(...)
COM. LING.- MICH. opina que, en concreto, este topónimo de Ituren proviene de asuri 'cordero' [AV, nº 125]. Sin embargo, resulta extraño que el sufijo -di acompañe a nombres de animales. Se tiene, por otra parte, constancia de la existencia de topónimos similares en Navarra, como p. ej. Asurdoya datado en el año 1665 en Ezcaroz, o Asurdin cuyo étimo parece ser haitz 'peña' más urdin (v. ARRIURDIÑETA en el presente capítulo) o Asurdieta datado en 1678 en Undiano, perteneciente a la cendea de Zizur [JIMENO JURÍO, J.M. OV-1, p. 431]. (V. AXURDINTXA en el presente capítulo).
DESCR.- Conocido también por la denominación Asurdiko Bagadegia, es el hayedo más grande y compacto de todo el término municipal. Se encuentra en el centro de la ladera ascensional a la cumbre del monte MENDAUR, con la que linda por la parte N y con AITZURRA por el S.
(...)
(...)
125. paragrafoa.- azur «hueso» (vizc., otras variantes (h)ezur, roñe. enzur): Asurcia, Asurduy, Asurmendi; Azurmendi, Azurza; Amechazurra. Muy dudoso, sobre todo porque a y s aparecen fuera de la zona de habla vizcaína: top. Asurmendi, monte de Roncal, Asurdi, monte de Ituren. Resulta preferible como base asuri «cordero», como propone A. Irigaray (BRSVAP X, 102). Como generalmente se emplea la forma expresiva axuri, el punto de articulación de la sibilante original está mal determinado en el nombre vasco del «cordero». Ajuria nada tiene que ver con esto. La forma vasca del nombre de la población tiene una sonora, no -x-, in situ.
(...)
(...)
Lengo batez emen esan bezala, -di atzizkiaz xehetasun zonbait bildu ditut, eta zuen baimenarekin irakurriko. -Di botanika atzizkia? Galdera nagusia auxe izango litzake. Au zen, izan ere, gure zuzendari jaunak eskatu zigun azterketa. // Alare, joera asko ditu atzizki onek eta banaka banaka aipatu beharra izango ditugu. [...] 6.- ZUGAITZ EZ DIRENAK [...] Zugaitzez landako itzetan ere zernahi joskera mota ba da. Goazen pixkaka: // a) Toponimia’ko itzak. Askotan ez da aisa jakiten zugaitz erroko itzak diren ala bestelakoak. Gañera etimoloji kontuan sartzea istillu gaiztoan sartzea izango litzake. Botanikakoak ala ez, toponimi itzak diren bezala emango ditugu; ala, // Loidi // Balerdi // Guridi // Berridi // Emaldi // Gabadi // Arbadi (Luzaide’n) // Txopordi (Urdiain) // Anbulodi // Berazadi // Arbeldi, Alberdi, Arbildi // Txertudi, Chaurtudi // Capayndi // Galardi (Aralar mendian) // Asurdi (Ituren’go mendia) // Belandia (Araba’n)
(...)
(...)
COM. LING.- MICHELENA opina que , en concreto, este topónimo de Ituren proviene de asuri 'cordero' [AV, nº 125]. Sin embargo, resulta extraño que el sufijo -di acompañe a nombres de animales. Se tiene, por otra parte, constancia de la existencia de topónimos similares en Navarra, como p. ej. Asurdoya datado en el año 1665 en Ezcaroz, o Asurdin cuyo étimo parece ser haitz 'peña' más urdin (v. ARRIURDIÑETA en el presente capítulo) o Asurdieta datado en 1678 en Undiano, perteneciente a la cendea de Zizur [JIMENO JURÍO, J.M. OV-1, p. 431]. (V. AXURDINTXA en el presente capítulo).
DESCR.- Conocido también por la denominación Asurdiko Bagadegia, es el hayedo más grande y compacto de todo el término municipal. Se encuentra en el centro de la ladera ascensional a la cumbre del monte MENDAUR, con la que linda por la parte N y con AITZURRA por el S.
(...)
(...)
OBS.- Según Andrés Íñigo, siguiendo a Luis Michelena, proviene de asuri 'cordero'. En el término está Asurdiko Bagadegia, el hayedo más compacto del término municipal.
(...)
(...)
Ituren (1004 m).
Comentario. Nombre de etimología oscura que Andrés Iñigo relaciona con topónimos como Asurdoya y Asurdin de Undiano, que según este autor es equivalente a Aitzurdin 'Peña Gris'. Cita también a Michelena quien relaciona el nombre con vasco axuri 'cordero'.
(...)
Colection: Nafarroako Artxibategi Nagusia, Protokolo saila
Magazine:
Publisher:
Place: Iruñea
Date:
Reference:
Notes: Doneztebeko protokoloak: gazt. Protocolos de Santesteban.
Type: artxibategia
Extraction: partziala
Field: dokumentazioa
IÑ.TOP.SANTL - Toponomástica Histórica del Valle de Santesteban de Lerín (Regata del Ezkurra)
Abbreviation: IÑ.TOP.SANTL
Author: IÑIGO ARIZTEGI, Andres
Title: Toponomástica Histórica del Valle de Santesteban de Lerín (Regata del Ezkurra)
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Nafarroako Gobernua
Place: Iruñea
Date: 1996
Reference:
Notes: Doktore tesiaren argitalpena.
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
BEL.DEMR - Diccionario etimológico de los nombres de los montes y ríos de Navarra
Abbreviation: BEL.DEMR
Author: BELASKO ORTEGA, Mikel
Title: Diccionario etimológico de los nombres de los montes y ríos de Navarra
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Pamiela
Place: Iruñea
Date: 2000
Reference:
Notes: Erreferentzietan orrialde zenbakia ematen da aditzera.
Helena Pérezek eskaneatu eta ECO zerbitzuko Patxi Galék datu-taula itxurara isuritako datuak.
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: hizkuntza azterketa
UA.ITU.KAT - Katastroa
Abbreviation: UA.ITU.KAT
Author:
Title: Katastroa
Work note:
Elaborator:
Colection: Iturengo Udal Artxibategia
Magazine:
Publisher: Iturengo Udala
Place: Ituren
Date:
Reference:
Notes:
Type: artxibategia
Extraction: partziala
Field: dokumentazioa
M.AV - Apellidos vascos
Abbreviation: M.AV
Author: MITXELENA ELIZALT, Koldo
Title: Apellidos vascos
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Txertoa
Place: Donostia
Date: 1997 [1953, 1955, 1973...]
Reference:
Notes: Minotauro, Madril, 1964.
Txertoaren lehen edizioa, Donostia, 1971.
ECO zerbitzurako Helena Pérez-ek egindako eskaneatzearen bidez lortu, egituratu eta migraturiko datutegia.
Erreferentzietan liburuko aurkibidean ematen diren paragrafo zenbakiak adierazten dira eta Testuinguruan, paragrafo hauen testu osoa ematen da.
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: hizkuntza azterketa
SATR.DI - -Di botanika atzizkia?
Abbreviation: SATR.DI
Author: SATRUSTEGI ZUBELDIA, Jose María
Title: -Di botanika atzizkia?
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine: 620
Publisher:
Place:
Date: 1968
Reference: XIII (1968), 93-101
Notes:
Type: artikuluak
Extraction: guztizkoa
Field: hizkuntza azterketa
IÑ.TOP.SANTL.PR - Toponomástica Histórica del Valle de Santesteban de Lerín (Regata del Ezkurra)
Abbreviation: IÑ.TOP.SANTL.PR
Author: IÑIGO ARIZTEGI, Andres
Title: Toponomástica Histórica del Valle de Santesteban de Lerín (Regata del Ezkurra)
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Doktore tesia (oraindik argitaratu gabea)
Place: Iruñea
Date: 1994
Reference:
Notes: Doktore tesia argitaratu aurretik zenbait autorek erabili zuten eta lan horretatik ateratako datuak agertarazi. 1996. urtean Nafarroako Gobernuak argitara eman eta behin-betiko bertsioa agertu zen (ikus 194 iturria: IÑ.TOP.SANTL).
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: hizkuntza azterketa
NA.TM - Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Abbreviation: NA.TM
Author: JIMENO JURÍO, José María (zuz.)
Title: Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Work note: 59 liburuki
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Nafarroako Gobernua & Trabajos Catastrales S.A.
Place: Iruñea
Date: 1992-1999
Reference:
Notes: Nafarroa. Toponimia eta Mapagintza: gazt. Toponimia y Cartografía de Navarra.
Erreferentzia gisa liburuki zenbakia ematen da aditzera eta apurka-apurka, orrialdea ere gaineratuz joango da.
Lan honen iruzkin kritikoa argitaratu zen in FLV, 64 (1993).
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: ofizialtzea
NA.TOF - Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Abbreviation: NA.TOF
Author: ZZ. AA.
Title: Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Nafarroako Gobernua
Place: Iruñea
Date: 2019tik
Reference:
Notes: 2019. urtetik datutegi osoa deskargarako eskaintzen da: https://gobiernoabierto.navarra.es/eu/open-data/datos/toponimia-oficial-navarra
Type: datu baseak
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
Mentions légales
Le présent corpus onomastique comprend des contenus d’œuvres de tiers, choisis pour leur prestige et leur compétence en la matière. Euskaltzaindia a requis les autorisations et permis correspondants et les droits de propriété intellectuelle nécessaires ont été obtenus, sauf erreur ou omission. Quiconque noterait tout contenu pouvant transgresser les droits d’un tiers est prié d’en informer immédiatement Euskaltzaindia, en écrivant à l’adresse suivante (info@euskaltzaindia.eus), afin que l’Académie puisse aussitôt prendre les mesures nécessaires.
The Azkue Library and Archive
CUSTOMER SERVICE HOURS 9:00 - 14:00
The Azkue Library and Archive serves Euskaltzaindia. It is also open to all researchers and it aims to foster research and support the distribution of Basque cultural issues as far as it is able.