Toponyms (Place names)
Azilu - Places - EODA
Azilu (Kontzejua, lekua, udalerriko auzo nagusia)
-
acilu -
(1257)
RODR.CDIPR , IV, 218
What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: IZ.05 -
don sancio d'acillu -
(1275 k.)
RODR.CDIPR , IV, 304
What: Antroponimoa
Situation:
Origin: IZ.05 -
açilu -
(1295)
RODR.CDIPR , IV, 438
What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: IZ.05 -
sancho d'açilu -
(1350)
CAR.PNAXIV , 335 A (B dok. [AGN Reg. Comptos, Caj. 31, nº 59], 17v A)
(...)
Sancho d'Açilu
(...)What: Zergaduna
Situation: Viana, Rua Mayor, Plaza-Sant Pedro
Origin: CAR.PNAXIV -
pero yuañes de açilu, pero yuañez d’açilu -
(1415)
FDMPV.122 , 63 y 69
What: Antroponimoa
Situation:
Origin: IZ.05 -
açilu, acilu -
(1464)
FDMPV.122 , 190, 203
What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: IZ.05 -
açilu -
(1503)
MART.MEND , II, 251
What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: IZ.05 -
açilu -
(1513)
FDMPV.141 , 375
What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: IZ.05 -
açilu -
(1551)
DIBO.LVMG , 234
What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: IZ.05 -
Azilu -
(1696-1773)
Gam. , 33
(...)
Yruraiz, quinta hermandad / cuyos lugares se llaman / Gaceta, Troconiz, Burgo / Alegria Azilu, Gauna
(...)What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: Gam. -
acilubide, acilubidea, acilurabidea -
(1700-1800)
OV.05 , 20
What: Bidea
Situation: Gauna, Dulantzi
Origin: IZ.05 -
azilu -
(1700-1800)
Gam. , 33
What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: IZ.05 -
aciluvidea -
(1771-1862)
AAHP.HIPAURK , 2101
What: Leku-izena
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: DEIKER.HPS -
acilu -
(1771-1862)
AAHP.HIPAURK , 2107
What: Leku-izena
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: DEIKER.HPS -
aciluvidea -
(1771-1862)
AAHP.HIPAURK , 2107
What: Leku-izena
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: DEIKER.HPS -
acilu -
(1771-1862)
AAHP.HIPAURK , 0181
What: Leku-izena
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: DEIKER.HPS -
acilu -
(1771-1862)
AAHP.HIPAURK , 0254
What: Leku-izena
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: DEIKER.HPS -
acilu -
(1802)
DRAH , I, 5-6
(...)
v. señ. de la herm. de Iruraiz, pr. de Álava, arcip. de Eguilaz, vic. de Salvatierra, dióc. de Calahorra. Está situada en un espacioso llano al e. y cerca de 3 leguas de Vitoria, y una hácia o. de la villa de Salvatierra. Comprehende en su jurisdiccion 9 pueblos, los quales ocupan un terreno de 2 leguas de extension de e. á o. y poco menos de n. á s.; son los siguientes: JÁUREGUI. GACÉO. GUEREÑU ESQUERECOCHA. LUSCANDO. ARRIETA. ALAIZA TROCONIZ. LANGARICA. Se gobiernan todos por un alcalde ordinario, que se elige indistintamente á fin de año de qualquiera de los diez pueblos, y exerce su jurisdiccion á nombre del duque del Infantado, señor de todos, celebrando sus audiencias en esta villa de Acilu, dos regidores, un procurador general, y á mas el gobernador de las hermandades unidas, que en el pais llaman tierras del Duque. Confina la villa por n. con Langarica, distante quarto y medio de legua, por e. con Luscando y Alaiza á distancia de tres quartos, por s. á la de media legua con Guereñu y Jáuregui y por o. con la villa de Gauna y lugar de Adana, de quienes dista un quarto de legua. Baña sus términos por o. un rio que tiene su orígen en el puerto de Guereñu, distante una legua hácia s., el qual corre de s. á n. hasta llegar cerca de la villa, y dexándola á la derecha revuelve sobre la izquierda, dirigiendo su curso de e. á o. hasta desaguar en el Zadorra en términos de Zurbano: abunda en truchas, barbos, anguilas y otros peces, y sobre él hay un famoso molino harinero, capaz de surtir á la mayor parte de los pueblos de esta jurisdiccion. Disfruta la villa privativamente de un buen trozo de monte, en que se crian muchos robles y hayas de bastante corpulencia, de que se sirven los naturales para sus fogueras, vender y carbonear, fuera de los quo se extraen para edificios y baxeles de la real armada, y mantiene alli igualmente que en algunos prados y dehesas sus ganados de labranza. Cada uno de los nueve pueblos de esta jurisdiccion tiene su porcion de monte con iguales producciones y los mismos usos. La poblacion consiste en 12 casas, una de ellas la la consistorial ó de ayuntamiento de toda la jurisdiccion, sobre cuya puerta están colocadas las armas reales y las del duque del Infantado: otros tantos vecinos labradores y 60 personas, cuya cosecha asciende á 10 fanegas de todos granos. Su única iglesia parroquial está dedicada a S. Juan Bautista, y servida por un beneficiado patrimonial. M.
(...)What:
Situation:
Origin: DRAH -
acilu -
(1802)
DRAH , I, 5
What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: IZ.05 -
acilu -
(1829 [1557])
CENS.CAST.XVI , Ap. 120a
(...)
IRURAIZ // Villodas // Ixona // Elburgo // Arbulo // Eguileta // Añua // Troconiz // Alaiza // Luscando // Arrieta // Langarico [sic; -ica] // Esquerucocha [sic; -recocha] // Gasco // Jauregui // Acilu // Argomaniz // Gaceta // Gauna y Guereñu / [Vecindario:] 370
(...)What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: CENS.CAST.XVI -
acilu -
(1848)
MAD.DGEH , I, 73
What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: IZ.05 -
acilu -
(1945)
CB.MAT , IV-3, P.97
What:
Situation:
Origin: CB.MAT -
acilu -
(1945 [1956])
CB.MAT , 96-97. or. [M.IFOV, Emerita, 24, 171-172. or.]
(...)
Es muy difícil distinguir por las formas actuales entre -o y -u antiguas. Los nombres oficiales tienden a generalizar -o: Motrico (Guip.), pop. Mutriku; en Álava Cárcamo, Laño, Luco, Turiso, Tuyo y Zumento aparecen en 1025 como Carcamu, Cimentu, Langu, Lucu, Torissu, Tuiu. Con todo, -u se conserva en bastantes nombres: Acilu, Andollu, Anguelu (río), Chinchetru, Guereñu, Junguitu, Musitu en Ál. (C. Baroja, Mat., 96-97); [3. oharra: Creo, sin embargo, que el Turiasu de leyendas monetales frente a Turiaso hay que explicarlo como un nom. de tipo céltico de tema en -n, con -ū de -ō] Betelu, Mañeru, etc. en Nav. En algún caso es el nombre actual el que termina en -u: Artazu (Nav.), en 1246 Artaço
(...)What: Herria
Situation: Araba
Origin: M.IFOV -
acilu -
(1982)
SGE.100KART , 11-4
What:
Situation:
Origin: DEIKER.HPS -
ACILU: AZILU -
(1986)
HPS.EAE , 15
What: Entitatea
Situation:
Origin: HPS.EAE -
acilu -
(1988)
AFA.MAP200 , --
What:
Situation:
Origin: DEIKER.HPS -
acilu -
(1989)
OV.05 , --
(...)
pueblo
(...)What:
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: DEIKER.HPS -
acilu -
(1991)
NOM.1991 , Ar. 18
What:
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: DEIKER.HPS -
acilu -
(1992)
FK , 139-02-092-2
(...)
iruraiz-gauna
(...)What:
Situation:
Origin: DEIKER.HPS -
azilu -
(1993/07/07)
DEIKER.HPS , 103391
(...)
139-02 092
(...)What:
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: DEIKER.HPS -
Azilu / Acilu -
(1995/03/10)
EJ.ENT95 , 2616. or.
(...)
OGASUN ETA HERRI ADMINISTRAZIO SAILA KULTURA SAILA 1145 ERABAKIA, 1995eko otsailaren 20koa, Erakunde Harremanetako eta Toki Administrazioko zuzendariarena eta Hizkuntza Aholkularitza eta Informaziorako zuzendariarena, Euskal Autonomi Elkarteko udalerrien biztanleria guneen izenei zabalkundea ematen diena. Euskal Autonomi Elkarteko udalei kontsulta egin ondoren eta urtarrilaren 3ko 1/1995 Dekretuaren 7.1.j). eta 13.d) ataletan, apirilaren 30eko 286/1991 Dekretuaren 17.e) atalean eta apirilaren 23ko 258/1991 Dekretuaren 13.c) atalean ezarritakoarekin eta azaroaren 24ko Euskeraren Erabilpena Arauzkotzezko 10/1982 Oinarrizko Legearen 10. atalean ezartzen denarekin bat, biztanleria guneen izenen erabileran batasuna bermatzeko, hauxe ERABAKI DUGU: Erabaki honen Eraskinean agertzen den Euskal Autonomi Elkarteko udalerrien biztanleria guneen izenen zerrendari zabalkundea ematea. Vitoria-Gasteiz, 1995eko otsailak 20. Erakunde Harremanetako eta Toki Administrazioko zuzendaria, IÑIGO BARANDIARAN BENITO. Hizkuntza Aholkularitza eta Informaziorako zuzendaria, XABIER AIZPURUA TELLERIA. Udala: Iruraiz-Gauna.
(...)What: Biztanleria-entitatea
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: EJ.ENT95 -
acilu: azilu -
(2000)
E.EUS.GOR.EAE , Euskera, XLV (2000, 3), 1194. or.
What:
Situation:
Origin: E.EUS.GOR.EAE -
Acilu: Azilu -
(2001)
EUDEL , 113
What: Biztanle-entitatea
Situation:
Origin: EUDEL -
Acilu -
(2005)
AFA.IZ , --
(...)
20 biztanle
(...)What:
Situation: Donemiliaga
Origin: AFA.IZ -
azilu auzoa (kontzejua) -
(2006/05/16)
DEIKER.HPS , 103391
(...)
139-02 092
(...)What:
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: DEIKER.HPS -
acilu -
(2009)
MTNA100 , 540/4740
What: Herria
Situation: Araba
Origin: MTNA100 -
azilu -
(2010)
OB.IRIZP , Euskera, 2010, 55, 1, 324-326. or.
(...)
Mikel Gorrotxategi Nieto, euskaltzain urgazle eta Euskaltzaindiaren Onomastika batzorde idazkari denak, // ADIERAZTEN DU: // Orain arte izen ofiziala Acilu duen Iruraitz-Gauna udalerriko Administrazio Batzordearen euskal izena Azilu dela. // Azilu zela euskaraz erabiltzen zen izena Akademia honek argitaratutako Gerardo López de Guereñuren Toponimia Alavesa seguido de Mortuorios o Despoblados y Pueblos Alaveses liburuko testigantzetan ikus daitekeen bezala: Azilubide (1776, Gauna), Azilubidea (1743, Dulantzi) o Azilurabide (1716, Gauna). // Herritar izenaren lekukotzarik ez dagoen arren, antzeko izenak ikusita (arratzuar, burguar, maeztuar...) aziluar izan daitekeela uste du Batzordeak. // Azaldutakoaren ondorioz, // EGIAZTATZEN DU: // Onomastika batzordeak emandako irizpenari jarraiki aipatutako herriaren euskal izena Azilu dela. Ondorioz, Administrazio Batzordearen izen osoa hizkuntza ofizial bietan honakoa izango litzatekeela: Azilu kontzejuko Administrazio Batzordea / Junta Administrativa del concejo de Azilu edo Aziluko Administrazio Batzordea / Junta Administrativa de Azilu. // Kontuan izanik aurreko azalpena, Euskadiko Autonomia Estatutuko seigarren artikuluaren laugarren puntua, azaroaren 24ko 10/1982 Legearen hamargarren artikulua, egungo legedia eta indarrean dagoen Akademiaren arautegia, gomendatutako izena zeregin ofizialetarako edozein hizkuntzatan Azilu dela. // Bilbon, bi mila eta zortziko uztailaren hamalauan. // Mikel Gorrotxategi,Onomastika batzorde-idazkaria // O.I. // Andres Iñigo,Onomastika batzordeburua
(...)What: Kontzejua
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: OB.IRIZP -
azilu -
(2010/04/22)
OB.AG , 2.1.2
(...)
Onomastika batzordeak Gasteizen izandako bileran onartutako izena
(...)What: Kontzejua
Situation: Araba
Origin: OB.AG -
azilu -
(2010/08/04)
ALHAO , 087. zkia., 9321. or.
(...)
Administrazio batzarrak. Azilu. 5238. Kontzejuaren izen ofiziala aldatzea. Aziluko Kontzejuko Auzokoen Batzarrak kontzejuaren izen ofiziala behin betiko onartzea erabaki zuen 2010eko uztailaren 26an. Aurrerantzean izen ofiziala Azilu izango da. Denek jakin dezaten ematen da aditzera, Arabako Lurralde Historikoko Kontzejuetako martxoaren 20ko 11/1995 Foru Arauak 4.3 artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz. Azilu, 201eko uztailaren 27a. Erregidore-lehendakaria, José Ignacio Armentia.
(...)What:
Situation:
Origin: ALHAO -
azilu -
(2015)
IZ.05 , 117. or.
(...)
Den. oficial: Azilu [...] Etimol.: Habrá que buscar el origen del topónimo en Acilius, antropónimo documentado en la misma Álava, en Angostina (Ciprés, 2006: 100, 126), al que se le habría añadido el sufijo -inu de pertenencia, es decir, se trataría de ‘el terreno, la propiedad de Acilius’. La evolución habrá sido la siguiente: *(fundu) acilinu > *Atzilinu (latín tardío) > *Atzilĩɦ̃ũ > *Atzilju (por desnasalización de las vocales y evolución -liV- > -ljV-) > *Atzillu (con evolución -ljV- > -llV- que habría impedido el paso -l- > -r en euskera) > *Atzilu (por despalatalización temprana de la lateral palatal). No sabemos si la forma vasca tenía una sibilante africada, pero es posible que así fuera, es decir, que se pronunciara Atzilu. En romance pasaría a [θ] tras desaparecer el fonema africado del inventario de la lengua. Cfr. Abezia.
(...)What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: IZ.05 -
azilu -
(2016/11/08)
OB.AG , 1
What: Herria
Situation: Iruraiz-Gauna
Origin: OB.AG
- [a.θí.lu] / [a.sí.lu] - (2015) [IZ.05]
- Azilu ()
ETRS89 30T X.542885 Y.4742254
Lon.2º28'26"W - Lat.42º49'58"N
cartography:
139-02 [FK]Mentions légales
Le présent corpus onomastique comprend des contenus d’œuvres de tiers, choisis pour leur prestige et leur compétence en la matière. Euskaltzaindia a requis les autorisations et permis correspondants et les droits de propriété intellectuelle nécessaires ont été obtenus, sauf erreur ou omission. Quiconque noterait tout contenu pouvant transgresser les droits d’un tiers est prié d’en informer immédiatement Euskaltzaindia, en écrivant à l’adresse suivante (info@euskaltzaindia.eus), afin que l’Académie puisse aussitôt prendre les mesures nécessaires.
The Azkue Library and Archive
9:00 - 14:00
The Azkue Library and Archive serves Euskaltzaindia. It is also open to all researchers and it aims to foster research and support the distribution of Basque cultural issues as far as it is able.