Toponyms (Place names)

(...)
Xubingoa (Siringua [siríngwa] bihurtua egun) gure alderdian eta hegoaldeko goi-nafarrera mintzatzen zen beste toki batzutan zubi izen arruntaren txikigarria da [Orba ibarreko Leotz herrian Subingoa (PRA-Oibar, 23. k., 1634) edo Puente de Subingua (id., 103. k., 1830) dokumentatzen da: "ytem pasado el puente de Subingua una pieza...que la divide el Camino de Sabaiza, que confina por abajo con el rio que baja de Echabacoiz...". Aezkoako Orbaitzetan *Xubingo batetik atera den Xuringoa dugu gaurregun (cf. herri bereko Txutxurieta / Txutxubieta txandakatzea). Abaurregainean Xubingoak nahiz Zubingoak derizten zubiak ditugu bizirik, eta Aezkoako mugan dagoen Orotz-Betelu herrian Xubingoeta dokumentatzen da (ikus Urtasunen TOB, 343. or.). Nafarroako beste eskualde batzutan xubiko, xubitto eta xubindo / txubindo / Zubindo, xubintto aurkitzen ditugu: Xubiko [shubíko] dugu Galar-Ezkirotzen "puente por el que los caminos de Pamplona y Cordobilla salvaban la regata que baja de Noain" Jimeno Juríoren arabera (TCPCG, 235. or.); Xubitto Itza zendeako Lete herrian, eta Xubindo zendea bereko Saratsan (TCPCI, 237 eta 325. orr.). Orbako Untzuen Zubindoa dugu 1793an (J. Juríok bildua, THET-ko 167. orrialdean). Xubindo-ak ugariak dira Nafarroako alderdi bateko toponimian, eta inoiz edo behin Zubiondo-ren aldaerak direla pentsa liteke. Cf., adibidez, Zizur zendeako Gendulain herriko (TCPCC, 326. or.) Subi ondoa, Subindo, Xubindo eta Xuindo. Honela deskribatzen du Jimeno Juríok dermio hau: "Paraje al N. del antiguo puente, del que restan los estribos de sillería, por el que el camino de Santiago salvaba la regata". Guztiarekin ere, garbi dago gutiz gehienetan Xubindo Xubingo-ren aldaera dela, bion artean dagoen erlazioa Zaraitzuko gorringo 'gorringoa' eta gorrinddo 'gorrixka'-ren artean edo erdarazko hongo eta euskarazko onddo, ont(t)o-ren artean dagoen bertsua izan daiteke (ikus honetaz Oñederraren EFP, 214. or.), alegia, Xubindo lehenagoko Xubinddo batetik atera ahal izan da, azken hau xubingo-ren aldaera bustia delarik (ikus Oñederra, EFP, 81. or. eta Gavel, 414-415. orr.). Azalbide honekin bat dator Imotz-Muzkitzen bizirik dagoen Xuíntto (< *Xubintto) aldaera. Ibar honetan, gainera, hasieran duen tx-dun aldaera aurkitzen dugu: Txuíndo dugu Oskotz eta Zarrantzen orain, Chubindo 1893ko katastroan azken herri honetan. Erroibarko Mezkiritzen xubikoa dagoen eta dermio baten izena den Txubindoa daukagu orain, Subindoa 1568az geroztik, Chubindo 1704ean, Cibindo 1807an (Orreaga Ibarra, MT, 352. or.). Ikusten denez Xubitto, Xubiko, Xubindo, Txubindo eta Xubingo forma indartuak edo tautologikoak dira, txikigarritasuna hots sinbolismoz ezezik bilakabide morfologiko baten bidez (atzizki txikigarriaren bidez) ere adierazten delako. Kasu berean daude Morionesko Elizatto aztertzean aipatu dugun Berriobeitiko Elixattoa eta Lergako Iguraimendikoa ikustean aipatu dugun Aezkoa-Hiriberriko Menddikoa. Hauen kide erdaldunetako bat Zarrakazteluko 1633ko El Pontete (PRA-Kaparroso, 64. k.), 1664eko (id., 72. k.) eta egungo El Puentete da (ikus Galipentzuko El Pontarrón-en dioguna).]. 1648an Zubingoa ediren dugu, baina izen honen agerraldi gehienetan s- edo j- daukagu, gure iduriz x [sh] sabaiaurreko igurzkari ahoskabea genuelako seinale garbia, eta gaurko forma desitxuratuaren hortz-hobietako txistukari igurzkariak ere gauza bera idarokitzen du (ikus Grafia kontuak atala eta Xauzgun sarrera). Xubingoa Zangozabidea-n zegoen. Zalantzarik ez dago gaurko Barranco de Siringua-k eta aipatu bide horrek elkar gurutzatzen zuten puntuan zegoela, lehengo Trabeseraerreka izan daitekeen ubidean alegia (ikus sarrera hau), baina gaurregun ez dago zubirik ez xubittorik bertan (cf. zubirik ez dagoen oraingo El Puente de la Sierra edo lehengo Zubia Uxuen). Egungo aldaera 1773an ediren dugu aurren aldikoz. Aipatu aldaerez gainera Surringoa dugu 1769an, Suringua 1777an, eta Sirungua 1784ean. Xubingoa-k Los Pozos, La Calera, Gezari, Boiugain, Boiuartea, La Tejería, El Saso, El Puente viejo eta Ozteriz-ekin mugatzen du gure egunotan. Lehen agian Boiuondoa ere sartzen zen multzo horretan.
(...)

(...)
Behin bakarrik aurkitu dugu, eta ez oso modu garbian. Osagaiak Xubingo eta harana izan daitezke.
(...)