Toponyms (Place names)

(...)
Les terminaisons eta, aga et egi marquent la pluralité; j’en ai été convaincu le jour où, à St-Pée, j’ai entendu appeler bisustiak un endroit nommé sur le plan cadastral bisustieta. Autant que je puis eu juger eta indique la simple pluralité, aga la collectivité et egi l’abondance ou l’excès, on traduira donc Harrieta. «les pierres», Ezpeleta «les buis», Gerezieta, Gréciette «les cerisiers», Amezketa «les chênes tauzins», Haritzaga «la chesnaie», Liçarrague «fresnaie», Zumarraga «bois d’ormes», — Otaegi «endroit envahi par les genêts épineux», Zumalakarregi «lieu où abondent les bourdaines»
(...)

(...)
Le suffixe di ou ti n’indique point la quantité mais la nature, la qualité : urdi « terrain où il y a de l’eau », amezti « plantations de chênes tauzins ». La quantité s’exprime par eta o u keta, aga et egi : Ezpeleta « les buis », Harriet « les pierres », amezketa « les tauzins », ametzaga « bois de tauzins », zumarraga « forêt d’ormes », Liçarrague « Fresnaie » ; otaegi « terrain où il y a trop de genêts épineux », zumalakarregi « endroit où il y a de la bourdaine en excès ». Je ferai remarquer à ce propos qu’on traduit souvent à tort ametz par « charme » et zumalakar par « tilleul »
(...)

(...)
[-Eta atzizkia] Koldo Mitxelena ere lan batean baino gehiagotan arduratu da berrekailu honetaz [AV, 87. or.; FHV, 238 eta 528-529. orr.; FLV, 3, 1971, 241-267. orr., gero PT-en (141-167. orr.) birrargitaratua]. Egiten dituen baieztapenik garrantzizkoenak hauek dira: [...] 2.-Txistukari atzean -keta azaldu ohi da, nahiz ariceta toponimoa oso goiz dokumentatzen den [Irakasle errenteriarrak dioenez -keta / -eta bikotea azaltzeko bi bide ezberdin daude. Lehenaren arabera, hasierako kontsonantea irekierarik handieneko testuinguruetan galdu dateke, -kizun / -izun, -kunde / -unde eta beste zenbaitekin gertatzen den moduan. Bigarrenaren arabera, ametz lexematik abiatuz, adibidez, ametz-eta-n genuke, gero interbersioz *ameztetan, eta hemendik disimilazioz, amezketan aldaera aterako litzateke (PT, 145. or). Azkuek (APIM, 187. or.) honela dio gai honetaz ari delarik: "tz-ri oa ezartzean tz goriek t galdu ta z-ri datxikola k gelditzen da: Ametz «quejigo»tik Amezkoa «territorio de quejigos» bezala, Aetz ta Giputz eta oa gontatik Aezkoa ta Gipuzkoa sortu zaizkigu. Tz-k berezkoa du egokitasun gori: Baratzari (baratzeko gauza) barazkari da, geienak laburtuz bazkari badiogu ere; atzazal (corteza de dedo) azkazal «uña» da, aitz ta ondo azkondo; otz ta irri itzez itz «frío» «pequeño» ozkirri «fresco», itz ta era (manera de palabra) izkera bezela" Halere, autore honen arabera salbuespenak ere badira (id., 183. or.): "Itz anitzetan k gori, z-ren urranen etorriarren, ezta tz-ren umea izaten: batzuetan g izaten da bere iturria, bertze batzuetan k" (Azkoitia, Izketa...) -Keta atzizkiaren kasuan batzuk tz + eta segidatik atera diren arren (Amezketa, Azketa, Arizketa...), badira k tz-tik sortua ez dutenak ere: "Bertze guztiak z gabeak (dira): arilketa, araketa, berriketa… eta abar. Keta gonen k ezta tz-tik sortua" (183. or.)]. Hau da, izan ere, jokaera berdintsua duen -aga atzizkitik bereizten duen ezaugarria.
(...)

(...)
[-Eta atzizkia] Atzizki honen jatorriari dagokionez, Mitxelenak duda egiten du latinetik hartua ote den, lehenago Gavel-ek bezala [Gavelen eritzia DEV-IV-ean bildua dago]: "...desde Schuchardt se piensa, aunque quedan graves dificultades, que procede del lat. -eta, pl. del colectivo –etum" [FHV, 248. or.]"El suf. (-eta), aunque sea probablemente un antiguo colectivo de origen latino-románico, se ha introducido, como se ha dicho, en los casos locales de plural de la declinación vaca" [FLV, 1, 1969, 1-59. orr., gero PT-en argitaratua, 87-118. orr.]. "siempre se ha pensado, y no es sólo por el sonsonete, que -eta tiene que ver con rom. Fresneda, en 1025 Frasceneta" ["Toponimia, léxico y gramática" (PT, 145. or.). Cf. Oibarko Frajineta bizia]. Lafon erabat jatorri latinoaren kontra dago [DEV-IV, -Eta sarrera]. Luis Mari Mujika-k, aitzitik, -eta "botaniko eta lokatiboa" latinez partizipioa den -etum-en -eta pluraletik heldu dela uste du, eta "ekintza, oparotasuna, kolpea, etab." adierazten duen -eta, -keta-tik berezi beharra dagoela, hau -itus / -ita partizipio irekitik atera baita [LEEE, 275-277. orr.]. Autore honek dioenez, lehenak, bigarrenak ez bezala, ez du kontsonante epentetikorik hartzen eskuarki, salbuespenak badiren arren (Amezketa, Sarasketa...) [Guk ez dugu uste hau esan daitekeenik, arruntena -eta den arren -keta (eta -kieta) aldaera duten toponimoak asko eta asko direlako, eta beraz garbi dago ezin dela, salbuespenak horrenbeste izanik, salbuespenez mintzatu].
(...)