(...)
Decreto Foral 16/1989, de 19 de enero, por el que se determina la denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra. // Artículo único. La denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra que se relacionan en el Anexo a este Decreto Foral será la legal a todos los efectos dentro del territorio de la Comunidad Foral. // DISPOSICIONES FINALES // 1ª. Se faculta al Consejero de Presidencia e Interior para dictar las disposiciones precisas para el desarrollo y aplicación de este Decreto Foral. // 2ª. Este Decreto Foral entrará en vigor el día siguiente al de su publicación en el "Boletín Oficial" de Navarra. // ANEXO // DENOMINACIÓN OFICIAL DE TOPÓNIMOS DE LA ZONA VASCÓFONA DE NAVARRA // NAFARROAKO HERRI IZENDEGIA // I. Zona Vascófona / I. Euskal Eremua [...] ARAITZ [...] BETELU
(...)

(...)
DECRETO FORAL 253/1993, de 6 de septiembre, sobre la composición y denominaciones de la zonificación “Navarra 2000”
(...)

(...)
Geografikoki Araitz bada ere, administrazio aldetik bereizia dago 1694az geroztik. 6,7 kilometro karratuko azalera du eta mugakide, berriz, Araitz (IM eta M), Larraun (IE eta E), eta Aralar mendia (H). Herria mugapeko iparraldean dago, Araxesen eskuinaldean, 240 m-ko altueran. Hegoaldean Malloak ditu (Surbizelai, 1.221 m), Aralarko zamalkaduraren muturra. Klima atlantiarra du, hau da, negu eztiak eta uda epelak dira, eta euria ugari eta maiz egiten du. Landarediak ere klimarekin bat egiten du: pagoak, haritzak, gaztainondoak, urritzak, lizarrak eta, oihan berrietan, pinuak. Mugapean iturbegi oparoak daude, Araxesen adar izanik Oriara lehenik eta Bizkaiko itsasora gero isurtzen diren erreken sortzaile. Iturririk ezagunenek "Bainuetxea" hornitu zuten: "Dama Iturri" izenekoak (22 gradu C. eta 3.900 litro orduko ur emaria), ur akrototermoak ditu, lehenago giltzurrinetako eritasunetarako eta gizentasunaren kontra hartzen zirenak; "Iturrisantu" delakoan, berriz (25 gradu C. eta 3.300 litro orduko ur emaria), ur sulfuratusodikoak dira, eta lainoztatze eta inhalazioetan laringe eta bronkioetako gaitzetarako sendabide. Horiez gain, "Urberoa" dago (20 gradu C.). Bainuetxea abandonatuta, gaur egun mahai-ura ekoizteko industria batek ustiatzen ditu. 6,7 kilometroko azalera du hiru ataletan banatuak: oihana (281 Ha), belaiak eta bazkalekuak (251 Ha) eta laborantzak (200 Ha). Hartan nagusi dira belar-soro polifitoak (172 Ha). HISTORIA: Erdi Aroaren bukaera arte erregeren jaurerria izan zen. Bizilagun laborariek urteko petxa ordaintzen zioten Koroari; hura 116 sosekoa zen 1280an, eta 5 sosekoa etxe bakoitzeko 1427an. Errege Joan Albretekoak eta erregina Katalinak kontzejua nahiz beteluar norbanakoak salbuetsi zituzten petxetatik, "gallurdirua" eta "eiurdea" izenekoak barne, baita erregeri eta norberari zegozkion morrointza guztietatik ere, "que fijodalgo del rey non debe ni es tenido fazer" (1507). Fernando Katolikoak berretsi zuen kaparetasun pribilegio hori (1514). Koroari 500 dukat ordainduz lortu zuen hiri titulua eta Araizko udaletik bereiztea (1694). Handik aurrera eta XIX. mendearen erdialdea arte, erregeordeak izendaturiko alkatea eta kargu-uztaileek urteoro izendatzen zituzten erregidoreak izan zituen gobernuan. Pascual Madozek dioenez, XIX. mendearen erdialdean, bainuetxea zegoen bertan, "herpesa eta larruazaleko edozein arregosi mota sendatzeko aproposak diren bainu sulfurutsuak" zituena, baita "txolostureko iturri oparo bat ere, bere latsarri estalia eta harkaitz hutsean irekitako harraska eta guzti, azienden askatako balio duena". Baziren, halaber, irin-errota bat, "burdinola bat, brontzezko gabia eta bolategi bat". 1860an 103 eraikin zeuden erregistraturik, besteak beste, San Donato ermita, Beraun, Erregil eta Ipintza baserriak, burdinola eta kobrea urtzeko lantegia. Orduan 624 biztanle zituen. XX. mendearen hasieran, berriz, 514 gelditzen ziren, eta 338 1986an.
(...)