Toponyms (Place names)

(...)
[Dermio baten zatiketa. Pausua] Izen honek erreka bat zeharkatzeko sakontasun gutxiko leku aproposa ematen du aditzera, eta gutiz gehienetan bideen eta erreken elkargunean aurkitzen dugu. Gure alderdian beti pausua azaltzen da, baina han-hemenka oso ugariak dira pausu zaila, pausu txarra adierazten duten Pausugaizto, Pausugaitz edo Pausutxar (Malpaso erdaraz)-en modukoak. Pausua latineko passu-tik nahiz erromantzeko paso-tik atera zitekeen, maileguetan -o > -u aldakuntza ohizkoa izan baita (cf. portillo > portillu, puntallo > puntallu...). Edozein kasutan euskarazko diptongoa sekundariotzat hartu behar dela dirudi [Ikus Mitxelenak FHV-ko 95-96. orrialdeetan dioena], euskaraz arruntena alderantzizkoa den arren (cf. aulki > alki, auspo > aspo...), aipatu hizkuntza horietako hitzetan diptongorik ez dagoelako. Euskara batuaz pausoa ibiltzen da gaurregun, baina nafarrak ziren Juan de Beriaynek eta Elkanoko Lizarragak toponimian edireten dugun pausua ibiltzen zuten 'urrats' adieraz ["...eta onen conforme eguinenditugula gueuren pausuac, eta Sacerdoteac Euangelioa erranes acabatu,..."; "...eneac dirade munduan ybilducenean eguincituen pausu guciac, sufritucituen afrontuac, eta injuriac..." (Juan de Beriayn, TCOM, 56 eta 73. orr.); "Alabér goatzetic chsaiquitzean armátu belaurico auspésca paraturíc ésca Jangoicoaren bedeicioa. Alabér echétíc atratzean, librátzeco pausu ta estropézu gaichstoetáic" (Joaquin Lizarraga, DCC 88. or.); "goácen aipátus bere viciarén pausu principalénac seguídan..."(UIGPL, 44. or.)]. Muzkiko testuetan ere pausu dugu ["oñequi ivilcegadelaric pausu onetan, escuqui iteintugularic obra onac", "Textos Vascos del Siglo XVIII en Tierra de Estella", Manuel Lekuona, FLV, 15, 1973, 369-390. orr.]. Oinarriari zuzenean loturik edireten dugu batzutan (Udareagapausua Agezan, Tastaranpausua Eslaban...), eta leku genitiboaren arartekotzaz nahiz gabe beste batzutan (Indusigibelpausua / Indusigibeleko pausua Lergan).
(...)

(...)
Udareagapausua orain ezezaguna da, eta honen ordaina izan litekeen *Paso de Udareaga ere ez da erabiltzen. Hala guztiz, pentsatzekoa da pausua Lerga-Eslabatik Zangoza aldera doan errege bideak eta Barranco de Udareaga-k elkar gurutzatzen duten puntuan zegoela.
(...)