(...)
gr. de señ. del valle de Orba, mer. de Olite, ob. de Pamplona, r. de Navarra. Su situacion es á un quarto de legua del lugar de Garirioain, y hay en ella una basílica dedicada á Jesucristo, y 3 casas con una hermosa vega muy fértil de todo género de frutos, que pertenece á la real casa de Roncesválles. Se cree que en lo antiguo fué convento de caballeros templarios. La basílica es muy freqüentada de todos los pueblos del valle, y acuden á ella procesionalmente en tiempo de necesidades y de escasez de agua. A.
(...)
(...)
Probablemente 'lugar propiedad de una persona llamada *Katal-'. De *Katal- + -ain, siendo el primer elemento un nombre de persona no identificado y el segundo un sufijo que indica propiedad. Ver en apéndice -ain [Sufijo que aparece en los nombres de población navarros. Aunque sobre su origen no existe unanimidad se acepta que sufija antropónimos (nombres de persona), tanto indígenas como de origen latino.
Julio Caro Baroja (943) defendió la relación de -áin con los abundantes nombres de población franceses acabados en -ain o -an, y propuso que todos ellos descendían del sufijo latino -anus. Este sufijo fue utilizado por los romanos para dar nombre a sus fundi o villas, precedido por el nombre del dueño primitivo de la propiedad. El sufijo habría estado vigente desde las postrimerías de la Antigüedad hasta la primera Edad Media.
Luis Michelena (944) sostiene la teoría de Julio Caro Baroja precisando que -áin debe derivarse de -ani (genitivo de -anus). Este autor, sin embargo, plantea un serio inconveniente de carácter fonético: el sufijo vasco -ani da -ai en navarra (artzai < ardi + *zani 'pastor') mientras que en nindún nombre de población el sufijo latino -ani pierde la -n-. Finalmente Michelena no descarta la teoría que defiende un origen no latino para el sufijo que nos ocupa (945).
Por otro lado Alfonso Irigoyen (946) no cree necesario recurrir al genitivo latino para explicar nuestro sufijo recordando que en la antroponimia griega y latina eran comunes los nombres que poseían una variante -ano y otra -ani. Según este lingüista el sufijo todavía estaba en vigor en la Edad Media.
No son acertadas las teorías que defienden la relación sistemática de -áin con la posposición vasca gain 'alto', salvo en contados casos probados, y con el genitivo vasco -aren (443. orr.)].
Comentario lingüístico: Julio Caro Baroja (533) opina que el nombre de persona sobre el que se forma el de la localidad es Catharina, Catalina o acaso Catellius.
Traducciones curiosas y explicaciones populares: Se encuentran algunas como 'argomal' 'zarzal'. A. Campión ya criticó la traducción 'tanto como para catar' calificándola de disparatadísima.
(...)
katalain, ermita del santo cristo de -
(1997)
NA.TM, XXXIX, 52
(...)
OBS.- Ermita románica, con interesantes capiteles de gran calidad, que fue antes monasterio. Según el P. Moret, Sancho el Fuerte, en 1203, dio Katalain, con todo lo que le pertenecía a Roncesvalles. En 1287, Katalain figura entre las posesiones citadas en los Estatutos de Roncesvalles, del que fue clavería y no encomienda. Los canónigos pusieron allí caseros y capellán, hasta la desamortización religiosa del siglo pasado. Durante la segunda mitad del XVIII se proyectaron en ella importantes obras de reconstrucción que afectaron a su cubierta. En 1828 había habitación para el capellán o ermitaño, casa vecinal con dos inquilinos y hacienda amplia. Esta ermita es objeto de diversas romerías por parte de los pueblos de la Valdorba. Recientemente ha sido profundamente restaurada, encaminada a devolver al monumento su primitiva belleza. Es considerada como una de las joyas del arte románico rural navarro.
(...)
Colección: Nafarroako Artxibategi Nagusia, Protokolo saila
Revista:
Editorial:
Lugar: Iruñea
Fecha:
Referencia:
Notas:
Tipo: artxibategia
Extracción: partziala
Campo: dokumentazioa
NA.TM - Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Abreviatura: NA.TM
Autor: JIMENO JURÍO, José María (zuz.)
Título: Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Nota de trabajo: 59 liburuki
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Nafarroako Gobernua & Trabajos Catastrales S.A.
Lugar: Iruñea
Fecha: 1992-1999
Referencia:
Notas: Nafarroa. Toponimia eta Mapagintza: gazt. Toponimia y Cartografía de Navarra.
Erreferentzia gisa liburuki zenbakia ematen da aditzera eta apurka-apurka, orrialdea ere gaineratuz joango da.
Lan honen iruzkin kritikoa argitaratu zen in FLV, 64 (1993).
Tipo: bibliografia
Extracción: guztizkoa
Campo: ofizialtzea
DRAH - Diccionario geográfico histórico de España por la Real Academia de la Historia. Sección I. Comprehende el reyno de Navarra, señorío de Vizcaya y provincias de Álava y Guipúzcoa
Abreviatura: DRAH
Autor: ABELLA, Manuel & GONZÁLEZ ARNAU, Vicente & MARTÍNEZ MARINA, Francisco & TRAGGIA, Joaquín
Título: Diccionario geográfico histórico de España por la Real Academia de la Historia. Sección I. Comprehende el reyno de Navarra, señorío de Vizcaya y provincias de Álava y Guipúzcoa
Nota de trabajo: 2 liburuki
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Real Academia de la Historia, Viuda de AtD. Joaquín Ibarra
Lugar: Madril
Fecha: 1802
Referencia:
Notas:
Tipo: bibliografia
Extracción: partziala
Campo: dokumentazioa
MAD.DGEH - Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de ultramar
Abreviatura: MAD.DGEH
Autor: MADOZ IBÁÑEZ, Pascual
Título: Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de ultramar
Nota de trabajo: 16 liburuki
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Establecimiento literario-tipográfico de P. Madoz y L. Sagasti
Lugar: Madril
Fecha: 1845-1850
Referencia:
Notas: AR.- Álava-Araba, Arabako Biltzar Nagusiak & Ámbito, Gasteiz-Valladolid, 1989;
BI.- Bizkaia, Bizkaiko Batzar Nagusiak & Ámbito, Valladolid, 1990;
GI.- Gipuzkoa, Gipuzkoako Batzarre Nagusiak & Ámbito, Valladolid, 1991;
NA.- Navarra, Gobierno de Navarra & Ámbito, Valladolid, 1986;
BU.- Burgos, Junta de Castilla y León & Ámbito, Valladolid, 1984
Tipo: bibliografia
Extracción: partziala
Campo: dokumentazioa
NAA.KAT - Katastroa
Abreviatura: NAA.KAT
Autor:
Título: Katastroa
Nota de trabajo:
Elaborador:
Colección: Nafarroako administrazioko artxibategia
Revista:
Editorial: Nafarroako Gobernua, Kartografia Zerbitzua
Lugar: Iruñea
Fecha:
Referencia:
Notas: Gazt. Archivo administrativo de Navarra. Catastro.
Tipo: artxibategia
Extracción: partziala
Campo: dokumentazioa
CB.MAT - Materiales para una historia de la lengua vasca en su relación con la latina
Abreviatura: CB.MAT
Autor: CARO BAROJA, Julio
Título: Materiales para una historia de la lengua vasca en su relación con la latina
Nota de trabajo:
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Txertoa
Lugar: Donostia
Fecha: 1990 [1945]
Referencia:
Notas: Salamancako Unibertsitatea, Salamanca, 1945.
Izen propioak erauzi ditu liburutik, Euskaltzaindiko Gasteizko ordezkaritzako Itziar Rekaldek. Ondoren, IV. Kapitulutik aurrerako informazio onomastikoa ere jaso du ECO zerbitzuko Patxi Galék, baita 66-82 orrietan datozen izenak ere. Hala ere, orrialdeak, exhaustibitatea eta oharren egokitasuna ere konprobatu beharko lirateke, akats eta gabezia batzuk aurkitu direlako.
Tipo: bibliografia
Extracción: guztizkoa
Campo: hizkuntza azterketa
BEL.DEN - Diccionario etimológico de los nombres de los pueblos, villas y ciudades de Navarra. Apellidos navarros
Abreviatura: BEL.DEN
Autor: BELASKO ORTEGA, Mikel
Título: Diccionario etimológico de los nombres de los pueblos, villas y ciudades de Navarra. Apellidos navarros
Nota de trabajo:
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Pamiela
Lugar: Iruñea
Fecha: 1996
Referencia:
Notas: Erreferentzietan orrialde zenbakia ematen da aditzera.
Helena Pérezek eskaneatu eta ECO zerbitzuko Patxi Galék datu-taula itxurara isuritako datuak.
Tipo: bibliografia
Extracción: guztizkoa
Campo: dokumentazioa
MTNA100 - Mapa topográfico de Navarra
Abreviatura: MTNA100
Autor: Nafarroako Gobernua
Título: Mapa topográfico de Navarra
Nota de trabajo: 1:100000
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Nafarroako Gobernua
Lugar: Iruñea
Fecha: 2009
Referencia:
Notas: Euskal Herriko ibaien araugaia prestatzean, zerrendetako ibaiei zegokien informazioa jaso zen bakarrik. Errepikapenak saiheste aldera, datu haiek ezabatu eta oraingoekin ordezkatu dira. Erreferentzia gisara, maparen koadrikulan ageri diren UTM koordenatuetako lehen digitoen pautak erabili dira, betiere txikitik handira joanez, hau da, latitudean hegoaldetik iparraldera eta longitudean mendebaldetik ekialdera
Tipo: kartografia
Extracción: guztizkoa
Campo: dokumentazioa
NA.TOF - Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Abreviatura: NA.TOF
Autor: ZZ. AA.
Título: Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Nota de trabajo:
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Nafarroako Gobernua
Lugar: Iruñea
Fecha: 2019tik
Referencia:
Notas: 2019. urtetik datutegi osoa deskargarako eskaintzen da: https://gobiernoabierto.navarra.es/eu/open-data/datos/toponimia-oficial-navarra
Tipo: datu baseak
Extracción: guztizkoa
Campo: dokumentazioa
Aviso legal
El presente corpus onomástico toma en consideración contenidos de obras de terceros, atendiendo a su prestigio y competencia en la materia. A dicho efecto Euskaltzaindia ha solicitado los correspondientes permisos y licencias, por lo que se han obtenido los derechos de propiedad intelectual necesarios, salvo error u omisión. En el caso de que observe la existencia de algún contenido que entendiera puede infringir derechos de terceros le rogamos lo ponga inmediatamente en conocimiento de Euskaltzaindia a través de la siguiente dirección de correo electrónico (info@euskaltzaindia.eus) al objeto de poder adoptar inmediatamente las medidas oportunas.