Toponyms (Place names)

(...)
Hemen Larrañeta toponimoa, -ko leku-genitibo singularra, eta mendia izen arrunta ditugu, edo nahiago bada, larrain izen arrunta, -etako leku-genitibo plurala, eta mendia. Alto de Larrañetako mendia tautologia bat da, baina beharrezkoa Barranco de Larrañetako mendia, Portillo de Larrañetako mendia eta bestetik bereizteko. Toponimo tautologiko honen kide euskalduna behin baizik ediren ez dugun Larrañetako mendiako mendia izan daiteke. Larrañeta bakarrik 1546ko Larraynetaquo yturria-n azaltzen zaigu [Larrainetako ([in]-ez) ere izan liteke, ordea.]. Gainerako guztietan Larraintaco (XVII. mendean) edo Larranitaco (XIX.ean) edireten dugu. Honen arrazoia, gure eritziz, Galipentzuko euskararen azentuaketan bilatu beharra dago. Izan ere, euskalki honen azentuaketa, itxura guztien arabera, Hegoaldeko goi-nafarreran dugun bera zen, hau da, hondar aitzineko lekunean ohi zegoen intentsitateko azentuaketa [Ikus Mitxelenaren FHV, 562-582. orr., eta Txillardegiren Euskal Azentua, 366-379. orr. Mitxelenak, Zaraitzuko euskararen sinkopaz ari delarik, honela diosku: "No hay lugar aquí para estudiar las causas de este fenómeno que bien pudo haber estado condicionado por un acento más intenso que el actual" ("Notas fonológicas sobre el salacenco", PT, 128. or.). Eta FHV-ko 398. orrialdean: "Como síncopa y eliminación de hiatos se cuentan entre los efectos que tradicionalmente se vienen atribuyendo a la acción de un fuerte acento de intensidad, podría pensarse que la frecuencia de estos fenómenos en los dialectos orientales de la Navarra española, en contraste con su rareza en suletino, es la consecuencia de un acento dinámico más acusado en los primeros. Pero la divergencia podría explicarse también, sin mayor inconveniente, por la distinta posición del acento. La tendencia a anticipar el acento (que produce numerosos paroxítonos con acentuación inicial) en roncalés, que habría que postular también para un estadio anterior del salacenco, permite comprender por qué tenemos ronc. ñábla, sal. nabla 'navaja' (det. ñablá, nablara frente al sul. nabéla (a pesar del det. nabelá, de rom. navalla (...)

(...)
Barrera gure eskualdean eta Nafarroako beste eskualde batzutan [Ikus Iribarrenen VN.] Oibar haraneko dokumentazioan izen arruntetako eduki ohi den artegia-ren esanahikidea da. Erreka Uxueko Aristuziaga-n sortu eta El Pozo grande-n Barranco de (la Muga de) Ujué-rekin bat egiten duen ubidea da, behinolako Barranco de Larrañetako mendia (ikus Larrañetako mendia sarrera). Iturria errekan bertan dago, eta beste modu batez La Fuente del Fiero esan ohi zaio. Dokumentazioko Larrañetako iturria izan zitekeen, baina hau ez da inondik ere segurua (ikus Ardantzeandia sarrera). Paco de la Barrera antzinako Larrañetako mendia-ko iparragerria da, ziur asko dokumentatzerik izan ez dugun *Paco de Larrañetako mendia baten ordezkatzailea. Pausua, azkenez, Barranco de (la Muga de) Ujué eta Camino de la Barrera-ren elkargunean dago.
(...)