Leku-izenak

Ihabar - Places - EODA

Ihabar (Kontzejua)

Entity:

Populamendua/Herri ofiziala

Status of decision:

Commission's judgement

Situation: Arakil

Locations:

Nafarroa > Iruñeko merindadea > Arakil > Arakil

Places: See the totonyns list

Maps: Google Maps OpenStreetMap iberpix

All (47) Status of decision (3) Officialization (10) Linguistic analysis (3)

yauarr - (1210) FORPC.CFMNA , N.76

What:
Situation:
Origin: EUS.NHI
hiavarr - (1280) ZAB.COMPNA , N.629

What:
Situation:
Origin: EUS.NHI
yauarr - (1350) URAN.FMM , 270

What:
Situation:
Origin: EUS.NHI
lope d'iauarr - (1366) CAR.PNAXIV , 561 B (D.c dok. [AGN, sign. gb.], 115r B)

(...)
Lope d'Iauarr. // el ferrero
(...)

What: Zergaduna
Situation: Hiriberri Arakil
Origin: CAR.PNAXIV
martin d'yauarr - (1366) CAR.PNAXIV , 543 A (D.c dok. [AGN, sign. gb.], 94v A)

(...)
Martin d'Yauarr, IIII florines
(...)

What: Zergaduna
Situation: Iruñea (Sant Lazdre)
Origin: CAR.PNAXIV
yauarr - (1366) CAR.PNAXIV , 525

What:
Situation:
Origin: EUS.NHI
johan d'yauarr - (1366) CAR.PNAXIV , 544 A (D.c dok. [AGN, sign. gb.], 96r B)

(...)
Johan d'Yauarr, jurado, I florin
(...)

What: Zergaduna, zinpekoa
Situation: Iruñea (Tiendas, Sant Nicollas)
Origin: CAR.PNAXIV
martin d'iauarr - (1366) CAR.PNAXIV , 538 B (D.c dok. [AGN, sign. gb.], 91r B)

(...)
Martin d'Iauarr, I florin
(...)

What: Zergaduna
Situation: Iruñea (rua Mayor, Sant Çernin)
Origin: CAR.PNAXIV
garcia d'yauarr - (1366) CAR.PNAXIV , 544 B (D.c dok. [AGN, sign. gb.], 96v B)

(...)
Garcia d'Yauarr, II florines
(...)

What: Zergaduna
Situation: Iruñea (Çapateria-Ferreria)
Origin: CAR.PNAXIV
hiauarr - (1366) CAR.PNAXIV , 561

What:
Situation:
Origin: EUS.NHI
yauarr - (1366) CAR.PNAXIV , 525 B (D.c dok. [AGN, sign. gb.], 80r B)

What: Herria
Situation: Arakil
Origin: CAR.PNAXIV
hiauarr - (1366) CAR.PNAXIV , 561 B (D.c dok. [AGN, sign. gb.], 115r B)

(...)
EN HIAUARR
(...)

What: Herria
Situation: Arakil
Origin: CAR.PNAXIV
yauarr - (1532) , F.45V

What:
Situation:
Origin: EUS.NHI
yábar - (1534 [1967]) NAN.C , N.530, F.251 [ID.PDNA, 316. or.]

(...)
Erroz, Villanueva, Zuazu, Guizurdiaga (Izurdiaga), Yábar, Echarren, Irurzun, Aizcorbe, Urrizola, Satrústegui, Eguiarreta, Ecay e Iraineta (Irañeta) [...] Torrino. De Irañeta y Yábar. // Illarrazu, Gárriz y Aguinart. De Yábar
(...)

What: Biztanledun lekua
Situation: Arakil
Origin: ID.PDNA
yabar - (1587) LEK.ENAV , 135 C

(...)
Obispado de Pamplona [pueblos] bascongados.
(...)

What:
Situation:
Origin: LEK.ENAV
yábar - (1800 [1967]) NAN.PAPS , LEG.160, CARP.8, F.13 [ID.PDNA, 325. or.]

(...)
Ilarrazu. Lo llevaban Yábar y Villanueva, quedando en pie una ermita. // Gárriz. En parecida situación, lo gozaban vecinos de Villanueva, Irañeta y Yábar. // Berema o Berama. Existía una ermita, gozándolo los de Satrústegui y varios foranos residentes en Villanueva y Yábar [...] Aguinart, Abizu e Irunieta. El primero pertenecía a Yábar, y los otros, a Santa María de Roncesvalles
(...)

What: Herria
Situation: Arakil
Origin: ID.PDNA
yabar - (1800-1833) AÑ.LPV , 54 A

(...)
Pueblos Vascongados de Navarra [...] El Valle de Araquil tiene los pueblos siguientes: [...].
(...)

What:
Situation:
Origin: AÑ.LPV
yabar - (1802) DRAH , II, 516

(...)
l. del valle y arcip. de Araquil, del 3.º part. de la mer. y ob. de Pamplona, r. de Navarra. Confina con Villanueva, Zuazu, Eguiarreta y Urrizola, sobre la orilla derecha del rio Araquil, á 4 leguas de Pamplona por n. o. El vecindario consta de 258 personas, 57 casas y un molino. En la parroquia de S. Estéban ademas del cura hay un beneficiado y sacristan. T.
(...)

What:
Situation:
Origin: DRAH
yabar, yavar - (1829 [1553, 1587]) CENS.CAST.XVI , Ap. 162, 311b

(...)
En el lugar de Yabar veinte y cuatro vecinos y diez y ocho habitantes [...] Yavar / [VECINOS:] 28 / [PILAS:] 1
(...)

What: Herria
Situation: Arakil
Origin: CENS.CAST.XVI
iabaŕ'en - (1926) ETX.EEI , Euskera III-IV (1926), 102. or.

(...)
Doŕen (Irurita'n, Amayuŕ'en, Arizkun'en, Bera'n, Olabide'n, Eguaras'en, Eŕbiti'n, Beuntza'n, Egiaŕeta'n[,] Iabaŕ'en...)
(...)

What: Herria
Situation: Arakil
Origin: ETX.EEI
yabar - (1966) AZK.EDIAL , 37 C

(...)
Dialecto alto navarro
(...)

What:
Situation:
Origin: AZK.EDIAL
iyabarko - (1966-1973 [2005]) IÑ.SATR.PV , 113. or.

(...)
Toponimoa
(...)

What:
Situation:
Origin: IÑ.SATR.PV
iyebarreko - (1966-1973 [2005]) IÑ.SATR.PV , 64. or.

(...)
Toponimoa
(...)

What:
Situation:
Origin: IÑ.SATR.PV
iyebarren - (1966-1973 [2005]) IÑ.SATR.PV , 64, 114. or.

(...)
Toponimoa
(...)

What:
Situation:
Origin: IÑ.SATR.PV
yabar: iabar - (1974) TXILL.EHLI , 179 B

What:
Situation:
Origin: TXILL.EHLI
yábar: iabar (iabartar) - (1976) E.EUS.LIZ.KN , Euskera, XXI (1976, 1), 302. or.

(...)
Kodea: 4.1.1.14.
(...)

What:
Situation:
Origin: E.EUS.LIZ.KN
yabar, iabar - (1986 [1988, 1990]) DRPLV , III, 128, 129. or. (Euskera, XXXIII (1988), 223-225)

(...)
Nafarroan, alabaina, badira beste kasu batzu ere. Yabar erdarazkoa inguruko euskaldunen artean Iyebarre moduan ebakitzen da, i- eta -a-ren artean [j] bat garaturik eta aurreko i-ren ondorik -a- > -e- bihurturik, eta gainera -e paragogikoa ere itsatsirik, inesibo kasuan ahoskatzeko beharrezko den epentetikoa hain zuzen ere. Hori orduan Iabar moduan eman zen, [j]-aren garatzea eta kondizio horíetan -a- > -e- bilakatzea ez baitira hizkuntza normalizatuan idazterakoan aintzat hartzen eta inesibo kasuan nahi ta nahi ez Iabarren esan behar baita. Baina Iabar hiru silabakoa da eta bitan emateko arriskua dago idatziriko letrak duen eraginez, jadanik forma ere, iadanik erara ahoskatzen dena, hiru silabatan esaten baita, edo josi, jausi, jautsi, jaso, jasan, jaiki, jalgi, jantzi, eta abar, bitan [...] Arabako Yurre-ren kasuan Ihurre euskarazkoan agertzen den -h- bokalartekoa zaharra da, etimologikoa, baina Iabar, Iaben, eta abar, formetan eman bageneza ziurrenik ez litzateke, Igantzi erara finkatu zen Iantzi aldagarrian ere ez litzatekeen bezala, XIV-garren mendean Eançi dokumentatzen baita (1366, PN-XIV, F.Pamp.-Mont., 531 orr.) [3. oin oharra: Juan Carrasco Pérez, La Población de Navarra en el siglo XIV, Pamplona 1973], eta bide horretarik *Eiantzi forma jatorrizkoa bazela suposa baitezakegu, 1068-garren urteko Eiaurrieta zaharra erdaraz [j]-aren eraginez Jaurrieta eta bertako euskaldunen artean [j] galdurik Eaurta den antzera [4. oin oharra: Leire-ko Bezerro zaharrean 1068-rako Eiavrrieta biltzen du Zierbidek. "Indice completo de topónimos citados en el Becerro Antiguo de Leire", FLV, IX (1977), 137 orr. Ikus baita ere Michelena, Fonética histórica vasca, 9.7, adic., 517 orr., eta Apellidos vascos, nº 590b, eta neure En torno a la toponimia vasca y circumpirenaica, §72, 232 orr. // Yaurrieta XlV-garren mendean (1366, PN-XN, F.sang., 475 eta 503 orr.)] [...] Hala ere -h- bokalartekoa halako kasuetan erabiltzea badirudi argitasunerako gendukeen bide egokienetariko bat litzatekeela. Silaba bereizi behar dela besterik ez luke adieraziko. Horrela lhabar eta lhaben emango genituzke. Eta beste alderdi batetik lhurreta, edo ta zuzenduz gero Ihorreta, ez baitago arrazoirik Igorre ontzat hartu zelarik -o- duela ez ipintzeko, halakoetan -h- etimologikoa ontzat harturik. Zuhatzu eta antzekoetan ontzat hartu zen bezala, ikus Nafarroarako: erdaraz Zuazu. Arakil-en, bertako euskaldunek Zubetzu, normalizaturik Zuhatzu.
(...)

What:
Situation:
Origin: DRPLV
ihabar - (1988 [1990]) DRPLV , III, 129. or. (Euskera, XXXIII (1988), 223-225)

(...)
Guzti honetan oinarri harturik Euskaltzaindiari izkribu honen beronen bidez proposatzen zaio lhabar eta lhaben moduko toponimoetan -h bokalarteko grafiak euskarazko grafiatzat eman ditzan.
(...)

What:
Situation:
Origin: DRPLV
ihabar - (1988/01/29) Euskera , XXXIII (1988, 2), 413

(...)
EUSKALTZAINDIAREN AGIRIA ZENBAIT EUSKAL TOPONIMOREN ORTOGRAFIAZ Euskaltzaindiak, euskaraz hasierako i- eta hurrengo bokala bi silaba eginik ahoskatzen diren toponirnoetan, bokal biak -h- baten bidez berezirik idaztea ontzat hartzen du, delako h-a etimologikoa ez izanik ere. Hala nola: Ihaben, erdaraz Yaben ahoskatzen dena (Nafarroan). lhabar, erdaraz Yabar (Nafarroan). lhurre, erdaraz Yurre (Araban eta Gipuzkoako Olaberrian). lhorreta, erdaraz Yurreta (Bizkaian). Hala ere Igantzi (Nafarroan) eta Igorre (Bizkaian) lehen erabaki zen bezala uzten dira. Donostian, 1988-garreneko Urtarrilaren 29-an.
(...)

What:
Situation:
Origin: Euskera
ihabar - (1989/01/30) NAO , 13. zkia., 258-260. or. [BOE, 298, 1989/12/13, 38731-38732. or.]

(...)
Decreto Foral 16/1989, de 19 de enero, por el que se determina la denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra. // Artículo único. La denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra que se relacionan en el Anexo a este Decreto Foral será la legal a todos los efectos dentro del territorio de la Comunidad Foral. // DISPOSICIONES FINALES // 1ª. Se faculta al Consejero de Presidencia e Interior para dictar las disposiciones precisas para el desarrollo y aplicación de este Decreto Foral. // 2ª. Este Decreto Foral entrará en vigor el día siguiente al de su publicación en el "Boletín Oficial" de Navarra. // ANEXO // DENOMINACIÓN OFICIAL DE TOPÓNIMOS DE LA ZONA VASCÓFONA DE NAVARRA // NAFARROAKO HERRI IZENDEGIA // I. Zona Vascófona / I. Euskal Eremua [...] ARAKIL [...] IHABAR
(...)

What:
Situation:
Origin: NAO
yabar: ihabar - (1990) EUS.NHI , 0250014 P.230

What:
Situation:
Origin: EUS.NHI
ihabar - (1993) NA.TM , XIII, 82

What:
Situation:
Origin: NA.TM
yabar - (1994) JIM.ESTN , 172. or.

(...)
XV Arqueta ‘Los Arcos’ (Fuero de Estella) [en Fornes Linguae Vasconum, XXVI, núm. 65 (1994), Pamplona: Gobierno de Navarra, pp. 121-134] […] 2.3.5. Arqueta / Los Arcos […] Sancho VII el Fuerte sustituyó el topónimo Villanueva (de Arakil) al conceder fueros «omnibus hominibus de Berama, et de Yriuerri et de Yabar».571 [FORTÚN PÉREZ DE CIRIZA, 1982, núm. 76]
(...)

What:
Situation:
Origin: JIM.ESTN
ihabar - (1996) BEL.DEN , 228

(...)
Significado desconocido. Comentario lingüístico: Julio Caro Baroja (485) relaciona el nombre con el de Tabar y, sin demasiada convicción, con la voz vasca abar 'rama'. En Etxarri Aranatz es conocida como lyabar. Rafael Carasatorre (486) relaciona el nombre con otros compuestos de yara del valle. Desde 1989 su grafía oficial es Ihabar, con h intercalada que evita la formación de diptongo. [Traducciones curiosas y explicaciones populares]: Traducciones de este género son: 'ribera de juncos', 'carrascal'.
(...)

What:
Situation:
Origin: BEL.DEN
ihabar - (1996/05/01) NA.IZ , 025-0014

What: Concejo
Situation: Nafarroa
Origin: NA.IZ
ihabar - (1999) NA.IZ , 025-0014

What:
Situation:
Origin: NA.IZ
ihabar - (2000) EL.BEL.NA.TOP , 69

What:
Situation:
Origin: EL.BEL.NA.TOP
ihabar - (2005) SAL.OSTN , 122-123

(...)
Topónimos oscuros y dudosos (...) Son oscuros o dudosos Añezkar que comparte o parece compartir terminación con Lakar (se ha explicado como 'guijo', 'aspero', Mitxelena, AV, 385; hay Lakarra en la Baja Navarra), Otsakar y Ukar (Ugar 'agua turbia, torrencial' según Mitxelena, AV, 573), Aria (cf. Aribe, situado debajo del anterior), Bakaiku, Beire, Benegorri (segundo elemento probable gorri 'rojo'), Bera, que se repite en la Península y que podría tener un origen prerromano, Besolla, Bozate (seguramente con segundo elemento ate 'puerta', 'portillo'), Etaio, Eugi en Esteribar, que Gavel (1969 [1920]: 426) relaciona con -egi, -tegi (y quizás también, pero no se ve muy claro, con hegi, como dice Mitxelena, AV, 193; cf. Iragi), Ibiriku (relacionado tal vez con ibi, ibiri 'vado'), Ihabar, Ihaben, Lana (Irigoien, [1986b: 10 y 50] considera que procede del conocido landa), Larrion (documentado con final en -un, -uin), Lorka (que se repite fuera de Navarra), Moriones, Oitz (nombre que es también el de un monte de Bizkaia), Saldias, Saldise, Tabar (cf. Ihabar) y Ziganda (las variantes históricas impiden que lo relacionemos con Zia o Ziga).
(...)

What:
Situation:
Origin: SAL.OSTN
ihabar - (2006) NA.IZ , 025-0014

What:
Situation:
Origin: NA.IZ
ihabar - (2007) NA.IZ , 025-0014

What:
Situation:
Origin: NA.IZ
ihabar - (2008) NA.IZ , 025-0014

What:
Situation:
Origin: NA.IZ
ihabar - (2009) MTNA100 , 580/4740

What: Herria
Situation: Arakil
Origin: MTNA100
ihabar - (2009) NA.IZ , 025-0014

What:
Situation:
Origin: NA.IZ
ihabar - (2011) NA.IZ , 025-0014

(...)
Concejo
(...)

What:
Situation:
Origin: NA.IZ
ihabar - (2012) NA.IZ , 025-0014

(...)
Concejo
(...)

What:
Situation:
Origin: NA.IZ
Ihabar - (2019) NA.TOF , 441376

What: División administrativa
Situation: Arakil (Ihabar)
Origin: NA.TOF
Ihabar - (2019) NA.TOF , 445281

What: Espacio urbano
Situation: Arakil (Ihabar)
Origin: NA.TOF

yábar (yábartarràk) - (1990) [EUS.NHI]
yábar (yábartarràk) - (1990) [EUS.NHI]
iábar (iábartarràk) - (1990) [EUS.NHI]

Ihabar ()
Ihabar ()

UTM:

ETRS89 30T X.588256 Y.4752113

Coordinates:

Lon.1º55'2"W - Lat.42º55'2"N

cartography:

Mentions légales

Le présent corpus onomastique comprend des contenus d’œuvres de tiers, choisis pour leur prestige et leur compétence en la matière. Euskaltzaindia a requis les autorisations et permis correspondants et les droits de propriété intellectuelle nécessaires ont été obtenus, sauf erreur ou omission. Quiconque noterait tout contenu pouvant transgresser les droits d’un tiers est prié d’en informer immédiatement Euskaltzaindia, en écrivant à l’adresse suivante (info@euskaltzaindia.eus), afin que l’Académie puisse aussitôt prendre les mesures nécessaires.

Leku-izenak

Search

Euskal Herria

World

Ihabar - Places - EODA

Ihabar (Kontzejua)

Mentions légales