Toponyms (Place names)

- Help

*: Replace one or more characters
(mendi*, aba*za, *mendi)

?: Replace a single character
(oihan?, e?titxu, ?adriano)

Irantzu - Places - EODA

Irantzu (Monasterioa)

Entity:
Eraikuntzak/Erlijio eraikuntza
Status of decision:
Commission's publication 
Situation: Abartzuza
  • iranz por iranzu, yranz, yranzu - (--) CB.OVFGN , 1002
    (...)
    Otras transcripciones [en el "Fuero..."] parecen indicar, por lo contrario, una influencia de ultrapuertos en el tratamiento de topónimos vascos: "Belat", por "Belate" ["F-G", p. 123 (lib. III, tít. XV, cap. XVII)], "Iranz" por "Iranzu" ["F-G", p. 151 (lib. III, tít. I, cap. XXII) y el texto citado en la nota anterior, donde se habla de "Yranz" y de "Yranzu"]. También "Ezcabart" por "Ezcabarte" ["F-G", p. 88 (lib. III, tít. V, cap. X) "Osquiat" por "Osquia" allí mismo]. Esto es común en escrituras de los siglos XIV y XV al parecer y por eso no cabe imaginar que hubiera ocurrido en Navarra desde el punto de vista lingüístico si la dinastía expulsada por Fernando el Católico hubiera seguido reinando más tiempo, a caballo, sobre los puertos.
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: CB.OVFGN

  • iranzu - (1027 [1766, 1990]) DRPLV , III, 150, 190. or. (Euskera, XXXIV (1989), 713-721 eta Lizarrako jardunaldiak, OV, 7. liburukian ar
    (...)
    Ondarra-k, gainera, antzekoa den Urranci ere biltzen du, Legarda-rekin batera, hamarrenak direla-ta Abartzuza eta bere Irantzu-ko monasterioari atxikirik. Textuan ez da egiten, alabaina, Los Arcos delakoaren inolako aipamenik: "In Aezquiê villa quae dicitur Abarçuça integra cum Ecclesia sua, et suo monasterio, quod dicitur Yranço cû suis decimis in Vrranci, et in Legarda, vel omnibus, quae pertinêt ad eû", cfr. P. Sandoval, Catálogo de los obispos que ha tenido la Santa Iglesia de Pamplona, Pamplona 1614, 30 orr. Hori berori agertzen da P. Joseph de Moret-en Annales del Reyno de Navarra delakoan, tomo l, Pamplona 1766, libro XII, cap. IV, 618 orr., autoreak gaztelaniara itzultzen baitu Sandoval-en latinezkotik Era-ko 1065-garren urtea aipatzen duen textua, hau da, Era kristauko 1027-garrena. Sandoval-enak, ordea, Era-ko 1045-garrena darama, hau da, Era kristauko 1007, eta zer agertzen baita hura besterik ez da hemen emaiten, kritikarik gabe: "En Aezcoyen el lugar de Abarzuza enteramente con su Iglesia, y su Monasterio, que se dice de Iranzu, con sus decimas en Urranzi, y en Legarda, y quanto le pertenece", eta tomo lI, libro XIV, cap. IV, §64, 104 orrialdean berriz aipatzen da beste kontextu baten: "Lunes a primero de junio [de 1075] se hallaba el Rey en Naxera, y en ella dio franqueza a los Moradores de Urranci a honor de Santa María de Pamplona, y de su Obispo don Belasio". Bigarren honetarik ikusten denez Moret-ek ere XVIll-garren mendean ez du Urranci hori Los Arcos-ekin parekatzen, azken honezaz halakorik aipatu gabe beste leku batzutan mintzatzen baita, eta ez dugu batere arrazoirik aurkitzen bat direla uste izaiteko, bai, ordea, kontrako eritziaren alde agertzeko, emaiten zaigun informazioaren arauera. Zein lekutan zeuden, ordea, Urrantzi eta Legarda direlakook? Irantzu-ko dokumentazio zaharrik eskuratu ahal balitz hark argituko luke agian, bestelakorik aurki ez bageneza. Irantzu-ko paperak 1813-garren urtean erre ziren, alabaina, Lizarra-ko San Frantzisko komentuan, hara eraman baitziren, dokumentu batzu salbatu baziren ere. José María Jimeno Jurío-k "El libro rubro de Iranzu" argitara zuen Madrileko Archivo Histórico Nacional-ean gordetzen den izkribuaz baliaturik, PV, 120-121 (1970), 221-269 orr., gerra aurrean José Mª Lacarra-k RIEV-en bilduriko oharren parean osoa, baina bertan ez dut bila gabiltzanaren lorratzik aurkitu. [...] Ondarra recoge, además, la forma similar Urranci, junto a Legarda, integrados en cuanto a los diezmos en Abárzuza y en su monasterio de Iranzu. En el texto no se hace mención, sin embargo, a Los Arcos: "In Aezquiê villa qua: dicitur Abarcuça integra cum Ecclesia sua, et suo monasterio, quod dicitur Yranço cu suis decimis in Vrranci, et in Legarda, vel omnibus, qua; pertinét ad eû", cfr. P. Sandoval, Catálogo de los obispos qve ha tenido la Santa Iglesia de Pamplona, Pamplona 1614, p. 30. Eso mismo es lo que aparece en P. Joseph de Moret, Annales del Reyno de Navarra, tomo I, Pamplona 1766, libro XII, cap. IV, p. 618, ya que el autor traduce del latín al castellano el texto de Sandoval, señalando el año 1065 de la Era, ésto es, el 1027 de la Era cristiana, mientras que Sandoval da, sin embargo, el año 1045 de la Era, ésto es, el 1007 de la Era cristiana, y aquí no recogemos más que lo que aparece en cada lugar, sin entrar en materia de crítica histórica: "En Aezcoyen [33. oin oharra: Posiblemente en Aezcoyen, nos encontremos con el gentilicio aetz, -recuérdese a(h)etz, y con yod aietz, 'aezcoano'-, + goien, '(la) parte más alta', debiéndose tener en cuenta que en general los gentilicios funcionaban normalmente como nombres de persona, cfr. Ypuza de Navaz (1197, El gran Pr. Nav., doc. 93), correspondiente al actual giputza, '(el) guipuzcoano', etc. Con barren, referencia opuesta a goien, se encuentra en ant. Ahezparren, actual Ahazparne o Hazparne, formas usadas por hablantes vascos que corresponden a la oficial Hasparren del País Vasco del norte de los Pirineos, existiendo también Ahetze en Lapurdi, cuyo topónimo tiene como gentilicio como aheztar, y según señala J.-B. Orpustan, Toponymie basque, Bordeaux 1990, parr. 18, p. 30, existen también "la 'mande d'Ahetze' en Mixe", y la "maison noble et quartier d'Ahetze en Soule", con quien estoy en absoluto desacuerdo en el sentido de que procedan de un supuesto orónimo aitz] el lugar de Abarzuza enteramente con su Iglesia, y su Monasterio, que se dice de Iranzu, con sus decimas en Urranzi, yen Legarda, y quanto le pertenece", y en el tomo II, libro XIV, cap. IV, §64, p. 104, se menciona de nuevo en otro contexto: "Lunes a primero de junio [de 1075] se hallaba el Rey en Naxera. Y en ella dio franqueza a los Moradores de Urranci a honor de Santa Maria de Pamplona, y de su Obispo don Belasio". Como se ve por este segundo texto, Moret no relaciona, en pleno siglo XVIII, Urranci con Los Arcos, y habla de este último en otras partes sin mencionar el primero, por lo que no encontramos ninguna razón convincente para aceptar que se trata de la misma localidad, y sí, sin embargo, para inclinarnos hacia la opinión contraria, según la información que se nos da. En dónde estaban situadas, no obstante, tales Urrantzi y Legarda? Si se pudiera disponer, a falta de otra cosa, de documentación antigua de Iranzu acaso podría aclararse la cuestión. Mas los papeles de Iranzu fueron llevados al convento de San Francisco de Estella, donde se quemaron en 1813, salvo algunos. José María Jimeno Jurío publicó "El libro rubro de Iranzu", valiéndose del manuscrito que se conserva en el Archivo Histórico Nacional de Madrid, PV, 120-121 (1970), pp. 221-269, más completo que las observaciones recogidas antes de la guerra por José M' Lacarra en la RIEV, pero en él no he encontrado ninguna huella de lo que buscamos.
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: DRPLV

  • irantz, iranç, iranço, irançu, iranz, yrancio, yrantz, yranç, yranz - (1101-1300) JIM.IRZ.LR , --

    What:
    Situation:
    Origin: EUS.NHI

  • irantz, iranç, iranço, irançu, iranz, yrancio, yrantz, yranç, yranz - (1101-1300) FEL.CEINA , N.139

    What:
    Situation:
    Origin: EUS.NHI

  • irantz, iranç, iranço, irançu, iranz, yrancio, yrantz, yranç, yranz - (1101-1300) LACMAR.CDI1 , 480

    What:
    Situation:
    Origin: EUS.NHI

  • irantz, iranç, iranço, irançu, iranz, yrancio, yrantz, yranç, yranz - (1101-1300) FDMPV.011 , N.64, N.129

    What:
    Situation:
    Origin: EUS.NHI

  • irantz, iranç, iranço, irançu, iranz, yrancio, yrantz, yranç, yranz - (1101-1300) FDMPV.007 , N.192

    What:
    Situation:
    Origin: EUS.NHI

  • irantz, iranç, iranço, irançu, iranz, yrancio, yrantz, yranç, yranz - (1101-1300) UTR.FGN , II, 313

    What:
    Situation:
    Origin: EUS.NHI

  • maría irançuco - (1200-1300 [1957, 1960]) IRIG.OMN , 132. or. [G. Larr., Priorado, 107. dok.]
    (...)
    María Irançuco (gent. de Iranzu) […] n. 107. Olaz
    (...)

    What: Petxaduna
    Situation: Olatz
    Origin: IRIG.OMN

  • yranço - (1257 [1986]) JIM.ESTN , 94. or.
    (...)
    VIII. Nombres vascongados y romanceados de pueblos navarros [en Fontes Linguae Vasconum, XVIII, núm. 47 (1986), Pamplona, Gobierno de Navarra, pp. 171-182] [...] 2. Topónimos euskericos de poblaciones que aparecen habitualmente en la documentacion con nombres o calificativos romanceados [...] 2.2. Getze / Salinas de Pamplona José Javier Uranga publicó recientemente un meritorio estudio sobre topónimos navarros medievales;126 [URANGA SANTESTEBAN, José Javier, 1983, “Notas sobre topónimos navarros medievales”, en Cuadernos de Etnología y etnografía de Navarra, XV, núm. 41-42, pp. 39-96] con él se propuso «aclarar y localizar unos topónimos» y, en concreto, algunos «que hasta ahora se han prestado a dudas e inducido a errores», reiterados «en cuanto a la ubicación de determinados pueblos».127 [id., p. 39] Entre ellos incluye a Guoce, que considera despoblado, localiza «posiblemente cerca de Huarte-Pamplona» y del que afirma se pierde todo rastro a partir de mediados del siglo XIII.128 [id., pp. 71-72, siguiendo a ALTADILL, 1918, p. 164] El rey García el Restaurador enfranqueció a Santa María de Salinas, a su serora y casa (1138).129 [GOÑI GAZTAMBIDE, 1965, núm. 195] Sancho el Sabio donó a la Catedral de Pamplona las villas de Guezze (Guoce en inventario de 1329) y Huarte.130 [id.] La iglesia y casa de Getze fueron dadas ese mismo año por el obispo a un particular, reteniendo la mitra bienes en Huerce o Guece.131 [URANGA, 1983, p. 71] Con anterioridad, a principios del siglo XII, reconoció el conde Sancho Sánchez que habían sido dadas a su hijo Gil «Galarre et Esparza cum Sancti Petri et Aranzola et illas salinas de Gueze».132 [GARCÍA L.ARRAGUETA, 1957, II, núm. 1] El Libro Rubro de Iranzu, redactado hacia 1257, cita «las heras que ha Yranço en Guece»; «en Gueçee çerca Esparça auemos .VI. eras de sal».133 [JIMENO JURIO, 1970, núms. 28 y 51] Por entonces la iglesia de Salinas de Guece tributaba el rediezmo (1268).134 [FELONES MORRAS, 1982, pp. 623-713] La localidad generó durante el siglo XIII unos gentilicios: «Eneco de Guece, García de Guece o García Guezeco, Gueçeco»,135 [GARCÍA LARRAGUETA, 1957, núms. 105 y 213] que continuaban durante el siglo XVII; una de las casas de Arlegui era llamada en 1655 «Mari Gueçerena».136 [JIMENO JURIO, 1987a, p. 69] En la Cendea de Galar, y en los pueblos que limitan con Salinas, se repiten los topónimos alusivos a Gueze: «Gueçeco chindilaçeco buruan», (1655), «Gueçeco (err)reca» (1675), «Gueçe muga» (1677 en Esparza); «Gueze bidea» (en Esparza y Esquíroz). Los datos señalan hacia un pueblo de Galar donde había salinas o eras de sal, situado «çerca [de] Esparça» y llamado «Salinas cerca de Ezquíroz» (1341),137 [GOÑI GAZTAMBIDE 1965, núm. 1270. IDOATE, 1965-1974, XLVII, núm. 1030] «Salinas cabo Ezquíroz y Barbatain» (1452),138 [IDOATE, 1965-1974, XLVII, núm. 367 y 469] «Salinas cabe la Ciudad de Pamplona» o «Salinas cabe Pamplona». La certeza sobre la identidad se hace absoluta observando en la toponimia zonal los nombres de mugas y caminos. Una pieza en Esparza de Galar, situada en el paraje llamado «Gueze bidea afronta con camino que se ba a Salinas de Pamplona» (1723). En Esquíroz, lindante con Salinas, había piezas en «Gueze muga» afrontadas «con prado conzejil del lugar de Salinas» (1711) o «con la pieza concejil del lugar de Salinas» (1733). Los vecinos de Noáin (Elorz) llamaban «Guezaurre larrea» al lieco o larre de Salinas, que perdura entre ambos lugares, frente a Noáin y delante de Salinas. Getze (Guece, Guetze, Gueçee, Guezze, Guoze) no es un despoblado sino el nombre vascongado del lugar de Salinas de Pamplona y del de Salinas de Ibargoiti también.
    (...)

    What:
    Situation: Irantzu
    Origin: JIM.ESTN

  • [sancta maria de] yrancio - (1259/09/01 [eta k.]) FDMPV.007 , 23 bis. dok., 83. or. [AGN, Cart. II, P.129-131]
    (...)
    Nos Theobaldus, Dei gratia rex Nauarre, Campanie et Brie comes palatinus, notum facimus uniuersis presentes litteras inspecturis, quod nos uidimus et diligenter inspessimus cartam quam inclite recordationis rex Sancius, tiuus noster, dedit monasterio et fratribus de Yrancio, Cisterciensis ordinis […] Ego Sancius, per Dei gratiam rex Nauarre, facio hanc cartam Deo et Sancte Marie de Yrancio, vobisque fratribus ibidem Deo seruientibus, tam presentibus quam futuris
    (...)

    What: Monasterioa
    Situation: Abartzuza
    Origin: FDMPV.007

  • irançu - (1264/02/02) FDMPV.007 , 27. dok., 88. or. [ACR, Abadías, F.2, N.1]
    (...)
    Sepan todos aqueillos qui esta carta ueran que nos don Thibalt por la gracia de Dius rey de Nauarra, de Campania e de Bria comde palazin, por el logar de Thiebas e por todas sus pertinencias, ço es por pieças, por vinnas e por el logar que se dize Irançu, e por la su part de la rueda con todos los dreitos que auia l’ospital de Ronçesualles en el dito logar de Thiebas, e en sus pertinencias sobredictas, diemos por camio e por hemienda al prior e al convento de Ronçesualles
    (...)

    What: Herria [hustua]
    Situation: Muru Artederreta
    Origin: FDMPV.007

  • yranço - (1266/04/03) FDMPV.007 , 50. dok., 118. or. [AGN, Cart. II, P.157]
    (...)
    Preterea uolumus et mandamus ut monasterium antedictum subiacceat monasterio de Yranço, ut quod abbat qui pro tempore fuerit habeat ibidem visitationem et corremptionem prout abbates Cisterciensis Ordinis in consimilibus habere monasteriis consueuerunt
    (...)

    What: Monasterioa
    Situation: Nafarroa
    Origin: FDMPV.007

  • irançu - (1270/11) FDMPV.007 , 88. dok., 178. or. [Aleson, Ad. Anales, IV, P.378-383]
    (...)
    Item al monasterio de Irançu sessanta sueldos por pitança al conuento al dia que celebraren nuestro anniuersario sobre el bidinage de Stella, e mil sueldos pora la obra del refectorio
    (...)

    What: Monasterioa
    Situation: Nafarroa
    Origin: FDMPV.007

  • eluira de yranço - (1330) CAR.PNAXIV , 290 B (A dok. [AGN Reg. Comptos, nº 28], 105r)
    (...)
    Eluira de Yranço, III s.
    (...)

    What: Zergaduna [non podiente]
    Situation: Oteitza
    Origin: CAR.PNAXIV

  • yranç [yrach] - (1366) CAR.PNAXIV , 522 B (D.c dok. [AGN, sign. gb.], 77r A)
    (...)
    En Muru Miguel Yuaynnes, II florines et medio. Nichil porque oua gracia del rey por razon que finca en las casas de la orden de [6.- Tachado Yrach.] Yranç [7.- Al margen dice: nota que faga fe de la carta de la gracia et si no que pague estos II florines et meo]
    (...)

    What: Ordena (etxeak)
    Situation: Muru Astrain (?)
    Origin: CAR.PNAXIV

  • yranço - (1490/07/03 [1983]) FDMPV.003 , 36. dok., 58, 61. or.
    (...)
    por los reynos de Nabarra el reberendo don Diego de Vaquedano, abbad de Yranço e don Françes de Yaqua, alcalde de la corte mayor de Nabarra e Juan Fernandes de Vaquedano e Juan Peres de donna Maria Clavero de Asia y por los que los dichos comisarios en virtud de sus poderes fue asentada la dicha paz e hermandad entre los dichos reynos e fronteras [...] comisarios de anbas partes son a saber el liçençiado de Alaba e Lope Lopes de Ayala e el bachiller de Anastro e el bachiller de Cuaçu e Diego Martines de Alava e Martin Lopes de Galarreta e el abbad de Yranço e el alcalde de Jaqua e Juan Ferrandes de Vaquedano e el clabero de Asiayu o a dos dellos el uno de la una parte e el otro de la otra
    (...)

    What: Monasterio
    Situation: Nafarroa
    Origin: FDMPV.003

  • monasterio de iranzu - (1534 [1967]) NAN.C , N.530, F.297 [ID.PDNA, 318. or.]
    (...)
    Oinaga. Lo gozaban los de Larráyoz, perteneciendo al Mariscal y al monasterio de Iranzu
    (...)

    What: Monasterioa
    Situation: Nafarroa
    Origin: ID.PDNA

  • yranço - (1614 [1989, 1990]) DRPLV , III, 150, 189. or. (Euskera, XXXIV (1989), 713-721 eta Lizarrako jardunaldiak, OV, 7. liburukian ar
    (...)
    Ondarra-k, gainera, antzekoa den Urranci ere biltzen du, Legarda-rekin batera, hamarrenak direla-ta Abartzuza eta bere Irantzu-ko monasterioari atxikirik. Textuan ez da egiten, alabaina, Los Arcos delakoaren inolako aipamenik: "In Aezquiê villa quae dicitur Abarçuça integra cum Ecclesia sua, et suo monasterio, quod dicitur Yranço cû suis decimis in Vrranci, et in Legarda, vel omnibus, quae pertinêt ad eû", cfr. P. Sandoval, Catálogo de los obispos que ha tenido la Santa Iglesia de Pamplona, Pamplona 1614, 30 orr. Hori berori agertzen da P. Joseph de Moret-en Annales del Reyno de Navarra delakoan, tomo l, Pamplona 1766, libro XII, cap. IV, 618 orr., autoreak gaztelaniara itzultzen baitu Sandoval-en latinezkotik Era-ko 1065-garren urtea aipatzen duen textua, hau da, Era kristauko 1027-garrena. Sandoval-enak, ordea, Era-ko 1045-garrena darama, hau da, Era kristauko 1007, eta zer agertzen baita hura besterik ez da hemen emaiten, kritikarik gabe: "En Aezcoyen el lugar de Abarzuza enteramente con su Iglesia, y su Monasterio, que se dice de Iranzu, con sus decimas en Urranzi, y en Legarda, y quanto le pertenece", eta tomo lI, libro XIV, cap. IV, §64, 104 orrialdean berriz aipatzen da beste kontextu baten: "Lunes a primero de junio [de 1075] se hallaba el Rey en Naxera, y en ella dio franqueza a los Moradores de Urranci a honor de Santa María de Pamplona, y de su Obispo don Belasio". Bigarren honetarik ikusten denez Moret-ek ere XVIll-garren mendean ez du Urranci hori Los Arcos-ekin parekatzen, azken honezaz halakorik aipatu gabe beste leku batzutan mintzatzen baita, eta ez dugu batere arrazoirik aurkitzen bat direla uste izaiteko, bai, ordea, kontrako eritziaren alde agertzeko, emaiten zaigun informazioaren arauera. Zein lekutan zeuden, ordea, Urrantzi eta Legarda direlakook? Irantzu-ko dokumentazio zaharrik eskuratu ahal balitz hark argituko luke agian, bestelakorik aurki ez bageneza. Irantzu-ko paperak 1813-garren urtean erre ziren, alabaina, Lizarra-ko San Frantzisko komentuan, hara eraman baitziren, dokumentu batzu salbatu baziren ere. José María Jimeno Jurío-k "El libro rubro de Iranzu" argitara zuen Madrileko Archivo Histórico Nacional-ean gordetzen den izkribuaz baliaturik, PV, 120-121 (1970), 221-269 orr., gerra aurrean José Mª Lacarra-k RIEV-en bilduriko oharren parean osoa, baina bertan ez dut bila gabiltzanaren lorratzik aurkitu. [...] Ondarra recoge, además, la forma similar Urranci, junto a Legarda, integrados en cuanto a los diezmos en Abárzuza y en su monasterio de Iranzu. En el texto no se hace mención, sin embargo, a Los Arcos: "In Aezquiê villa qua: dicitur Abarcuça integra cum Ecclesia sua, et suo monasterio, quod dicitur Yranço cu suis decimis in Vrranci, et in Legarda, vel omnibus, qua; pertinét ad eû", cfr. P. Sandoval, Catálogo de los obispos qve ha tenido la Santa Iglesia de Pamplona, Pamplona 1614, p. 30. Eso mismo es lo que aparece en P. Joseph de Moret, Annales del Reyno de Navarra, tomo I, Pamplona 1766, libro XII, cap. IV, p. 618, ya que el autor traduce del latín al castellano el texto de Sandoval, señalando el año 1065 de la Era, ésto es, el 1027 de la Era cristiana, mientras que Sandoval da, sin embargo, el año 1045 de la Era, ésto es, el 1007 de la Era cristiana, y aquí no recogemos más que lo que aparece en cada lugar, sin entrar en materia de crítica histórica: "En Aezcoyen [33. oin oharra: Posiblemente en Aezcoyen, nos encontremos con el gentilicio aetz, -recuérdese a(h)etz, y con yod aietz, 'aezcoano'-, + goien, '(la) parte más alta', debiéndose tener en cuenta que en general los gentilicios funcionaban normalmente como nombres de persona, cfr. Ypuza de Navaz (1197, El gran Pr. Nav., doc. 93), correspondiente al actual giputza, '(el) guipuzcoano', etc. Con barren, referencia opuesta a goien, se encuentra en ant. Ahezparren, actual Ahazparne o Hazparne, formas usadas por hablantes vascos que corresponden a la oficial Hasparren del País Vasco del norte de los Pirineos, existiendo también Ahetze en Lapurdi, cuyo topónimo tiene como gentilicio como aheztar, y según señala J.-B. Orpustan, Toponymie basque, Bordeaux 1990, parr. 18, p. 30, existen también "la 'mande d'Ahetze' en Mixe", y la "maison noble et quartier d'Ahetze en Soule", con quien estoy en absoluto desacuerdo en el sentido de que procedan de un supuesto orónimo aitz] el lugar de Abarzuza enteramente con su Iglesia, y su Monasterio, que se dice de Iranzu, con sus decimas en Urranzi, yen Legarda, y quanto le pertenece", y en el tomo II, libro XIV, cap. IV, §64, p. 104, se menciona de nuevo en otro contexto: "Lunes a primero de junio [de 1075] se hallaba el Rey en Naxera. Y en ella dio franqueza a los Moradores de Urranci a honor de Santa Maria de Pamplona, y de su Obispo don Belasio". Como se ve por este segundo texto, Moret no relaciona, en pleno siglo XVIII, Urranci con Los Arcos, y habla de este último en otras partes sin mencionar el primero, por lo que no encontramos ninguna razón convincente para aceptar que se trata de la misma localidad, y sí, sin embargo, para inclinarnos hacia la opinión contraria, según la información que se nos da. En dónde estaban situadas, no obstante, tales Urrantzi y Legarda? Si se pudiera disponer, a falta de otra cosa, de documentación antigua de Iranzu acaso podría aclararse la cuestión. Mas los papeles de Iranzu fueron llevados al convento de San Francisco de Estella, donde se quemaron en 1813, salvo algunos. José María Jimeno Jurío publicó "El libro rubro de Iranzu", valiéndose del manuscrito que se conserva en el Archivo Histórico Nacional de Madrid, PV, 120-121 (1970), pp. 221-269, más completo que las observaciones recogidas antes de la guerra por José M' Lacarra en la RIEV, pero en él no he encontrado ninguna huella de lo que buscamos.
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: DRPLV

  • irançu - (1638) O.NUV , passim
    (...)
    irançu, monasterium (II, III. kap., 102. orr. [0619. orr.]) // irançu (index, s.v. irançu [1086. orr.])
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: O.NUV

  • iranzu - (1802) DRAH , I, 378-379
    (...)
    real monasterio de Bernardos en el valle de Yerri, r. de Navarra, mer. de Estella, en su 1.º part. en la dióc. de Pamplona, situado en un recodo que forman los montes y altas peñas que lo rodean por todas partes, cerca del pequeño rio que baxa del n. desde Abarzuza, y le baña por o. Dista de Estella por la banda de n. hora y media, y de Abarzuza, Mongiliberri y Eraul media hora. Existia ya este monasterio el año 1027, en que D. Sancho el mayor lo donó á la iglesia de Pamplona. En 1176 su obispo D. Pedro Paris, por su devocion á los monges del Cister, hizo donacion de santa María de Iranzu con todos sus bienes al monasterio de Scala Dei. Parece que fué su primer abad Nicolas, hermano del obispo, y que en los tiempos antiguos tuvo aquella casa la advocacion de S. Adrian, que conservó algun tiempo despues de haber pasado á los monges Bernardos. El rey D. Sancho el sabio los tomó baxo su proteccion en octubre de 1187, y les dió el privilegio de disfrutar de todos los montes reales, y que los invasores de su casa quedasen sujetos á las mismas penas que los de la del rey. Quiso tambien que qualquiera causa se terminase por solo el dicho de uno de sus monges. Teobaldo II en 16 de marzo de 1263 libró al monasterio de todo derecho de sello real, y confirmó los privilegios anteriores. El mismo príncipe en su testamento otorgado en noviembre de 1270 dexó esta cláusula á favor de Iranzu. “Item, al monasterio de Iranzu sesenta sueldos por pitanzas del convento, al día que celebraren nuestro aniversario sobre el vidinage de Estella, é mil sueldos para la obra del refectorio.” Poco antes en 1266, sujetó á los monges de Iranzu las monjas de santa María de Salas, extramuros de Estella, que hoy es convento de la Merced. Fué en lo antiguo muy célebre esta casa de Iranzu, y el papa Gregorio IX, viendo que el rey D. Teobaldo I habia pasado á la guerra de Tierra santa, dirigió una bula en 1245 al abad de Iranzu y prior de Tudela y Roncesválles encomendándoles las personas de la reyna, hijos y la tutela del reyno. Desde entónces ha mantenido su honor hasta nuestro tiempo, en que se halla incorporado en la congregacion cisterciense cesaraugustana tarraconense. T.
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: DRAH

  • yranzu, el monasterio real de - (1830) NAN.HIP.DEI , L.73 N.25

    What:
    Situation:
    Origin: NA.TM

  • iranz - (1911-1925) ALT.GPVN , II, 945
    (...)
    Nombre anterior
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: EUS.NHI

  • iranzu, monasterio de - (1981) SGE.50KART , 140

    What:
    Situation:
    Origin: NA.TM

  • irantzu, uranzu - (1987) JIM.ESTN , 108. or.
    (...)
    X. Hidronimia en tierra de Pamplona [«Hidronimia en tierra de Pamplona», en Noticias del agua, núm. 6, Pamplona: Mancomunidad de Aguas de la Comarca de Pamplona, 1987, pp. 6-7] [...] Para expresar el concepto agua nuestros antepasados usaron un sonido parecido a i, u, (Ib, Ub, Ur). A veces encontramos expresado un mismo nombre de estas dos maneras: Ibilcieta, Ubilcieta; Ibero, Urbero; Irantzu, Uranzu, larte (granja en Beriáin), Uarte (pueblo próximo a Pamplona) y Ugarte (como lo llamaban los ancianos correctamente), denuncian una misma situación: ‘entre aguas’, lo mismo que Ibitarte y Urbitarte. Los de Arazuri siguen llamando «el agua chiquita» a un paraje contiguo al llamado modernamente Río Juslapeña, conocido antaño como Ur txikia. Igelzoko, Ubelzoko, Ugelzoko fue un sitio de Zizur Mayor donde sin duda hubo ranas. Entre otros nombres con radical i relacionados con el agua encontramos Idoi (‘balsa’), Ibar (‘barranco surcado por regata’) e Iturri (‘fuente).
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: JIM.ESTN

  • iranzu - (1990) JIM.ESTN , 152. or. (489. oharra, 219. or.)
    (...)
    XIV. ¿El nombre vasco de Los Arcos según el Fuero de Estella? [en Fornes Linguae Vasconum, XXII, núm. 55 (1990), Pamplona: Gobierno de Navarra, pp. 55-63] […] 1.3. Urancia […] Salvo excepciones tan notables como la de Dozy,489 [Dozy «sugiere que pudiera tratarse de Irún, que en vascuence es Uranzu o Iranzu, y señala también cerca de Estella un monasterio de Iranzu. A su vez, la versión gallega dice: ‘Viana que chaman Arquos’, y se refiere seguramente a Viana Los Arcos de Navarra». MORALEJO-TORRES-FEO, 1951, p. 411] la forma latina Urancia es considerada generalmente como segundo nombre de Los Arcos.
    (...)

    What:
    Situation: Irantzu
    Origin: JIM.ESTN

  • iranzu: irantzu - (1990) EUS.NHI , 0200003 P.236

    What:
    Situation:
    Origin: EUS.NHI

  • irantzu - (1995) NA.TM , XXVI, 41

    What:
    Situation:
    Origin: NA.TM

  • irantzu, monasterio de - (1995) NA.TM , XXVI, 41
    (...)
    OBS.- Pedro de Paris, obispo de Pamplona, dio a los monjes de Curia Dei, cerca de Orleans, la iglesia de San Adrián de Irantzu, a fin de que levantaran un monasterio sometido a la mitra de Pamplona (1176). Favorecido con exenciones del rey Sancho VI el Sabio, a mediados del siglo XIII poseía bienes en más de 120 poblaciones del reino y en Álava y Guipúzcoa. Como todos los demás monasterios navarros, Irantzu fue objeto de la exclaustración y desamortización consiguiente, llevada a efecto en 1839. Abandonados y derrumbados los edificios en gran medida, fueron restaurados 100 años después por la Diputación Foral de Navarra y cedidos a los padres teatinos (GEN).
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: NA.TM

  • irantzu - (1996) BEL.DEN , 236
    (...)
    Significado dudoso, aunque se podría pensar en un compuesto de ira- y el sufijo abundancial -zu. Comentario lingüístico: Sin embargo encontramos Iran- desde antiguo, elemento que también aparece en el del despoblado moderno llamado frangote o Irangoiti. Luis Michelena (501) analiza el apellido Iranzoy no se pronuncia sobre el primer elemento, quizá por considerarlo desconocido. Hubo un despoblado del mismo nombre en Biurrun. Traducciones curiosas y explicaciones populares: Traducciones de este género son: 'mirador de heléchos'.
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: BEL.DEN

  • iranzu - (1996/05/01) NA.IZ , 002-0003

    What: Monasterio
    Situation: Nafarroa
    Origin: NA.IZ

  • iranzu - (1999) NA.IZ , 002-0003

    What:
    Situation:
    Origin: NA.IZ

  • iranzu (irantzu) - (2000) EL.BEL.NA.TOP , 69

    What:
    Situation:
    Origin: EL.BEL.NA.TOP

  • irantzu - (2004/07/07) OB.AG , 3.7
    (...)
    Onomastika batzordeak Ziordian izandako bileran onartutako izena
    (...)

    What: Monasterioa
    Situation: Deierri
    Origin: OB.AG

  • iranzu - (2006) NA.IZ , 002-0003

    What:
    Situation:
    Origin: NA.IZ

  • iranzu - (2007) NA.IZ , 002-0003

    What:
    Situation:
    Origin: NA.IZ

  • iranzu - (2008) NA.IZ , 002-0003

    What:
    Situation:
    Origin: NA.IZ

  • iranzu - (2009) MTNA100 , 560/4720

    What: Herria
    Situation: Abartzuza
    Origin: MTNA100

  • monasterio de iranzu - (2009) MTNA100 , 560/4720

    What: Monasterioa
    Situation: Abartzuza
    Origin: MTNA100

  • iranzu - (2009) NA.IZ , 002-0003

    What:
    Situation:
    Origin: NA.IZ

  • irantzu - (2010) NA.IZ , 91. oharra
    (...)
    Euskarabidea-Euskararen Nafar Institutuak eskaturik, izen batzuk zuzendu dira. Kasu batzuetan toponimiako irizpideengatik: Iranzu (002 0003) orain Irantzu da, Quinto Real (050 0406) Kintoa/Quinto Real da, Gorostapolo (050 0502) Gorostapalo da, Señorío de Bertiz (054 0303) Bertiz da, La Trinidad de Arre (101 0102) Trinidad de Arre da, Espidealdea (117 0005) Berazkun da, Señorío de Eraso (144 0202) Eraso da, Basongaiz (147 0001) Basongaitz da, Señorío de Aguinaga (156 0001) Aguinaga da, Imaz (165 0001) Imas da, Leyre (261 0001) Leire da eta Urbanización Náutica de Leyre (261 0003) Urbanización Náutica de Leire da. Beste kasu hauetan ortografia zuzendu da: Gorráiz de Arce <> Gorraitz-Artzibar (028 0007) orain Gorraiz de Arce <> Gorraitz-Artzibar da, Gorráiz (086 0011) Gorraiz da, Azqueta (125 0001) Ázqueta da, Artáiz (237 0002) Artaiz da eta Elcóaz (241 0005) Elcoaz da. // Se corrijen una serie de denominaciones a instancias del Instituto Navarro del Vascuence - Euskarabidea. En unos casos por criterios toponímicos: Iranzu (002 0003) pasa a Irantzu, Quinto Real (050 0406) a Kintoa/Quinto Real, Gorostapolo (050 0502) a Gorostapalo, Señorío de Bértiz (054 0303) a Bertiz, La Trinidad de Arre (101 0102) a Trinidad de Arre, Espidealdea (117 0005) a Berazkun, Señorío de Eraso (144 0202) a Eraso, Basongaiz (147 0001) a Basongaitz, Señorío de Aguinaga (156 0001) a Aguinaga, Imaz (165 0001) a Imas, Leyre (261 0001) a Leire y Urbanización Náutica de Leyre (261 0003) a Urbanización Náutica de Leire. En otros casos los cambios se derivan de correcciones ortográficas: Gorráiz de Arce <> Gorraitz-Artzibar (028 0007) pasa a Gorraiz de Arce <> Gorraitz-Artzibar, Gorráiz (086 0011) a Gorraiz, Azqueta (125 0001) a Ázqueta, Artáiz (237 0002) a Artaiz y Elcóaz (241 0005) a Elcoaz.
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: NA.IZ

  • irantzu - (2011) NA.IZ , 002-0003
    (...)
    Monasterio
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: NA.IZ

  • irantzu - (2012) NA.IZ , 002-0003
    (...)
    Monasterio
    (...)

    What:
    Situation:
    Origin: NA.IZ

  • Monasterio de Irantzu - (2019) NA.TOF , 251568

    What: Servicios comunitarios
    Situation: Abárzuza / Abartzuza
    Origin: NA.TOF

  • Irantzu ()
  • Irantzu ()
UTM:
ETRS89 30T X.578641 Y.4733647
Coordinates:
Lon.2º2'16"W - Lat.42º45'8"N

cartography:

140-44-E4 [KAT.10]; 140-44-E5 [KAT.10]

The Azkue Library and Archive

CUSTOMER SERVICE HOURS
9:00 - 14:00

The Azkue Library and Archive serves Euskaltzaindia. It is also open to all researchers and it aims to foster research and support the distribution of Basque cultural issues as far as it is able.

  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper