Euskararen Gramatika

30.7.3.1. Perpaus izenlagun jokatuak

30.7.3.1a Adierazpen perpausekin egin bezala, bi atal bereiziko ditugu hemen ere, perpaus izenlaguna jokatua edo jokatugabea izan.

Subjuntibozko perpaus izenlagun jokatuak. Zehar-galderen kasuan bezala (§ 30.8.4), badirudi subjuntiboko osagarri jokatuek ere ezin dutela izen kategoriako gobernatzailea izan (??Bazkaria presta dezan eskea; ??Ikus gaitzaten nahia). Izatekotan, izena barnean duen predikatu konplexua izango da gobernatzailea: Mantsoago ibil gaitezen egin digute eskaria; Gaixoak sendo diten esperantzan gaude (M. Etxamendi); Bakandereak txarrik egin dagixun beldur ete-zara (Otxolua). Ondorengo adibideetako beldurrez, beldurrak eta beldur ere predikatutzat hartu behar dira (beldur izanik, beldur zirelarik…); ez dute, beraz, osagarria izenlagun gisa hartzen: Jaiki-erori zebillela ekusirik, bidean il zekien beldurrak, eman zioten lagun bat (Mendiburu); Zai apur bat galdu ez dedin bildurrez, ta urun ederra galduarren ardurarik ez (Mogel); […] barruan erabillen bere [kurutze]a Mañasik, iñok ikusi ezeion beldur (Agirre).

30.7.3.1b Badira, ordea, doi bat bitxiak eta ezohikoak izan arren, subjuntiboko izenlagun jokatua duten adibideak ere: Hortakotz igorri dautzut jin zaiten galdea (Larzabal); Hark Linboetarik altxa zetzan ustean (Etxeberri Ziburukoa); (‘zerbait egin’…) Jainkoa glorifika dadin desirekin (Leizarraga). Bitara uler daitezke adibide hauek: ‘subj. + izena’ / ‘subj. + aditz predikatua’ (galdea igorri, desiratuz, uste izanik). Baina ezin da guztiz baztertu izenlagun interpretazioa ere.

Ondoko adibide hauetan, azkenik, izenlagunek eraman ohi duten -ko atzizkia eta guzti ematen da subjuntiboko osagarria: Haren diszipuluak obitik gorputza ostu, ta eraman zezaelako bildurrez, ifini zituen obia zaitzeko guardak (Ubillos); Eskritura Santak dio […] aek utsegiteren bat Jaungoikoaren kontra egin zezaketelako beldurrez, aekgatik Jaungoikoari sakrifizioak ofrezitzen ziozkala (Gerriko).