Toponyms (Place names)

(...)
Antoñanzas toponimo berri-berria da, eta bertan ondasun ugari zituen familia baten deituran oinarritua dago. Antoñanzas Bardena baja-n dago, eta El Saso de Vicentón-etik Zarrakazteluko mugaraino hedatzen da, saihetsetatik Kasedarekin eta Aragoa ugaldearekin mugatzen duela. Bere baitan beste dermio txikiago batzu biltzen ditu, hala nola El Llano de la Noria eta Puyalato. Itxura guztien arabera behinolako Olibeta eta Landederra ordezkatu ditu, besteak beste. Barranco de Antoñanzas Kasedan sortu, eta Antoñanzas alderik alde gurutzatu ondoan, Aragoan (baina Zarrakazteluko lurretan) amaitzen den erreka dugu. Balsa de Antoñanzas El Pueblico-tik hurbil dagoen idoia da.
(...)

(...)
Hitz honen etimologiaz honela mintzo zaigu Iribarren [VN. Euskaraz honetatik atera den Bardea erabili izan da, singularrean.]: "En cuanto a la etimología de la voz Bardena, se dan las opiniones más dispares. Unos la derivan del vasco «abardena» que significa todo lleno de ramas y árboles. Otros la relacionan con el vocablo aragonés «pardina» o «paradina», monte bajo de pasto, donde suele haber corrales para el ganado lanar. Otros, sin salir del vocabulario navarro, la emparentan con «barda», viéndola como un campo, prado o bosque con abundancia de zarzas y matorrales. Otros, en fin, dejándose de etimologías, le dan un contenido semántico complejo, mezcla de desierto, páramo, barranco y cañada, cabezos, planas y valles, yeso blanco y roja arcilla, pastizal verde y ocre labrantío, y a más a más (sic) matorral leñoso, a modo de resto fósil de antiguo gigantesco bosque" Autore berak Bardena Kasedan, Oteitza eta Faltzesen ezaguna dela dio, baina Galipentzukoa ez bide du ezagutzen, aipamenik txikiena ere ez baitu egiten. Azken herri honetan Bardena Aragoa ugaldeaz haraindian, Kasedako mugan dagoen eremu lauari (gain batzu badiren arren) esaten zaio, La Sierra eta Barranco del Palomar-etik hegoaldera dagoen alderdiari alegia. Plandeoliva (erreparatu Plan < Plano eta Bardena batera doazela)-n hasi, eta Zarrakazteluko mugaraino hedatzen da, Kaseda udalerriaren eta Aragoa ibaiaren artetik. Aurrenekoz 1592an aurkitu dugu. Plandeoliva-ri Bardena esaten zaio, La Torraza aldeari Bardena media [Bardena baja erabiltzen dela segurua da, baina seguritate hori asko gutxitzen da Bardena media-ren kasuan.], eta Antoñanzas-i Bardena baja. Azken deizio hau, dena den, 1840an aurkitu dugu lehenengoz. Bardena [bardéna] oso handia denez, azpi-dermio ugari daude barruan. Inportanteenak hauek dira: Plandeoliva-n Paco del Palomar, Alto del Castillar eta Valdarras (ikus sarrera hau), eta Antoñanzas-en Plandeoliva-rekiko mugako La Cruceta, Alto de la Gudilla, Labekoaldea, El Orzacal, El Alcaz, El Saso de Vicentón, El Llano de la Noria eta Puyalato. Izen hauetako batzu oso berriak dira; Antoñanzas, kasu, bertan ondasun asko zituen familiaren deitura baizik ez da. El Saso de Vicentón (orain Vicentón zein zen inork ez daki), El Saso da 1645ean. Beste aldetik Landederra bezalako toponimo zaharrak (ikus sarrera hau) erabat desagertu dira. Orain gutxi arte herriak zituen lau iguraietako bati Mano de Bardena-ren ardura zegokion, hots, ugaldeaz haraindiko lur guztiak zaindu behar zituen. Beste hiruei, diogun bidenabar, Mano alta (herritik Eslaba eta Agezako mugaraino, alde batetik, eta altxonbideraino bestetik), Mano baja (altxonbidetik Aragoa ugalderaino) eta Mano de Aurino (Aurino biak, Zabaleta eta Valescura) zegokien, hurrenez hurren.
(...)