Toponyms (Place names)

(...)
Decreto Foral 16/1989, de 19 de enero, por el que se determina la denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra. // Artículo único. La denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra que se relacionan en el Anexo a este Decreto Foral será la legal a todos los efectos dentro del territorio de la Comunidad Foral. // DISPOSICIONES FINALES // 1ª. Se faculta al Consejero de Presidencia e Interior para dictar las disposiciones precisas para el desarrollo y aplicación de este Decreto Foral. // 2ª. Este Decreto Foral entrará en vigor el día siguiente al de su publicación en el "Boletín Oficial" de Navarra. // ANEXO // DENOMINACIÓN OFICIAL DE TOPÓNIMOS DE LA ZONA VASCÓFONA DE NAVARRA // NAFARROAKO HERRI IZENDEGIA // I. Zona Vascófona / I. Euskal Eremua // AEZCOA [...] ARIBE
(...)

(...)
DECRETO FORAL 253/1993, de 6 de septiembre, sobre la composición y denominaciones de la zonificación “Navarra 2000”
(...)

(...)
Aezkoako herria eta udalerria, Zangozako merinerrian eta Agoizko epaile-barrutian. Udalerria, 3,8 kilometro karratukoa, ibarreko ttikiena da eta Nafarroako nimiñoenetarik; Aria (I), Orbara (IE), Hiriberri (E), Garaioa (H) eta Garraldakoek (M) inguratzen dute. Herria Irati ibaiaren eskuin ertzean kokaturik dago. Klima azpiatlantiar menditarra du; zuhaitz landarediak pagoek osatzen dute alderdi garai eta ospeletan eta haritzek, berriz, behekoetan. Azaleran oihanari larreak nagusitzen zaizkio, eta lur landuek 23 Ha baizik ez dute egiten. Udalerriaren diru iturri nagusiak oihangintza eta abeltzaintza dira (behi azienda pirinearra, ardi azienda txurra, zerri eta behor aziendak), batik-bat herri larreetan eta Aezkoa mendian hazten dena. Lurzati berrantolamendua 1976an egin zen eta 17 jaberen lurrak ukitu zituen; haien lurzati kopurua 292tik 74ra murriztu zen. HISTORIA: Erdi Aroan Kontzejua Aezkoa ibar eta udalerriaren barnean zegoen eta erregeren jaurerria zen. Gainerako herrietan bezala, nekazari zergadunek osatu zuten hemengo biztanleria harik eta errege Joan II.ak denendako kaparatesaun pribilegioa eman zien arte (1462). Ariak bezala, ibarrari loturik iraun zuen 1845ean udal burujabea eratu arte. Anarteraino ibarreko alkatea eta gerla-kapitaina, eta bizilagunen artean herrirako hautaturiko erregidorea izan zituen buru. Mende erdi baino guttiagoko epean bi sute pairatu zituen, suntsigarriak. Lehena frantses soldaduek biztu zuten Konbentzio gerlan (1794) eta bigarrena karlistek 1837an. XIX. mendearen hasieran ezagunak ziren bertako iturriak ematen zuen "metal-ur azidularen" eragin sendagarriak. Pascual Madozek, bere D.G.E.H.an, herritik milia batera tokitu zuen, Iratiko ezker aldean, eta honela deskribatzen zuen: "Ur sendagarriak ditu eta, haien ezaugarri fisiko-kimikoak ez badakizkigu ere, inor ez da-eta horiek aztertzera saiatu, hainbat eritasunetan eragin liluragarriak izaten ditu, batez ere larru-azalekoetan, gernu-debekuetan eta harriminetan; hori dela eta hara biltzen dira eriak, aunitz, Nafarroatik nahiz Aragoatik eta Frantziako mugetatik etorriak, urok edanez zein beren hartan bainatuz hartzen duten arindura bereziagatik; eta hagitzez ere gehiago joanen lirateke jendea hartzeko moduko tokirik izanen balitz edo, bederen, herriko etxe miserableek erosotasunik bat ere eskainiko balute". 1860ko Nafarroako Nomenclator-ak "Iturri-aldea" izeneko bi bainuetxe aipatzen ditu, hurrenez hurren herritik 981 eta 1.063 m-tara daudenak. Bainutokiak arrakasta urria izan zuen. Julio Altadillek haren kuxidadea eta garrantzi eskasa onartu zituen. Urak larruko eta gernu-aparatuko eritasunetarako erabiltzen ziren, baina aztertu gabe zeuden. 1860an 128 biztanle zituen; mendeari 156 biztanle zituela eman zion hasiera eta 180 zituela jo zuen gailurra 1930ean. Handik goiti hustuz joan zen piska-piskana eta 1981ean 83 besterik ez ziren. HIZKUNTZA: Gaztelania. Euskaraz berriki arte mintzatu dira. Hemengo euskalkia behe-nafarrera zen, Bonaparte Printzeak aztertua.
(...)