Euskalterm: adimen-atzeratasun TN, Med.; es retraso mental, retraso intelectual; fr retard mental, retard intellectuel; en mental retardation).

atzerapen 4 iz. Garapenean, adimenean, bizitza mailan, kulturan eta kidekoetan, dagokion, behar duen edo besteak dauden baino atzerago dagoenaren egoera. Afrikako herri askoren atzerapena. Buru atzerapena. atzeratasun 2 iz. (Pertsonen, herrien) atzerapena.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Bide batez, buru(-)atzerapen adibidea erabat ezabatzekoa da atzerapen sarreratik. Medikuntza arlokoa dela adieraziko da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa adimen eta atzerapen sarreretan.

Jakite-arloak

Med.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 42 (Argia 1, Berria 1, Deustuko Unibertsitatea 1, DiarioVasco 3, Euskal Herriko Agintaritza 1, EiTB 2, Elhuyar 1, Elkar 1, Consumer 1, Gomylex 2, Jakin 1, Laneki 11, UEU 16); ETC: 211

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzea proposatu da adimen(-)urritasun formarekin egin den bezala.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: deficiente mental; eta adimen-urritasun: deficiencia mental.

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

forma-adieren banaketak ezagutuz berrikustekoa, saila osatuz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ADIMENA ARGITU Iluminar(se), aclarar(se) la mente. Neuk bere zerbait entzun dot, eta ezteutsat iaramonik egin; baiña oraiñ emen dakustanak argituten deust adimena. Ag AL 80. Nire burua lausoturik egon bear izan dau, ta Josetxoren irazkia irakurri dodanean, argittu jat neure adimena. Echta Jos 301. Eskolara zerbait ikastera joan, ta adimena argitu bearrean ate ta leioak itxitzen zizkiguten euskera galeraziaz. Lab EEguna 102. Ordun [Yesuk] adimena argitu zien, Idaztiak ulertzeko. Ol Lc 24, 45 (Lç adimendua ireki). Jauregi-gixonokaz egunian-egunian jardutiaz beraz, berakotan lez etorriko da senera ta laster argittuko yako adimena. Otx 123. Itz onek adimena / argitu baitzizun. Or BM 112. Vodkak adimena argitzen dion araura. Mde HaurB 82. Ez al zitzaien iñoiz etorriko, illunpetan zetzaten beren adimenak argitzera? Etxde JJ 216. Zure aginduen zuzentasuna betikoa da, / argitu egidazu adimena ta bizi izango naz. Ker Ps 119, 144 (Dv emadazu adimendua, Ol ezi nazazu, Or argitu nazazu, BiblE ulertarazi haiek niri). Gurasuak ein leiken / lanik ederrena. / Umiai argitzia / kistar adimena. Enb 112

adib.: adimen iz. Ulertzeko edo ikasteko gaitasuna; pentsamenduaren bidez norbaitek bere buruaz eta inguruaz jabetzeko duen ahalmena. Oroimena, adimena eta borondatea. Adimen laburra, argia. Adimen kamutsa dudalako edo. Adimenik gabeko izakiak. Adimena argitu. Adimena zorrozteko sortua zen josteta. Adimen test bat. Adimen artifiziala. Hitzek badute beste zerbait, adimenez nolabait besarka daitekeen adieraz gainera, adimenak ikusten ez badu ere bihotzak uki dezakeena.

Ez dugu aurkitu adimena argitu formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: adimena argitu 7: Jenaro Garate (“Zentzumenak zorroztu, adimena argitu, oroimena zabaldu eta nahimena indartu ahala, zentzumenak eta adimena eta nahimena eta oroimena erabiliko dituen gogoa argitzea eta indartzea da”), Xabier Olarra (“Metal puska kirastunak, zibilizaziorako eta adimena argitzeko kaltegarriak omen direnak, nahiz eta hiztegi paregabe hau osatzeko, bistan denez, baliagarriak izan”), Patxi Altuna (“Jainkoaren indarrak adimena argitzen diolako”), Elizen arteko Biblia (“Orduan, adimena argitu zien, Liburu Santuak uler zitzaten”), Aingeru Epaltza (“Maite, burua lehertu beharrean lan egin ostean, adimena argitzen laguntzen duten garagardoak”), Imanol Unzurrunzaga (“ez daukate inongo zer ikusirik gure adimena argitzen duen argiarekin”), Asisko Frantzizko (“Kapitulu honetan zen anai Antonio ere; honi Jaunak adimena argitu zion”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa. Cf beherago adimendua argitu forma baztertua.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

adimena ilundu azpisarrera gida jasotzekoa da, adimena argitu sarreran egin den bezala.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili egiten da, baina ez da gardena. Azpisarrera gisa jasotzekoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

adimendu h. adimen

Euskara batuan hobestekoa

ik. adimen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Forma baten adiera(k)

arrazionala.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Forma baten adiera(k)

adimen handi, zorrotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

adimen-zale 1 (Zait Plat: "Adimen-zalerik zorrotzenek eta itxuenek, eta onura-aburuaren aldeko argienek eta gogorrenek Platon gurasotzat, edo, arbasotzat dute"); adimentzale 2 (Mde Pr: "Gure Europan, Elizamak, paganu adimentzaleari hortan jarraituz, ez dio hasieran sinesterik batere sorgintzari: sorginak eta deabrudunak Gaizkinarekin itundu zirelako, zoro, gaixo, eritzat edukitzen ditu"; "Behar bada, Anglo-Saxon protestanteak gertu zeuden, Europako latin katoliku nahiz adimentzaleak baino areago, gertariok egizko edo, behinepehin, egiantzeko zirela sinesteko").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

adimentzale 2 (J. Azurmendi: "Mirandek hemen razionalista edo "paganu adimentzale" bezala Caesar aipatzen du"; "Mirandek aipatzen duen Caesar horren eginkizuna, paganu adimentzalearena..."); adimenzale 2 (P. Iztueta: "Enpiriku adimenzale porrokatua iñor izatekotan, auxe dugu, geiago ezin aalean"; J. Azurmendi: "Barne-intuizio sakon horiek dituen eta jakintza berezi horren jabe den "aztiaren" etsaia intelektuala da, adimenzalea, razionalista").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu adimenzale formarik aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE eta Euskalterm.

Hiztegietako informazioa

Hiztegietan: adimen-zalekeri : HaizeG (rationalisme); adimen-zalekeria : PMuj DVC (librepensamiento, racionalismo); adimenzale formarik ez da ageri hiztegiotan: HiruMila, ElhHizt, HLEH, EuskHizt, EskolaHE, Lur EF/FE, Casve EF, T-L LBF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

gazt. racionalismo, racionalista-ren ordainak: adimen-zale : PMuj DCV; adimen-zalekeria : PMuj DCV; HaizeG; arrazionalismo : Euskalterm; arrazionalista : Euskalterm; errazionalismo : LurE, EskolaHE; razionalismo : HiztEn, HiruMila, ElhHizt; razionalista : HiztEn, HiruMila, ElhHizt; cf. Casve FE: entzütiargoa, gogozkatiargoa; rationaliste: entzütiargoako, entzütiargoazko, entzütiar, gogazkatiar.

Erdaretako formak

fr (DLLF): rationalisme; rationaliste; it (L. Ambruzzi): razionalismo; razionalista; ca (DCC): racionalisme; racionalista; en (DEIL): rationalism; rationalist; de (Slaby-Grossmann): Rationalismus, Vernunftglaube; Rationalist.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-n+z-.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

arrazionalista.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

handi.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adin sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Ahozko erabilerak

Zub.an forma bizia da ahozkoan, J-L. Davantek dioenez, eta batez ere pluralean erabilia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: + / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adin sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Pello eta biok adin(ak) gara (hots, 'adin berekoak').

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: mayor de edad.

Forma saihestekoa

Saih. Ik. adindun: forma hau (eta adingabe ) proposatu zuen batzordeak aurreko pasaldian adierazi horretarako eta hori eskaini du Euskaltzaindiak, definitu gabe bada ere; eta horri eusten dio orain lantaldeak, adin nagusiko eta adin txikiko lexiak aski hedatuak direla jakin arren.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: menor de edad.

Forma saihestekoa

Saih. Ik. adingabe.

Euskaltzaindiaren Arauak

adin 1 'edadea' 2 Bizk. Zah. 'adimena'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gehitzeko eskatuz: adin handi, adin izan , adinetara heldu, adinetara etorri , legezko adin . // eta adin handi azpisarreraren adib. gisa: adin handiko gizona.

Erabileremuen araberako adierak

1. edade; 2. B, zah. adimen

Euskaltzaindiaren Arauak

adin 1 'edadea' 2 Bizk. Zah. 'adimena'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gehitzeko eskatuz: adin handi, adin izan , adinetara heldu, adinetara etorri , legezko adin . // eta adin handi azpisarreraren adib. gisa: adin handiko gizona.

Erabileremuen araberako adierak

1. edade; 2. B, zah. adimen

Forma zaharra da, eta nagusia erabilera zainduetan

Jatorrizko forma

adina, aina /bezanbeste/

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: adinean .

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

adinaldi formaren 4 agerraldiak J.M. Torrealdairenak dira: "Goazen adinaldiz adinaldi: 15-24 urteetakoak (...) 25-34 adinaldikoak (...) 35-49 adinaldia da denetan beteena".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu beste inon aurkitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Tradizioak baztertu duen forma

Er. gabea (hots, batek erabilia:

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ADINAXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). Beste euskel esakerak ere, idaztitxo ontan badire, euzkelgi orok merezi dute batak besteak aiñexe. J.B. Ayerbe EEs 1912, 64. --Ortaz zer eman zun uztak? / --Erein aiñaxe naski. Or Eus 49. Doi doi sumatzen dira, gorputzak bear aiñaxe. Or QA 185. Aitari zor añaxe zor ama zanari. SMitx Arraun 171. Umeak astinduta, jota aiñexe bildur artzen du. "Teme como si se le azotara". Ayerb EEs 1914, 201.

adinaxe 1, Euzkitze (“Beste edozein adinaxe xarma nazake kaleko musikari batek, ilunabar batek, arkume bat jaiotzen ikusteak, haur baten irriak, txarangaren atzetik jauzika joateak, Zabaletaren pilotaka batek, ongi zerbitzaturiko txakolinak”)

Beste (edozein) iturritako erabilerak

adinaxe 7: Iñaki Segurola 2, Matias Mugica, Xabier Olarra, Felipe Juaristi, Joxerra Garzia, Juan Garzia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa, baina adibide gisa.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa sartzekoa adina sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

adinbat 'adina, beste'

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: adinbateko .

Forma baten adiera(k)

'adina, beste'

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adinbat sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

adin(du), adintzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ratu.

Aditz-erregimena

da ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

adindun Anton. adingabe.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

batzordeak egiten duen proposamena da, ez tradizioan oinarritua (eta leialki aitortu nahi da hori), adierazle egokien premiari ongi erantzuten zaiolakoan adindun / adingabe(ko) bikotearen bitartez

Atzizkien araberako erabakiak

-n.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adina sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

adina.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ADINEAN AITZINATU, ADINEAN AURRERATU Avanzar en edad, madurar. Jesüs-Krist bezala adinian eta zühürtzian bethi aitzinatüren dira. Bp II 36. Zeren behin adinean aitzinatuz geroz [semeak], eztitutzu errazkiago manukortuko. ES 181. Adiñean aurreratu dan emakume bat ekusten badu emezortzi urteetako neskatxa baten eran apaindua. AA I 580. Irugarrenean itzegingo da, adiñean aurreratuak dauden kristauakin. AA II 231. Jende-taldearen erdiyan, gizon bat, adiñean txit aurreratua, illargia baño zuriago. EE 1883b, 519. Adinez oraino haurra [...], eta hargatik emana saindutzeari halako su sainduarekin, non adinean aintzinatuak direnen heinera heltzera baitoha. Jnn SBi 104. Eta haiekin Josef adinian jadanik aitzinatia. Ip Hil 65

adinean aurreratu 4: Consumer 2, Jakin, Argia; adinean aurrera egin 72; adinean aurrera joan 84.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

adinean aurreratu 18: Elizen arteko Biblia 4, Imanol Zurutuza 2, Urtzi Urrutikoetxea 2, Jon Muñoz 2, Juan Garzia 2, Xabier Olarra, Ander Irizar, Mirentxu Larrañaga, Josu Zabaleta, Pello Zabala; adinean aurrera egin 15; adinean aurrera joan 24.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta jasotzekoa azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa adin sarreran.

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Corpusekoak dira adineratu 4: G 1 (Lard: "Judasek, seme zarrena adiñera zanean, Tamar zeritzan Kanaango neskatx batekin ezkondu zuen"), IE 3 (HU Zez: "Alta, nausia lanari uko geldituz geroz, non litake lana, eta lanik gabe, zer bilaka langilea? Goseak hilen du, erretretaren adinera gabe"; "Errazu bertze onetan izanen dela heien hiltzia, hek adinera gabe hilez bertzentzat gozatzeko diru gehiago geldituko baita"; Bordel: "Anitz ezkondu dira Adineraz geroz Bihotza bete gabe Amodio beroz"); ezkon-adiñeratu 1 (Or Aitork: "Ezkon-adiñera zanean, senarra nagusi bezala serbitu zun, eta Zuretzat irabazten alegin"). Ik. argitaratuan besteok ere: adineratu 'traer al entendimiento' (A Gram: "Gomutaak igaroriko usteak adinera ekarri daroaz, eta irudimenak ezdau etorkizuneko usteak zelanbait antzeztu ta adineratu baino besterik egiten"); eta 'llegar a una cierta edad' adierako adinetara(tu) 4 (Brtc: "Manamendu haukien kontra bekhatu egiten dute (...) arrazoinaren adineraz geroz bazko astean bere herrian komuniatu gabe egoten direnk"; Dv: "Adinetaratzen direnean zure haurrak, galdegin darozkitzute beren amaren zuzenak"; Prop 1886: "Adinetara zenean, aitak ezkontarazi nahi ukhan omen zuen"; Herr 1961: "Bainan adinetaratuentzat filmak baduke erakaspen onik") eta adineratu 1 (JE Med: "Aitamek edaritik beren burua zaintzen zutelakotz, zuten haurrek berena halaber zaintzen, adineratzearekin").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

adinetara(tu) : HiztEn-LurE; adinetaratze : LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietan: adineratu : EuskHizt; adineratze : EuskHizt; adinetaratu : EuskHizt ("† Ik. adineratu"); HLEH; ElhHizt; EskolaHE; Casve EF (-tü); Lh DBF; PMuj DVC; DRA. Ez da adineratu, adinetaratu formarik ageri besteotan: HiruMila, Lur EG/CE, Lur EF/FE, HaizeG.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: †  Ik. adineratu / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

erabilixeagoa da adineratu (Lard, HU 3, JE; Or, A) adinetaratu (Brtc, Dv, Prop 1886, Herr 1961) baino.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ra: -tara.

Esapideei dagokien sistematika

etorri: -ra.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adin sarrerari dagokion azpisarrera.

Atzizkien araberako erabakiak

-ra: -tara.

Esapideei dagokien sistematika

heldu: -ra.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adin sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Corpusekoak dira adineratu 4: G 1 (Lard: "Judasek, seme zarrena adiñera zanean, Tamar zeritzan Kanaango neskatx batekin ezkondu zuen"), IE 3 (HU Zez: "Alta, nausia lanari uko geldituz geroz, non litake lana, eta lanik gabe, zer bilaka langilea? Goseak hilen du, erretretaren adinera gabe"; "Errazu bertze onetan izanen dela heien hiltzia, hek adinera gabe hilez bertzentzat gozatzeko diru gehiago geldituko baita"; Bordel: "Anitz ezkondu dira Adineraz geroz Bihotza bete gabe Amodio beroz"); ezkon-adiñeratu 1 (Or Aitork: "Ezkon-adiñera zanean, senarra nagusi bezala serbitu zun, eta Zuretzat irabazten alegin"). Ik. argitaratuan besteok ere: adineratu 'traer al entendimiento' (A Gram: "Gomutaak igaroriko usteak adinera ekarri daroaz, eta irudimenak ezdau etorkizuneko usteak zelanbait antzeztu ta adineratu baino besterik egiten"); eta 'llegar a una cierta edad' adierako adinetara(tu) 4 (Brtc: "Manamendu haukien kontra bekhatu egiten dute (...) arrazoinaren adineraz geroz bazko astean bere herrian komuniatu gabe egoten direnk"; Dv: "Adinetaratzen direnean zure haurrak, galdegin darozkitzute beren amaren zuzenak"; Prop 1886: "Adinetara zenean, aitak ezkontarazi nahi ukhan omen zuen"; Herr 1961: "Bainan adinetaratuentzat filmak baduke erakaspen onik") eta adineratu 1 (JE Med: "Aitamek edaritik beren burua zaintzen zutelakotz, zuten haurrek berena halaber zaintzen, adineratzearekin").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

adinetara(tu) : HiztEn-LurE; adinetaratze : LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietan: adineratu : EuskHizt; adineratze : EuskHizt; adinetaratu : EuskHizt ("† Ik. adineratu"); HLEH; ElhHizt; EskolaHE; Casve EF (-tü); Lh DBF; PMuj DVC; DRA. Ez da adineratu, adinetaratu formarik ageri besteotan: HiruMila, Lur EG/CE, Lur EF/FE, HaizeG.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: †  Ik. adineratu / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

erabilixeagoa da adineratu (Lard, HU 3, JE; Or, A) adinetaratu (Brtc, Dv, Prop 1886, Herr 1961) baino.

Euskaltzaindiaren Arauak

adingabe Anton. adindun // AS: adingabeko

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

erabili gabea da, baina ongi eratua adingabe arautuaren gainean.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-kide.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: adinonez .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adinon sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adintsu 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

ia adin bereko izan.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

adintsu(ak) dira Joanes eta Martin.