Toponyms (Place names)

(...)
[Dermio baten zatiketa. -Saietsa] Formari dagokion bezainbatez, notatzekoa da aurkezten duen aldaera ezberdin mordoxka: -ssaessa, -saessa, -sayesa, -sayessa, -saiessa, -sayeça, -saieca, -ssaecha, -saecha, -saissa, -saesa, -saeza, -çayeça… euskara galdu ondoren sorturikako aldaera desitxuratuak aipatu gabe. Aldaki guzti hauen jatorrian -saietsa eta -saetsa zeudela dirudi, eta hauetatik aterako ziren aurrerago gainerakoak. Saihetsa Azkueren arabera 'lado', 'costado' da, eta toponimian ere esanahi hori berori du lehen begiratuan, alegia, bazterra-ren antzeko zerbait adierazten duela irudi du. Guztiarekin, toponimiaren azterketa sakonago batek erdarazko costalado, costalada, cuesta, ladera, costera-ren adierakidea dela ikustarazten digu: Morionesen, esaterako, Atalaiasaietsa daukagu, eta atalaia-k, jakina denez, mendi(ko)ak izaten dira. Agezako Nobeletasaietsa erdarazko Ladera de Nobeleta edo Cuesta de Arana (Nobeleta eta Arana-ren artean dago aldapa)-ren baliakidea da, eta Zaren Dolaretasaietsa erdarazko Costalado de Dolareta aldaparen kidekoa dugu, euskara beteko ordaina, alegia. Lergako Gaztelusaietsa erdarazko Costalada del Castillo-ren euskarazko baliakidea da, eta gaztelua kokatua zegoen gaineko malda ematen zuen aditzera. Leatxen, azkenik, Magdalena ermita dagoen gaineko aldapari Cuesta de la Magdalena esaten zaio egun, eta Costalado de la Magdalena edo Ladera de la Magdalena aurkitzen dugu dokumentazioan, euskarazko Magdalenasaietsa-rekin batera. Hortaz, -saihets Lergan arrunta den aldapa-ren antzekoa da adieraz, biak zeharo elkarren kideak diren ez badakigu ere [Cf. Oihanarten 402. atsotitza: "Saiheskia lauda ezak, ordokia eure ezak", Atsotitzak eta neurtitzak, Herri Gogoa, Donostia, 1971, 76. or.].
(...)

(...)
1594ean aurkitu dugu lehen aldiz. 1722an "basílica" izenpean azaltzen da. Cantera de la Magdalena 1659an ediren dugu aurrenekoz eta gaur ere erabiltzen da, ermita dagoen gaina aditzera emateko. Dokumentazioko Costalada de la Magdalena edo egungo Costalado edo Cuesta de la Magdalena beste batzutako Ladera de la Magdalena-ren eta euskarazko Madalenasaietsa-ren [Ikus saihetsa-z Dermio baten zatiketa atalean dioguna.] adierakidea da, eta ermita dagoen mendiaren herri aldeko mazela adierazten du. Debajo de la Magdalena-k ere antzeko zerbait adierazi behar zuen, eta Junto a la Magdalena ermitaren ondoko eremua zen. Detrás de la Magdalena edo Tras (de) la Magdalena-k ermitaren atzeko aldea ematen du ezagutzera, hau da, Oibarko muga aldea. Barranco de Detrás de la Magdalena Fuente del Boj-etik jaisten den erreka dugu, beheitiago Barranco de Olibeta izena hartzen duen berbera. Paso de la Magdalena edo Paso debajo de la Magdalena Camino de Balatua eta Río Oscuro-ren elkargunekoa da (cf. Senda del Paso). Oibarko mugaren ondoan bada beste Paso de la Magdalena bat, Barranco de Olibeta-ren goiko aldean. Portillo de la Magdalena, azkenik, ermitatik hurbil dagoen dagoen harrarte modukoa da.
(...)

(...)
Harrigarria izanagatik, hau da Magdalena hagionimoa posposizio euskaldun batez lagundurik azaltzen den toponimo bakarra. Guztiarekin ere, antzeko beste kasu anitz ikusita lasai esan daiteke aurkitu ditugun erdarazko Detrás de, Junto a... eta abarren kide euskaldunak ere bazirela, guk ediren ez arren. Esan moduan, erdarazko Costalada, Costalado, Cuesta edo Ladera de la Magdalena-ren ordain euskalduna da hau.
(...)