Toponyms (Place names)

(...)
Izen hau, esan denez (ikus Morionesko izen bereko sarrera), arca 'registro o depósito en acequia de riego para regulación del agua' [J. Jurío, THET, 49-50. orr.], 'uharka'-ren eratorri bat da. Zaren arcal bat baino gehiago izan dira: bat Kasedako mugan zegoen, erreka batean [Gure informatzaileetako batek dioenez, dokumentazioko El Arcal hau Kaseda, Galipentzu eta Zareko mugak bat datozen puntuan zegoen, errekan.]. Gaurregungo El Arcal dermioa Agezako bidearen eta Ezporogin Baserrekandia zeritzan errekaren elkargunean dago, Errotaldea, El Molino viejo, El Chaparral eta El Monte-ren artean, eta aspaldi [1918an sortua den gure informatzaileak ez du ezagutu.] bertan izan zen uharkaren oroikarria da (cf. gainera Ezporogiko muga aldean, erreka berean dagoen Ugarka). Río de Balora-n ere bazen hirugarren uharka bat; hemendik azekia baten bidez El Arcal-era eramaten zen ura, Río de Armillos-en zegoen Molino viejo edo Errotaxarra-n alea ehotzeko indarra izateko. 1584eko lekukotasunean azaltzen dena azken bi hauetako edozein izan zitekeen. Fuente del Arcal beste batzuetan Fuente de Pichón deitzen den iturria da, eta Soto del Arcal erreka ondoko lur hareatsuko eremua, behialako Soto de Zumaduieta berbera (ikus sarrera hau).
(...)

(...)
Dokumentazioan azaltzen diren soto guztiek ez dute zaldu bera izendatzen. 1774eko lekukoak Errotaldea-koa ematen du aditzera, eta Soto de Zumaduieta bera dela suposa daiteke (ikus sarrera hau). Baldelsoto, aldiz, euskarazko Jautuarana-ren ordain erdalduna da. Iturria ez dakigu zer zaldutan zegoen, baina La Fuentaza edo La Madre de la Fuente izan zitekeen.
(...)

(...)
Zume 'zumitz' eta -duia atzizki multzokariaz osatua dago 1591ko El Vergal-en euskarazko ordaina den hau. Zume elkarketa-eratorketan ohizkoa denez, zuma- bilakatua aurkitzen dugu toponimo honen agerraldi guztietan (cf. Eslabako Zumaduieta). -Duia atzizkiaren gainean ikus eskaini diogun atalean dioguna. Zumadiak erreka inguruetan egoten dira, eta zalduak ere bai, eta hortaz ulertzekoa da 1766an Soto de Zumaduia ediretea. Zaldu hau oraingo Soto del Arcal (dokumentazioko El Soto) bera zela dudarik ez dugu egiten. Hemen ikus daitekeenez, Zumaduieta Errotaxarra ondoan zegoen, (Río de) Kiñueta-n.
(...)