Euskararen Gramatika

21.2.1. Morfologia


21.2.1. Morfologia

21.2.1a -(R)E-KIN gaur atzizki bihurturik dago, postposizio itsatsia da (§ 19.2). Arestian esan dugun bezala, jatorrian postposizio konplexua izan zela pentsa liteke, genitiboaren gainean eraikia, tartean izen bat zuela: gizona-re-kin < [gizona-ren kide + -n] (Mitxelena 1972a). Horrenbestez, hemen ere, genitiboari dagozkion egokitzapen-arau morfofonologiko berak (§ 18.6.1a) aplikatzen dira. Bestalde, leku/denborazkoetan ez bezala, [+/-animatu] tasuna ez da kontuan hartzen, eta, horrenbestez, ez du inolako eraginik sintagmaren morfologian.

21.2.1b Postposizio sintagma soziatiboa: [PS [DS …] -(R)EKIN]

[-mug.]

[PS [DS … zenbatzailea …] -(r)-EKIN]

{bi / hiru / sei / …} (etxe / harri…) -(r)-EKIN

{bat / bost / hamar / …} - (adar / haitz /…) -EKIN

{zer / edozer / ezer / zein / edozein / zenbat / hainbat…} (harri / haitz-) -(r)-EKIN

(etxe / harri / haitz / …) {asko / gutxi / anitz-} -(r)-EKIN

[+mug.] <ø>

[PS [DS izen propioa] -(r)-EKIN]

Bilbo-REKIN / Donostia-REKIN / Maule-REKIN

Irun-EKIN / Usurbil-EKIN / Zarautz-EKIN

Irati-r-EKIN / Ane-r-EKIN / Pello-r-EKIN

Mikel-EKIN / Miren-EKIN / Anton-EKIN

[+mug./-pl.] <izord.>

[PS [DS perts. izord.] -(r)-EKIN]

ni-r-EKIN / hi-r-EKIN

[+mug./-pl.] <artikulua>

[PS [DS … -a] -r-EKIN]

zeru (garbi)-a-r-EKIN / etxe (berri)-a-r-EKIN / ikastola-a-r-EKIN

alde (zaharr)-a-r-EKIN / ikasle (trakets)-a-r-EKIN

[+mug./-pl.] <erakuslea>

[PS [DS … erakuslea] -EKIN]

(etxe / harri/ haitz…) {hon- / horr- / har-} -EKIN (-txe)

(…) beron-EKIN / berorr-EKIN / ber-EKIN

(mutiko / lagun / …) {honetx- / horretx- / haretx-} -EKIN

(mutiko / lagun / …) {beron- / berorr- / bera-r-} -EKIN

[+mug./+pl.] <artikulua>

[PS [DS … -ak/-ok] -EKIN]

{etxe / leku berri / enpresa / une latz /…} -E-KIN

{ideia / bide… (zabal)} -O-KI-N

{ikasle / guraso / …} -E-KIN

{ikasle / guraso / …} -OKIN

[+mug./+pl.] <erakuslea>

[PS [DS … erakuslea] -EKIN]

(etxe / guraso / enpresa / …) {hau- / hori- / hai-} -EKIN(txe)

(etxe / guraso / enpresa / …) {hauetx- / horietx- / haietx-} -EKIN

(etxe /guraso / enpresa / …) {hau-E-KIN-/ hori-E-KIN-/ hai-E-KIN-} -txe

[+mug./+pl.] <izord.>

[PS [DS … perts. izord.] -EKIN]

gu-reKIN / zu-reKIN / zue-KIN

21.2.1c Bizkaieraz -ekin-en ordez -gaz erabiltzen da. Biek berdin-berdin egiten dute lan. Honako arau morfofonologikoak zaindu behar dira:

konts -GAZ > konts-e-GAZ

zein gizon-e-GAZ; edozein-e-GAZ, bat-e-GAZ… (-mug.)

Athletik-e-GAZ; Miren-e-GAZ… (izen propioekin)

edozein pertsonaGAZ; edozein semeGAZ, biGAZ

BermeoGAZ; AndoniGAZ

-ak -GAZ > … -aKAZ

gurasoaKAZ…; semeaKAZ…; umeaKAZ

ume honeeKAZ; zueKAZ… (+pl.)

Oharra
Euskararen Gramatika Euskaltzaindiaren Gramatika Batzordearen ekarria da. Beraz, lanak ez du eragozten edo baldintzatzen Euskaltzaindiaren Osoko bilkurak etorkizunean ondu edo moldatu ditzakeen alor honetako bestelako lanak, arauemaileak ere aintzat harturik.

Siège social

  • B
  • BISCAYE
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBAO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Centre de recherche

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 SAINT SÉBASTIEN
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Represéntations

  • A
  • ALABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 VITORIA-GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GUIPUSKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 SAINT SÉBASTIEN
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAVARRE
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 PAMPELUNE
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

L'association

  • P
  • PAYS BASQUE NORD
  • Château Neuf
    15, place Paul Bert
    64 100 Bayonne
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper