Leku-izenak

(...)
Documentación
(...)

(...)
Documentación
(...)

(...)
Documentación [...] «Ripagaña sobre la presa de Burlada»
(...)

(...)
Documentación [...] «Ripagaña sobre la presa de Burlada»
(...)

(...)
Documentación
(...)

(...)
Documentación
(...)

(...)
Documentación
(...)

(...)
IV. Encuesta toponomástica [en Euskera, núm. 33, Bilbao: Euskaltzaindia, 1988, pp. 289-301] (...) 4.1.5. Acantilado en río (Atx, (H)aitz, Ripa).
(...)

(...)
IV. Encuesta toponomástica [en Euskera, núm. 33, Bilbao: Euskaltzaindia, 1988, pp. 289-301] (...) 4.2.9. Ribazo (Ezponda, Ezpuenda; Margin). Ribazo sobre el río (Erripa, Ripa; (H)aitz).
(...)

(...)
Vid. ERRIPAGAÑA
(...)

(...)
B. Posposiciones […] -gain (gaña con el artículo -a), 'encima de', 'alto de': Erripagaña 'encima de la ripa', Ezkermendigaña 'encima de Ezkermendi', Ilarregaña 'encima de Ilarrea' , Telladigaña 'encima de la tejería', Txantreagaña 'encima de la Txantrea'
(...)

(...)
Lengua. Compuesto del sustantivo vasco erripa (del latín ripa 'orilla') 'ribazo de río, generalmente abrupto', más la posposición -gain, más el artículo, viene a significar 'lo alto del ribazo' o 'lo de encima de la ripa'. // Descripción. La cofradía de San Salvador tenía una pieza en Ripagaña (1728) [154 AGN, Protocolos Villava, Car. 69, núm. 11]. Alto al sur del término, cortado abruptamente sobre la margen izquierda del Arga. En su parte más alta fue construido el depósito de agua potable para servicio de la población. El paraje se extiende entre las desembocaduras de las regatas de Altzutzate (N) y Errekaldea (S)
(...)

(...)
Erripagaña toponimoaz Iñigo Ariztegi, Andres Onomastika batzordeburua eta Euskaltzaindiaren Nafarroako ordezkaria Nafarroako Gobernuak, Euskarabidea erakunde autonomoaren Euskararen gaineko Aholkularitza eta Prestakuntzarako Zerbitzuaren bidez, Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeari txostena eskatu dio. Eskarian galdegiten du egun Burlata udalerriko toponimo ofiziala den Erripagaña, euskaraz egoki den Ripagaña formaz ordezkatzea. Ripa latinetik jasotako mailegua da. Gaztelaniak ripa eta riba formak hartu zituen eta euskarak erripa, hots, maileguetan r- dardarkari anizkunaren aitzinean hain arrunta den e- protetikoa daramala, hala nola, ponte izenetan: Erramun (Ramón), Errolan (Roldán)..., izen arruntetan: errege (rey), erreka (regata)..., eta toponimoetan: Erroma (Roma), Errusia (Rusia)... Ripa, riba eta erripa hitzen lekukotasunak ugariak dira Nafarroako toponimian, bai nagusian, bai txikian: – Toponimia nagusian aipatzekoak dira Odieta ibarreko Erripa [1. oharra: 1350 urterako ageri dena. Ikus Juan Carrasco, La población de Navarra en el siglo XIV, 397. or.] herria, gaztelaniaz Ripa deitua, bai eta Zaraitzun kokatzen den Erripalda [2. oharra: Julio Altadill historialariak hala jasoa. Ikus «Los despoblados de Navarra», Boletín de la Comisión de Monumentos Históricos y Artísticos de Navarra, 1917-1923], antzinako hiribildua eta gaur egungo baserria, gaztelaniaz Ripalda. Halaber, euskaraz ordain ezagunik ez duen Ribaforada udalerria. – Toponimia txikian anitzez ugariagoak dira lekukotasunak eta hiru modu hauetan ageri dira: 1. Gaztelaniazko ripa formarekin. Batzuetan soilik, besteetan osatua, artikulu singularrarekin, la ripa nahiz pluralarekin, las ripas, edota gaztelaniazko atzizkiren batekin, el ripazo. Ematen duenez, horiek euskaraz erabili ez diren formak dira. Multzo horretakoak lirateke, erraterako, Debajo de la Ripa (Lizoain), Encima de la Ripa (Iharnotz), Las Ripas (Artieda, Burlata), Camino de las Ripas (Galipentzu), Viña de la Ripa (Ezporogi), Fuente de las Ripas (Galipentzu), El Ripazo (Elo), Paco de los Ripazos (Galipentzu)... Euskaltzaindiaren toponimoak arautzeko irizpideen arabera, horrelako toponimoak erabili izan diren hizkuntzan ematen dira; beraz, Debajo de la Ripa, Encima de la Ripa etab. 2. Erripa formarekin. Batzuetan soilik, Urraulgoitin dagoen Adoaingo Erripa [3. oharra: 1694 urterako ageri dena. Ikus Nafarroako Gobernuaren Toponimia y Cartografía de Navarra / Nafarroako Toponimia eta Mapagintza bilduman, XXXI liburukia, 65. or.] erraterako, baina gehienetan beste izen edo postposizio batez osatua. Era honetakoak, zalantzarik gabe, euskaraz sortu eta erabili diren toponimoak dira. Halakoen artean aipa genitzake Erripaburu [4. oharra: 1790 urterako ageri dena. Ikus op. cit., XXXVI liburukia, 193. or.] Zabaldikan (Esteribar), Erripagaña [5. oharra: 1892 urterako ageri dena. Ikus op. cit., XXXVI liburukia, 43. or.] Akerretan (Esteribar), Erripegaña eta Erripapea [6. oharra: 1892 urterako ageri dena. Ikus op. cit., XXXVI liburukia, 95. or.] Ilarratzen (Esteribar), Erripasaesa [7. oharra: 1684 urterako ageri dena. Ikus op. cit., XXXIX liburukia, 126. or.] Santsoainen (Leotz), Erripacarreta [8. oharra: 1601 urterako ageri dena. Ikus op. cit., LIV liburukia, 234. or.] Uxuen etab. Euskaltzaindiak ezarritako irizpideak aplikatuz, horrelako toponimo hauek sortu eta erabiltzen diren hizkuntzaren grafia zuzenean arautzen dira; hortaz, Erripaburu, Erripagaña, Erripapea, Erripasaetsa eta Erripazarreta hurrenez hurren. 3. Badira, azkenik, zenbait toponimo euskaraz sortutakoak izan arren, e- protetikorik gabe ageri direnak, administrazioaren usadioan hala jaso eta erabiltzeko joera izan delako. Praktika horren lekuko dira Nafarroan deitura bilakatu diren hainbat toponimo, hala nola, Razkin (Errazkin), Rekondo (Errekondo), Rekalde (Errekalde), Retegi (Erretegi), Rota (Errota) etab. Erripa izenarekin ere hori bera gertatu da. Zenbait toponimotan ikusten ahal da hasierako e- hori galdu eta lehen erripa zena ripa bilakatu dela; baina, aldi berean, toponimo horiek beraiek euskarazko postposizioak mantendu dituzte, erraterako -buru, -be o -pe, -bide, -gain o -gaña, etab. Multzo honetakoak dira, besteak beste, Ripave [9. oharra: 1304 urterako ageri dena. Ikus op. cit., I liburukia, 37. or.] eta Ripaburua [10. oharra: 1305 urterako ageri dena. Ikus op. cit., I liburukia, 37. or.] Iruñean, Ripagain [11. oharra: 1828 urterako ageri dena. Ikus op. cit., I liburukia, 72. or.] Uharten, Ripabide [12. oharra: 1892 urterako ageri dena. Ikus op. cit., XXXVII liburukia, 66. or.] Taxoaren eta Ripagaña [13. oharra: 1712 urterako ageri dena. Ikus op. cit., I liburukia, 62. or.] Burlatan. Gorago aipatutakoaren ildotik, halakoetan, Euskaltzaindiak ezarritako arautze irizpidea izen horiek osorik eta dagokion hizkuntzan ematea da eta irizpide hori bera aplikatu zuen Nafarroako Gobernuak Nafarroako Toponimia eta Mapagintza lanean, eta, hortaz, aitzineko toponimoen forma hauek: Erripabe, Erripaburua, Erripagain, Erripabide eta Erripagaña hurrenez hurren. Azaldutako guztiagatik eta Nafarroako Gobernuko Euskarabidea erakunde autonomoaren Euskararen gaineko Aholkularitza eta Prestakuntzarako Zerbitzuak egindako eskariari erantzunez, Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeak, Nafarroako Gobernuak 212/1992, ekainaren 8ko Foru Dekreturen bidez ofizial onartutako Burlatako Erripagaña toponimoa zuzena eta euskaraz egoki jasoa dela onetsi du, eta, hortaz, Ripagaña izenarekin ordeztea desegokia litzatekeela. (Andres Iñigok prestatutako txostena eta Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeak 2009ko urriaren 14an Donostian egindako bileran onartua)
(...)