Toponyms (Place names)

(...)
Las oclusivas sonoras, empleando este término en el sentido limitado que más abajo se indica, se conservan por lo general, tanto en posición inicial como en interior de palabra: // Γέβαλα (Ptol.), actual Guevara, Guebara (Ál.). // Heredia (Ál.), doc. Deredia, Heredia < herediu, pl. heredia. Cf. también Δηούα (Ptol.), actual Deva, río y población en Guip. // Como es sabido, lo que llamamos oclusivas sonoras se realizan como oclusivas o espirantes, según la posición, con una distribución muy parecida a la del español de hoy. La pronunciación fricativa de la b está claramente descrita por Oihenart a mediados del siglo XVII. // No hay indicios que apoyen la presunción de que el vasco medieval distinguiera entre -b- oclusiva y -u- (-v-) fricativa como el cast. de aquella época. En los documentos se emplean casi indistintamente las dos letras (Zabal- y Zaval-, Ibar- e Ivar-, -barri y -varri, etc.), lo que parece probar que no había más que un fonema y que la realización corriente de este en posición intervocálica era una fricativa
(...)

(...)
El Puente viejo Zangozabidea-n zegoen zubia besterik ez zen hasiera batean, baina orain zubia beraz landa erreka eta inguruko lurrak ere adierazten ditu. El Puente viejo-k El Sasico edo Zazutxipia-rekin, El Saso edo Zazu, Xubingoa, Ozteriz, Los Pozos eta Kaskallueta-rekin mugatzen du. Barranco del Puente viejo goragoko Barranco de Zabalzigar edo Barranco del Saso bera da.
(...)

(...)
Zabalzigar Zabalea-ren ondo-ondoan dago, eta gaurko El Ginebro toponimo berria dela kontuan hartuz, bi zabal horien arteko mugaldea handiagoa zela suposa daiteke. Zabalzigar ere eremu zabala da, eta dudarik ez dago zabal izenondoarekin lotu behar dela, edo hobeki esan, izenondo honen eratorria den zabaltza 'zabaldia'-rekin (cf. Agezako Zabaltza eta Mugetako 1591ko Zabaltzea [Cabalçea dokumentatzen da. PRA-Urrotz, 3. k.]), 1644eko Sabalca igar-ek idarokitzen duenez. Toponimoaren bigarren osagaia 1584eko Sabalcibar aldaeran aurkitzen dugun ibar 'haran' izan daiteke, Zabalzigar Barranco de Zabalzigar-en bi aldeetatik luzatzen delako. Guztiarekin ere, -ibar behin bakarrik ediren dugu, aipatu urte horretan, eta bai lehenago eta bai geroago Zabalzigar azaltzen da ia beti. Bigarren elementua argitzeko beste bide bat 1584eko Cabalciaga-k idarokitzen duena da, hots, toponimoaren oinarrian zabaltze eta -aga dugula suposatzea. Kasu honetan, haatik, ez da garbi ikusten nondik atera den Zabalzigar aldaera ia orokorra. Zabalzibar-etik aldiz, ezpainbiko disimilazioz aise atera zitekeen dokumentazioko eta oraintsu arteko Zabalzigar. Egungo egunean Zabarzigar [zàbarzígar] ebakitzen da, inplosioan ohizkoa den l > r pausoa gertatu delarik (cf. Zabalgaña 1878an, Aritzen, Zabargaña egun [J. Jurío, TCPCI, 99. or.]). Masu Nittak [Notas lingüísticas..., 22. or.] zabal 'ancho, ensanche' eta -tza, -tze ugaritasunezko atzizkia proposatzen ditu toponimo honen hasierako elementutzat. Bukaera i(h)ara edo igara 'eihera' izan liteke autore honen arabera, azken bokala mugatzailetzat hartua izatearen ondorioz erori delarik. Amaiera ibar 'vega, ribera'-ren aldaera ere izan litekeela uste du, "ohizko -b- > -g- txandaketaz": "ZABARCIGAR (Eslava): Reta se limita a señalar que en el catastro de 1915 figura Zabalcigar. Probablemente corresponda al vasc. ZABAL 'ancho; ensanche; plazoleta' con suf. abundancial -TZA, -TZ(E), más I(H)ARA, IGARA, 'molino' (Michelena, Apellidos, nª 305), con caída posterior de la -A por falsa separación del supuesto artículo vasco. Pero también cabría la posibilidad de que -igar fuera una variante de IBAR 'vega, ribera' con la acostumbrada alteración de -b- en -g-" Bukaera eihara izatea oso zaila da, eskualde honetan beti errota aurkitzen dugulako, baita Eslaban bertan ere, ikusteko aukera izan dugunez. Ibar izan daitekeela nola bururatu zaion ez dakigu, lekukotasun zaharrik ez baitu aipatzen. "Ohizko aldaketa" hori berriz, toponimian bederen horren "ohizkoa" ez dela esaten ausartuko ginateke. Portillo de Zabalzigar euskarazko Zabalzigarportillu-ren erdarazko ordaina da, eta ez dakigu Agezatik Lergara doan bideko Portillo de Etxeberri (ikus Etxeberri sarrera) bera zen. Zabalzigar-ek Etxeberri, El Ginebro, Zabalea, Aitzuloa, Juandelusaiets, Tastaran eta El Saso-rekin mugatzen du.
(...)