Toponyms (Place names)

(...)
Larre-ren elkarketako aldaera apofoniaduna den larra- izena eta soil izenondoa dira herri-mendi honen izenaren bi osagaiak. Reta Janárizek [EHZE, 484. or.] oraingo Larrasuil aldaera larratz 'terreno baldío' izenaz, -dui ugaritasunezko atzizkiaz eta erromantzearen -il-ez osaturik dagoelarik uste du. Masu Nittak [Notas lingüísticas..., 20. or.] aldiz, 1752an dokumentatzen duen Larrosil-en oinarrituta larra 'larre' eta osin proposatzen ditu. Hona hemen bere hitzak: "En cambio (Retaren azalpena arbuiatzen du), en base al testimonio del año 1752: Larrosil, cabría pensar en una composición vasca como de LARRA 'pastizal' más (H)OSIN 'pozo, sima', con alteración de -n en -l quizá por asimilación con las liquidas no nasales que le preceden" Lekukotasun zaharrak eta egungo aldaera ezagututa, ordea, garbi dago hemen osin osagaia ez dela azaltzen (gainera bertan ez dago, dakigula, osinik), ez eta Retak proposatu -dui + -il ere. Larre Azkueren arabera [DVEF.] 'pastizal', 'dehesal' edo 'tierra inculta' da, eta hemendik, hedaduraz, 'soledad, desierto'. A. Irigoyenek pentze / euntze eta landa-ren esanahikidetzat jo ondoan 'pastizal y prado' adiera ematen dio [IG.], eta Mitxelenak ere erdal prado-ren adierakidetako hartzen du [Aski zaharra da, Iruñeko eremuetan, El prado de Iruinlarrea (prado eta larre, larre eta prado bateratsu dabiltza noski)...", "Iruñea", PT, 187-193. orr.]. Baztanen eta Goizuetan (eta tarteko herrietan ere bai, irudiz) larrea belarra dagoen tokia da, baina ez da belaie (Baztan), belagia (Ituren) edo belaso(r)o (< belar + soro, Goizueta)-rekin nahastu behar: azken hauek belarra urtero ebakitzen den toki hertsiak dira; larrea, aldiz, ez dago hertsia, eta ez da belarra ebakitzen. Gure eskualdean, prado, larrea eta euntzea elkarren errankideak dira (ikus Agezako Euntzeberri, Galipentzuko Prado seco eta Uxueko Prado de Laku toponimoak), eta azienda xeheentzat oso egokia den belar finaz estalitako toki urtsua eman ohi dute aditzera. Ur ugaritasunak lurrok lantzetik gibelatu izan ditu laborariak, baina aspaldi honetan "puntido"-en (drainaketen) eraikuntzak nolabaiteko konponbidea eman dio arazo honi (ikus Uxueko Laku sarrera). Guztiarekin ere, Eslabako Larrasoil uretan pobre samarra da eta gainera bertan ez dago iturririk, eta hortaz larre-rako eman definizioari ez zaiola egokitzen esan daiteke. Dena den, zenbaitetan larreak belarra duten mendi mazelak izaten dira [Eritzeko Larreaundi kasu, oihezki bat da, J. Juríoren arabera (TCPCI, 161. or.): "Al NO. Del pueblo; ángulo formado por la carretera de Irurzun (NE) y la muga de Ochobi (O). Ladera del monte expuesta al N. y plantada de pinos, salvo una pieza". Zendea bereko Otxobiko Larratxos ere mendi puska bat da: "Llaman «los Larrachos» a un espacio del monte arriba, al N. del pueblo, situado entre Txarakadi (O), el Portillo (E) y el camino de Erroz a Pamplona (S). Era «larre» desarbolado, pastizal verde donde «gozaban las ovejas». Se ha poblado de encinos" (Id., 270. or.)], eta badirudi bigarren sail honetan sartu behar dugula Eslabako toponimoa. Soila zuhaitzik gabeko lur eremua da, alegia, erdaraz raso esango genukeena, eta Larrasoil horrelakoa da, oteak eta izpikua bai baina zuhaitzik ia ez baitago bertan. Honela hitz egiten digu J. Mª Satrústeguik toponimoaren bigarren osagaiaz ["Los grupos humanos en la prehistoria de Encia-Urbasa", 58. or.]: "Raso. Es la expresión más generalizada para indicar en estos momentos el concepto de estos claros en el arbolado. El más significativo de ellos es el Raso de Urbasa). Raso es además un préstamo que ha pasado al vocabulario de las últimas generaciones vascófonos (sic) de la región: Eskizako rasua. Es una realidad que no deja lugar a dudas... Soil. La localización del componente residual soil en términos referentes a estos lugares desprovistos de vegetación, Baizasoil, Eskizasoil, constituye la aportación más novedosa de este apartado. Soil, además de raso, significa también pelado, lepasoil se dice de las aves de cuello desplumado, y calvo, burusoil. Figura como nombre en algunas voces de la zona estudiada: Soilbelz, Soilburu, sinónimo de Zelaiburu que recogí en Iturmendi, y de Soilgain, proceden de Ciordia, cuyo informante puntualizó que en castellano era cabeza de raso" Egungo Larrasuil [làrraswíl] aldaera 1704erako aurkitzen dugu. Eta geroztik aldaki nagusia (bakarra?) izan da. Larrasoil Arteta eta Loiako muga aldean dago, Arangaitz, El Chaparro, eta Azterain-en artean.
(...)