Amurrio - Lugares - EODA
Amurrio (Villa, capitalidad de municipio)
-
amurrio -
(1085)
LED.CSM , 72
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1095)
OV.05 , 614
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1095)
OV.14.20 , I, 249 (OV, 14)
(...)
1095 Amurrio (TP 249)
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: OR.AIAR -
amurrio -
(1095 [1930])
IRI.LVATM , 16. par., 21. or.
(...)
En otro [documento de San Millán] de 1095, nº 283: [...] ego Petrus episcopus feci conventionem cum potestatibus et militibus, rusticis et mulieribus de Ayala [...] infra ipsos terminos nominatos monasterios qui ibi sunt fabricati [...] Amurrio, Oruve (72. oharra, 92. or.: Llorente: Orube, nº 80), (73. oharra, 92. or.: Llorente da además Derendano, nº 80, que no aparece en la edición del Cartulario)
(...)Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IRI.LVATM -
amurrio -
(1373)
OR.AIAR , 162
(...)
cita de Luengas Otaola
(...)Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1373)
LOT.AY , 150
(...)
1373 Amurrio (LO 150)
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: OR.AIAR -
amurrio -
(1454)
FDMPV.052 , 36
(...)
«Furtunno de Çubiaga, morador en Amurrio»
(...)Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1454)
FDMPV.052 , 44
(...)
1454 Amurrio (OrdI 36,39,44)
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: OR.AIAR -
amurrio -
(1471-1476)
LGS.BF , 265
(...)
1471-76 Amurrio (BF 265)
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: OR.AIAR -
amurio (sic) -
(1483)
FDMPV.052 , 143
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1510)
LOT.AY , 473
(...)
1510 Amurrio (LO 473)
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: OR.AIAR -
amurrio -
(1511)
FDMPV.132 , 164
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1527)
LOT.AY , 505
(...)
1527 Amurrio (LO 505)
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: OR.AIAR -
amurrio -
(1551)
DIBO.LVMG , 396
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1688)
LOT.AY , 171
(...)
1688 Amurrio (LO 171)
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: OR.AIAR -
Amurrio -
(1696-1773)
Gam. , 35
(...)
La segunda, Murga, Amurrio / y las que van en su zaga / con Olabezar, Luyando / queda esta quadrilla clara
(...)Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: Gam. -
amurrio -
(1700-1800)
Gam. , 35
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1745)
IRIOL.FOGBI , 194
(...)
1745 Amurrio (FB 194)
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: OR.AIAR -
amurrio -
(1771-1862)
AAHP.HIPAURK , 0009
Qué: Leku-izena
Dónde: Amurrio
Origen: DEIKER.HPS -
amurrio -
(1775-1800)
BAR.TDA , 103
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1798)
LAND.HCPA , I, 109
(...)
1798 Amurrio (LD 109)
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: OR.AIAR -
amurrio -
(1802)
DRAH , I, 70
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1802)
DRAH , I, 70
(...)
l. de señ. en la herm. de Ayala pr. de Álava, situado en parage llano sobre el camino real de Bilbao, y casi en el centro de la hermandad. Confina por e. con Astobiza, por s. con Velandia y Orduña, por o. con Izoria y Olabezar, y por n. con Luyando, extendiéndose su término por todos estos puntos como una legua: atraviésale el rio Nervion, y se conserva en él un castillejo denominado la torre ó cárcel antigua de Mendijur, propio del conde de Ayala. Consta de 180 vecinos con la misma justicia ordinaria que se dirá en la hermandad, una iglesia parroquial dedicada á la Asuncion de nuestra Señora, servida por 6 beneficiados, que como patronos presentan á pluralidad de votos los beneficios vacantes. El duque de Berwick lleva los frutos decimales. Hay ademas 2 ermitas, una de S. Silvestre y otra de S Antonio abad y un hospital. Pertenece en lo eclesiástico á la vic. y arcip. de Ayala. M.
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: DRAH -
amurrio -
(1810)
NOT , 64
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1829 [1557])
CENS.CAST.XVI , Ap. 120a
(...)
AYALA // Luyando // Oquendo // Respaldiza // Amurrio // Barambio // Izoria // Larrimbe // Astobiza // Lezama // Saracho // Aguinaga // Llanteno // Añez // Lecamaña // Echagoyen // Sojo // Erbi // Legarzo [sic; -j-] // Beostegui [sic; Beotegui] // Mendieta // Costera // Sta. Coloma // Lujo // Sanmancon [sic; -ton] // Madaria // Retes // Olabeza [sic; -zar] // Maroño // Menagaray // Quejana // Menoyo // Oceca // Murga / [Vecindario:] 1497
(...)Qué: Udalerria, herria
Dónde: Araba
Origen: CENS.CAST.XVI -
amurrio -
(1845-1850)
MAD.DGEH , AR, 116 A s.v. cuartango
(...)
vicaria y arciprestazgo de la dióc. de Calahorra en la prov. de Alava: consta de 8 v. y 37 l. que son [...] Amezaga, Aperregui, Domaiquia, Guillerna, Jugo, Luquiano, Marquina, Murguia con Arechaga, Sarriá [sic], Victoriano y Zarate del [ayunt.] de Zuya, que se hallan en el part. jud. de Amurrio
(...) -
amurrio -
(1849)
MAD.DGEH , II, 263
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(1892)
MEND.AY , 2
(...)
1892 Amurrio (MD 2)
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiaraldea
Origen: OR.AIAR -
amuŕio'n, amuŕio-taŕak -
(1926)
ETX.EEI , Euskera III-IV (1926), 88, 109. or
(...)
Laŕa, Olako, Basaŕate... Amuŕio'n [...] Ayala, Okendo, Lezama eta Amuŕio-taŕak beren Lege edo Fueroa'kin eta Aramaio eta laudio-taŕak Bizkaikoakin seme zaŕenari edo lenengo eskontzen dan seme-alabari etxeko ondasuna oso osorik uzteko eskubidea badute 88. or.; Laŕa (Amuŕio'n...) 109. or.
(...)Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: ETX.EEI -
amurrio -
(1974)
LIZ.LUR , 24 (mapa), 38. or.
(...)
Aiala, XVI. mendean, Arabako zazpi taldeetako, cuadrilla-tako, bat bihurtu zen, "hermandad" edo anaiarte herrixka hauekin: Laudio, Arrastararia harana, Artzeniegako hiria, Amurrio, Lezama, Llanteno, Axpe (Sopeña) Arrespalditza herriburu zuena, Okendo eta Urkabustaiz. Azkenengo hau ez zen lehendabizi Aiala izan, X. mendetik Arabako bezala agertzen baita; eta orain Diputazioak egin duen eskualdekatzean ere, Gorbealdekoan sartu du. // Aiala eskualde honek (Diputazioak comarca cantábrico alavesa deitzen duenaz) 364,85 km- eta 26.699 bizilagun ditu, hiriburu bezala Amurrio duelarik; baina herririk handiena Laudio da, industria ugarirekin
(...)Qué: Herria
Dónde: Aiara (Araba)
Origen: LIZ.LUR -
amurrio: amurrio -
(1974)
TXILL.EHLI , 165 A
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: TXILL.EHLI -
amurrio: amurrio (amurriar) -
(1976)
E.EUS.LIZ.KN , Euskera, XXI (1976, 1), 305. or.
(...)
Kodea: 1.2.1.
(...)Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: E.EUS.LIZ.KN -
amurrio: amurrio (amurriar) -
(1978)
E.EUS.UD , Euskera, XXIII (1978, 1), 318. or.
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: E.EUS.UD -
amurrio: amurrio (amurriar) -
(1979)
E.UDAL , 15
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: E.UDAL -
AMURRIO: AMURRIO -
(1986)
HPS.EAE , 16
Qué: Entitatea
Dónde: Amurrio
Origen: HPS.EAE -
amurrio -
(1986)
IRI.LVATM , 16. par., 22. or.
(...)
Perea procede del nombre de persona Pere [...] y Amurrio seguramente está relacionado -con amurru, ‘rabia', usado en otro tiempo ampliamente como sobrenombre, cfr. Lop Amurru en 1283 en lrache, J. Mª Lacarra, Vasconia mediev., p. 39
(...)Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: IRI.LVATM -
amurrio -
(1992)
FK , 086-45-086-2
(...)
amurrio
(...)Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: DEIKER.HPS -
amurrio -
(1993/10/05)
DEIKER.HPS , 65215
(...)
086-45 086
(...)Qué: Herria
Dónde: Amurrio
Origen: DEIKER.HPS -
Amurrio -
(1995/03/10)
EJ.ENT95 , 2612. or.
(...)
OGASUN ETA HERRI ADMINISTRAZIO SAILA KULTURA SAILA 1145 ERABAKIA, 1995eko otsailaren 20koa, Erakunde Harremanetako eta Toki Administrazioko zuzendariarena eta Hizkuntza Aholkularitza eta Informaziorako zuzendariarena, Euskal Autonomi Elkarteko udalerrien biztanleria guneen izenei zabalkundea ematen diena. Euskal Autonomi Elkarteko udalei kontsulta egin ondoren eta urtarrilaren 3ko 1/1995 Dekretuaren 7.1.j). eta 13.d) ataletan, apirilaren 30eko 286/1991 Dekretuaren 17.e) atalean eta apirilaren 23ko 258/1991 Dekretuaren 13.c) atalean ezarritakoarekin eta azaroaren 24ko Euskeraren Erabilpena Arauzkotzezko 10/1982 Oinarrizko Legearen 10. atalean ezartzen denarekin bat, biztanleria guneen izenen erabileran batasuna bermatzeko, hauxe ERABAKI DUGU: Erabaki honen Eraskinean agertzen den Euskal Autonomi Elkarteko udalerrien biztanleria guneen izenen zerrendari zabalkundea ematea. Vitoria-Gasteiz, 1995eko otsailak 20. Erakunde Harremanetako eta Toki Administrazioko zuzendaria, IÑIGO BARANDIARAN BENITO. Hizkuntza Aholkularitza eta Informaziorako zuzendaria, XABIER AIZPURUA TELLERIA. Udala: Amurrio.
(...)Qué: Biztanleria-entitatea
Dónde: Amurrio
Origen: EJ.ENT95 -
amurrio: amurrio -
(2000)
E.EUS.GOR.EAE , Euskera, XLV (2000, 3), 1188. or.
Qué: Herria
Dónde: Araba
Origen: E.EUS.GOR.EAE -
amurrio -
(2000 [d.g.])
HM.AMRR , --
Qué: Herria
Dónde: Amurrio udalerria
Origen: HM.AMRR -
amurrio -
(2001)
OR.AIAR , 162-163, 181. or.
(...)
Aiarako bigarren udalerria da biztanleetan eta, Laudiok bezala, hazkunde oso handia jasan zuen aurreko mendean. Etimologia zaila du, Barrenengoarena [8. oin oharra: BarIII 92: “poblado de la colina”, de AMA “colina, meseta” -URRI, URI “poblado” -O suf. locativo/ “paraje de aguas de la loma”] ez da onargarria, euskararen barruan nahitaezkoa bilatzeagatik. Dena den, Irigoienen aipu bat interesgarria da; tamalez ez zuen zeharo osatu:”seguramente está relacionado con amu - rru “rabia” usado en otro tiempo ampliamente como sobrenombre (cf. Lop Amurru en 1283 en Irache)” (Irigoien 1997: 389). // Egiantzekotasun handiagoa dago beste toponimo batekin lotzean, Amurrihuri [9. oin oharra: Amurrihuri izena ikusteko QUILIS, Mercedes: “La F- inicial latina en los orígenes de la lengua española II”, ASJU, XXX-1, 1997, 102. orr.] leku izenaren lehenengo elementua *Amurri- baita, aztertzen dugun herri izenaren oso antzekoa. Ez dago argi delako elementu hori hitz arrunta ala antroponimoa den, bietatik lotzen baitira (h)uri-rekin. // Antroponimoa izango zen Mitxelenaren azalpena kontuan hartzen badugu, herri izen askotan -iano> -io laburtzapena gertatu zela eta (cf. Otxandio< Otxandiano) (Michelena 1973: 46). Hala balitz, oraingo izenaren aurrekaria *Amurriano izango zen garai batean, eskualde honetan Baranbio litzateke beste adibide bat. Arazoa da *Amurriano ez dela gaztelaniaz dokumentatzen, agian laburtzapena oso goiz gertatu zen [10. oin oharra: Adibidez, 1115. urterako Ochandio agertzen da (Euskera, 2. aldia, 28: 109), horrek erakusten digu XII. menderako aipatutako bilakaera burutua zegoela. Beharbada, agiriak gaztelaniaz idazten hasi zirenerako forma zaharrak galduta zeuden], gaztelaniak forma zaharrari ez eusteko, baina Derendano badago eta ez *Derendio [...] Ondorioak // Lan honetan toponimo ugari aztertu dira, batzuk etimologia argikoak, beste hainbeste ez. Hemen jatorri iluntzat aurkeztu direnentzat etimologia egokia izan dezakete, aurkitzea falta delarik. Gainera, ez da ahaztu behar ziurtasun mailak daudela, eta zenbait leku izenekin inolako arazorik ez dagoen bitartean, beste askorekin ziurtasuna ez dela erabatekoa, jatorria eta bilakaera guztiz zehaztea beharrezkoa baita. Hala ere, ondorio batzuk aurkeztu daitezke, toponimoen izaeraz eta jatorriaz. Hauek bi multzotan bana ditzakegu, esanahiaren arabera; batetik deskribatzaileak dira, leku izenaren nolakotasunari erreferentzia egiten diotenak. Gainerakoak antroponimikoak dira, pertsona izen batetik sortuak. Lehenengo multzoan sart z e koak dira, adibidez: Aginaga, Beotegi, Campijo, Etxegoien, Luiaondo, Olabezahar, Saratxo eta abar. Antroponimikoak dira, besteak beste: Amurrio, Añes, Baranbio, Delika, Derendano, Kexaa, Laudio, Maroño... [...] Jatorri antroponimikoetan, ohikoak diren atzizkiak lagungarri dituzte: -ano: Derendano, eta, zalantzekin, Amurrio, Baranbio eta Laudio; -ana: Kexaa; -ika: Delika; -iz: Gordeliz; eta seguruenik sail honetakoa ere bada -ega: Artziniega
(...)Qué: Udalerria, herria
Dónde: Araba
Origen: OR.AIAR -
Amurrio: Amurrio -
(2001)
EUDEL , 113
Qué: Biztanle-entitatea
Dónde: Amurrio
Origen: EUDEL -
amurrio, casco histórico de -
(2005)
NOM.GEOGR , Ar.
(...)
Amurrioko hirugune historikoa / Amurrio, Casco Histórico de
(...)Qué: Auzoa
Dónde: Amurrio
Origen: DEIKER.HPS -
amurrioko hirugune historikoa -
(2005)
NOM.GEOGR , Ar.
(...)
Amurrioko hirugune historikoa / Amurrio, Casco Histórico de
(...)Qué: Auzoa
Dónde: Amurrio
Origen: DEIKER.HPS -
Amurrio -
(2005)
AFA.IZ , --
(...)
8376 biztanle
(...)Qué: Herria
Dónde: Amurrio
Origen: AFA.IZ -
Amurrio: amurrioar -
(2006)
ARAUA.150 , Euskera, LI (2006, 2), 1102. or.
(...)
Amurrio (euskara); Amurrio (ofiziala). Herritar izena: amurrioar. Kontuan izanik Orozkon egiaztatutako erabilera, eta inguruko –io amaiera duten Laudio eta Baranbio herrietan –ioar egiten dela, amurrioar izena hobetsi da.
(...)Qué: Udala
Dónde: Araba
Origen: ARAUA.150 -
amurrioar, laudioar, baranbioar -
(2006/03/03)
OB.AG , 1.1.1
(...)
Onomastika batzordeak Donostian izandako bileran onartutako izena
(...)Qué: Herritar izenak
Dónde: Araba
Origen: OB.AG -
amurrio: amurrio (amurrioar) -
(2006/03/24)
OB.AG , 1.0
(...)
Onomastika batzordeak Ziordian izandako bileran onartutako izena. // Oharra: Kontuan izanik Orozkon egiaztatutako erabilera eta inguruko –io amaiera duten Laudio eta Baranbio herrietan –ioar egiten dela amurrioar izena hobetsi da
(...)Qué: Udalerria
Dónde: Araba
Origen: OB.AG -
amurrio -
(2006/05/24)
DEIKER.HPS , 65215
(...)
086-45 086
(...)Qué: Herria
Dónde: Amurrio
Origen: DEIKER.HPS -
amurrio -
(2015)
IZ.05 , 66-67. or.
(...)
Den. oficial: Amurrio [...] Etimol.: Según Irigoien (1986: 22) está relacionado con vasco amurru ‘rabia’ que encontramos usado como antropónimo en la documentación del monasterio de Iratxe, en Navarra (Lop Amurru, 1283). Sin embargo, si partiéramos de Amurru o de Amurro, con un sufijo -ano esperaríamos *Amurruano, *Amurroano, *Amurrano (existió el nombre femenino Amurrana) > *Amurrãɦ̃õ > *Amurrao > *Amurro, no Amurrio. // Amurrio supone *Amurriano, con base en el antropónimo Amurri documentado en 989 (vid. Oribe, 2001: 163): «una vinea inter Rutilanes et Amurrihuri» (GAnd., 2010: 885, de Amurri + huri, con la misma estructura de antropónimo + huri que tienen Bermuduhuri, Braskuri [Brascori, Blascuri], Enekuri, Otxanduri, Semenohuri y otros muchos), y sufijo -ano ya independiente (cfr. Ochandiano > Otxandio) que denota posesión. La evolución habrá sido ésta: *Amurriano ‘la propiedad del llamado Amurri’ > *Amurriãɦ̃õ > *Amurrjao > Amurrio.
(...)Qué: Udalerria
Dónde: Araba
Origen: IZ.05 -
amurrio -
(2016/11/08)
OB.AG , 1
Qué: Herria, udalerria
Dónde: Araba
Origen: OB.AG
- [a.mú.rjo] / [a.mú.ri.ò] - (2015) [IZ.05]
- Amurrio (oficial)
ETRS89 30T X.499951 Y.4766808
Lon.2º59'57"W - Lat.43º3'17"N
Cartografía:
086-45 [FK]Aviso legal
El presente corpus onomástico toma en consideración contenidos de obras de terceros, atendiendo a su prestigio y competencia en la materia. A dicho efecto Euskaltzaindia ha solicitado los correspondientes permisos y licencias, por lo que se han obtenido los derechos de propiedad intelectual necesarios, salvo error u omisión. En el caso de que observe la existencia de algún contenido que entendiera puede infringir derechos de terceros le rogamos lo ponga inmediatamente en conocimiento de Euskaltzaindia a través de la siguiente dirección de correo electrónico (info@euskaltzaindia.eus) al objeto de poder adoptar inmediatamente las medidas oportunas.
Sede principal
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Centro de Investigación
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Sedes
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Asociación
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
