Personal names

Edurne, Zuriñe eta besteren analogiaz sortutako izena. Osaera: adin 'edadea' eta -ne (-ñe i-ren ondoan) amaiera.

Adriana (es), Adrienne (fr)

Adriana izenarentzat proposatutako aldaera Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean. Ikus Adriana.

Adriana (es), Adrienne (fr)

Erromako Hadrianus leinu izenak 'Hadria hirikoa' adiera zuen. Santa Adriana Frigiako (gaur egungo Turkiako) martiria izan zen. Santuaren eguna irailaren 17a. Aldaera: Adirane (Deun-ixendegi euzkotarra).

Gipuzkoako herria eta Andre Mariaren eliza.

Agar (es), Agar (fr)

Hagar 'ihesa' izen judua Agar moduan zabaldu zen latinaren bitartez. Itun Zaharreko Agar Abrahamen esklabo eta Ismaelen ama izan zen. Tradizioaren arabera, Ismael musulmanen aita da. Femeninoek -ar amaiera izatea ohikoa ez denez, izenak --a hartu zuen.

Águeda (es), Agathe (fr)

Gaztelaniazko Águeda edo Ágatarentzat ematen den baliokidea Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean. Ikus Agata. Kirikiñok egindako Aintzaldu kantu entzutetsuari esker da ezaguna. Honela dio:

Aintzaldu daigun Agate deuna
bihar dala Deun Agate
etxe honetan zorion hutsa
betiko euko al dabe.

Epifanía (es), Épiphanie (fr)

Epifania edo Agerkundea urtarrilaren 6an ospatzen da, Errege Magoek Jesus gurtu zuten egunean. Jai hau Espainian eta Italian ospatzen da bereziki. Aldaerak: Agerne, Irakusne eta Irkusne (azken biak Deun-ixendegi euzkotarra liburukoak).

Epifanía (es), Épiphanie (fr)

Irudi duenez, izen hau 'herriak' asmatua da, oinarritzat agertu 'azaldu' aditza hartuz eta bukaeratzat Sabin Aranaren lanaz geroztik izen femeninoetan maiz aurkitzen dugun -ne. Ikus Agerkunde.

Bi sorleku nagusi ditu izen honek: Eibarko (Gipuzkoa) Done Mikelen elizan dagoen Andre Mariaren irudia eta Arabako Agiñaga herriko Andre Mariaren adbokazioa. Izenaren osagaiak: hagin (Taxus baccata) zuhaitz-izena eta toki-ugaritasunezko -aga atzizkia. Zuhaitz berezia da hagina, Europan urte gehien bizi dena izateaz gain sakratua izan baita. Hori dela medio, leku askotan etxe, eliza eta hilerrien ondoan landatzeko ohitura izan da.

Plentzia (Bizkaia) gainean baina Gorlizko Gandia auzoan dagoen ermita, eta Andre Mariaren adbokazioa. Badirudi butroetarrek VIII. mendean sortutako monasterioa izan zela. Bertan sua egiten zen itsasontziei laguntzeko. Jaia abuztuaren 5ean da. Gainera, San Andolin egunean plentziarrak bertara hurbiltzen dira sardina erreak jatera, eta santuaren irudia elizaraino eramaten dute prozesioan. Kondairak dioenez, plentziarrek zahagi baten truke saldu zieten ermita dagoen lurra gorliztarrei.