Toponyms (Place names)

(...)
Il faut, d’ailleurs faire un départ entre ces mots: quelques uns d’origine tout à fait récente sont sans intérêt comme Etchechuri «maison blanche», Etcheberr «maison neuve»; d’autres ont été écrits avec une orthographe qui doit être rectifiée: Barneix, Duhalde, Dithurbide, Lissalde, Rospide, Chabarri et Xavier doivent être ramenés à Barnette «maison à l’intérieur», Uhalde «à côté de l’eau», Ithurbide «chemin de la source», Elissalde «à côté de l’église», Etcheberri «maison neuve», Arrospide «chemin de la forge (?)», etc.
(...)

(...)
Le suffixe di ou ti n’indique point la quantité mais la nature, la qualité : urdi « terrain où il y a de l’eau », amezti « plantations de chênes tauzins ». La quantité s’exprime par eta o u keta, aga et egi : Ezpeleta « les buis », Harriet « les pierres », amezketa « les tauzins », ametzaga « bois de tauzins », zumarraga « forêt d’ormes », Liçarrague « Fresnaie » ; otaegi « terrain où il y a trop de genêts épineux », zumalakarregi « endroit où il y a de la bourdaine en excès ». Je ferai remarquer à ce propos qu’on traduit souvent à tort ametz par « charme » et zumalakar par « tilleul »
(...)

(...)
«En la tierra de Sancho el Grande son relativamente pocas las casas qeu tienen nombres propios descriptivos, por ser compactos casi todos sus poblados y difíciles por lo mismo de singular descripción; al paso que en otras regiones la dispersión de sus habitantes permite apreciar si están sobre el camino (Bidegain), bajo la peña (Azpaŕen), junto a la iglesia (Elizondo, Eliziri, Eleizalde), en la planicie de una vega (Ibarzabal), en la espesura de un acebedo (Gorosaŕi), de un encinal (Artesaŕi), de un hayedo (Pagasaŕi), etc., etcétera.» Morfología Vasca, por RESURRECCIÓN MARÍA DE AZKUE. Bilbao, 1925, 118. or.
(...)

(...)
Berdintsu gertatzen da etxe-izenetan toponymo berak hurrengo argigarriren bat daramanean -gorago etxe-izen ez direnetan ere ikusi dugu-: Goitia / Beitia, Goikoa (Goikoetxea) / Bekoa, Goieaskoa (Goieaskoetxea) / Beaskoa (Beaskoetxea), Go(i)ena (Go(i)enetxea) / Barrena (Barrenetxea), Go(i)enengoa / Barrenengoa (Barrenengoetxea), Onaindia / Araindia, Aruzkoa / Onuzkoa, Garaia / Beherea, Ga(i)nekoa eta Goitikoa / Azpikoa (Azpitikoa) (Azpikoetxea), Garaikoa (Garaikoetxea) / Beherekoa, Aurrekoa (Aurrekoetxea) /Ostekoa (Osteikoa, Ostaikoa, Ostenkoa, Ostaikoetxea) [142. oin oharra: Eta baita Osteingoechea ere, Fog. 1704, Gatikan] eta Atzekoa (Atzekoetxea), Emetikoa (Emendikoa) / Andikoa (Andikoetxea), Zaharr(a) / Berri(a) (Barria), Erdikoa, Aurtena (Aurtenetxea), Aurtenekoa, Aurtenengoa, Auzokoa (Auzokoetxea), Urrutia (Urrutikoetxea, Urritikoetxea), Bengoa (Bengoetxea / Beingoetxea) (Beingoa), Goia, Ga(i)na, Bein, Beina (Beiña) [143. oin oharra: Bada Beinacoa baserria Ipazterren, Fog. 1796, aurretik finkaturiko Beina formari artikulurik kendu gabe sorturikoa, agian pertsona bati hala deitzen zitzaiolako, gaztelaniaz '(la) casa de Beina' litzateke formazio derivatuaren itzulpen jatorrizkoa], Azpia, Bitarte, Aurre, Aldea, Aldekoa, Basterra (Basterretxea), Zearra, Etxenagusia, Urrengoa, Errota, Etxaun, Soloa, Zelaia, Buru, Arte, Ondo, Uriarte, Arteetxe, Saletxe, Abeletxe, Jauregi, Torre(a) (Torretxea), Etxabarria, Etxatxua, Ormaetxea, Nagusia (Etxenagusia), Andia (Etxeandia) / Txiki(a), Txikerra, eta baita -txu edo -txo berrekailu diminutivoa ere bestea baino tipiagoa dela adierazteko, eta horren ondorik Txikerrena, eta abar. Badira Urazurrutia eta Urazandi ere, bigarrenak kasuren baten Urazemendi ere izan dezakeela, uren nongo aldetik begiratzen den [144. oin oharra: Hori gertatzen da Deban, uraz bestaldean dagoen etxeari Urazandi deitu izan baitzaio, baina Mutrikuarrek Urazemendi. Hala erran zidan Gerardo Elortza irakasle eta ene adiskide on denak]. Batzutan dokumentazioan ikusten da Goitia bat Goikoa bihurtu dela, eta Beitia berriz Bekoa. Dokumentazioa mapetan jarririk agian zerbait argituko litzateke khronologiari dagokion arazoa. Horretarako gai asko bildu beharko litzateke aurretik
(...)