Euskaltzaindiaren Arauak

abudhabiar (herritarra)

Euskaltzaindiaren Arauak

abujar (herritarra)

Txostenaren laburpena

Ez dugu gure corpus bietan aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aburna : HiztEn ("Ik. loina"), LurE; loina : HiztEn (eta loina txiki), LurE, Euskalterm 1 (eta Guadianako loina, loina handi, loina iberiar, loina txiki).

Sektore jakin bateko informazioa

Izendegiaren hustuketan jasoak: a) Chondrostoma sp.: loina : Azkue DVEF, PMuj DVC; b) Chondrostoma toxostoma arrigonis: loina : X. Kintana Hizt80, PMuj DCV; eta ap. PMuj DCV, gainera: alburun, alburmo, alburna, alburno, albuerno.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

HiruMila: aburna : Ikus loina; loina : (Zool.) loina (Chondrostoma sp.); loina txikia: madrilla (Chondrostoma toxostoma toxostoma): loina handia: gran boga (Chondrostoma nasus); loira : Ikus loina. // ElhHizt: aburna : (zool.) madrilla; naso Ik. loina; loina : (Zool.) Madrilla; naso, loina. loina handi: naso, loina (Chondrostoma nasus). loina iberiar: boga (Chondrostoma polylepis polylepis). loina txiki: madrilla (C. toxostoma). // EskolaHE: aburna : Ibai arrain zuria, oso txikia eta hezurtsua (Chondrostoma nasus); loina : Zool. Ezpain hezurtuak dituzten ibai arrain batzuen izena (Chondrostoma toxostoma etab.). Gehienak Europako hegoaldeko ibaietan bizi dira. // Casve EF: aborna : chevesne; alborna : chevesne. // HaizeG: alborna : tanche. // Lh DBF: aborna, aburno, agorna, alborna, alborno, alburno : chevesne, prele-d'eau. // PMuj DVC: aburno : baila, raño, breca (pez); albuerno : BNL dardo, albur, gobio, loina BNS; alburno : breca, loina BN, dardo, albur L, baila, raño L, gobio, trucha de mar, raño L; alburun : AN loina, albur, gobio, dardo (pez); loina : BG, loira ANG boga, madrilla (pez de río); loira : ANG v. loina. // DRA: aburna : loina; aburno : loina; albuerno : loina, pez de río, blanco y espinoso; alburno : loina; loina : madrilla, boga, pez de ríos.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

PMuj DCV: madrilla , boga (pez): ezkalo, kizkalu, loina, loira. // T-L LFB: tanche : tenkla, tenka, zaparda. // Azkue Aurkibidea: loina (pez): aburno (Bn), alborna (sc), albuerno (bn, sc), alburno (lc), alburun .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. loina / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

erabili gabea da, gaia baita testuetan erabili gabea edo urri erabilia; nolanahi ere, loina arautuaren bidez definituko da, definitzaileari lehentasuna emanez.

Forma baten adiera(k)

loina.

Euskaltzaindiaren Arauak

aburumenka 'iritzira'

Forma baten adiera(k)

'iritzira'

OEHko datuak [laburduren azalpena]

abusatzaile Abusón, abusador. Gizonai andrak gogait eragin / eskatutzean bardintza, / abusatzaille andi diranez / bengantzan gorde agintza. Ayesta 124.

LB 34 (horietatik 30 Ez duzu abusatuko liburukoak); ETC 117.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: abusatzaile adj. abusón/na, aprovechado/da / Labayru: 0 / NolaErran: 0

Erdaretako formak

es abusón; fr profiteur: Elhuyar: 1 adj./s. [explotador, injusto] zapaltzaile, azpiratzaile, menderatzaile, menperatzaile, larderiatsu 2 adj./s. [gorrón] aprobetxategi, bizkarroi / Adorez: 1 bidegabe, abusatzaile. 2 explotador//ra: zapaltzaile, azpiratzaile, menderatzaile. 3 gorrón: aprobetxategi, jantxakur, bizkarroi / Labayru: 1 adj., s. (col.) zapaltzen | azpiratzen dauen(a)/duen(a); // frec. [sust.] zapaltzaile, azpiratzaile, abusatzaile, zanpatzaile, menperatzaile, menderatzaile. Siempre te metes con menores que tú. ¡Eres un abusón!: Zu baino gazteagoak aurretik erabilten dozuz. Zapaltzaileori! / NolaErran: baliatzaile – profeitazale (ZU) il y a en ce monde bien des profiteurs misérables! badela haatik mundu honetan baliatzaile tristerik! cette entreprise a été la plus grande profiteuse de la guerre enpresa hori gerlako profeitazale handiena izan da (ZU).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa. abusatu ere araua da.

Txostenaren laburpena

'dibertimendu' adierakoak ik. s.u. abusatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan abusari 'embaucador, impostor': Lç 2 (Mt 27,63; 2 Tm 3,13); abusatu 'abusar': Lç Ins, EZ Man I, CatLav, JesBih, Jaur, Iraola; abusu 'engaño, abuso': Lç Ins, SP Phil, He Phil, Revol; eta corpusean beste 8 abusu (Lg II, Dh, JesBih, Elsb Fram) eta 9 abusatu (Lç, EZ Man II, EZ Eliç, Dh, Elsb Fram).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB eta 'erabilera bidegabea, gehiegizkoa, okerra' adierakoak dira abusatu 4 (J. Azurmendi, M. Onaindia, P. Saez, X. Mendiguren Bereziartu); abuso 3 (P. Saez, P. Berasategi) eta abusu 5 (B. Atxaga, A. Etxeberria, Saioka, SEIE, Hemen).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

abusamendu : DFrec 1; abusatu : HiztEn; abusatzaile : HiztEn ("abusatzen duena"); abuso : DFrec 2, AB38 1; abusu : DFrec 1, AB38 3, HiztEn ("abusatzearen ekintza eta ondorioa"), Euskalterm 17 (abusu desonestuak 'abusos deshonestos'; abusuzko 'abusivo'; autoritate-abusu, autoritatezko abusu 'abuso de autoridad'; botere-abusu 'abuso de poder'; guraso-boterearen abusu, guraso-boterezko abusu 'abuso de la patria potestad'; konpetentzi abusu 'abuso de competencia'; sinadura zuriaren abusu 'abuso de firma en blanco'; konfiantza-abusu 'abuso de confianza'; eskubide-abusu 'abuso de derecho'). // Hustuketan 'abuso' itzulitako besteak: agintekeria : AB50 2 ('abuso de facultades'); ahalkeria : AB38 1 ('abuso de poder'); gehiegikeria : AB38 2, AB50 6; neurrigabekeria : AB38 1. // eta Euskaltermen: abusatze 1 (adin txikikoez abusatze, adin-txikiez abusatze); gehiegi 1 (alkohol gehiegia 'abuso de alcohol'); gehiegikeria 1 (abusuagatiko lesio, gehiegikeriagatiko lesio).

Sektore jakin bateko informazioa

Administraziokoak: E.J., Lurralde Antol: gehiegikeriaz 'abusiva (de forma), abusivamente'. // HAEE-IVAP, AdminEL: 'abusivo': gehiegikeriazko ; bortxakeriazko ; 'abuso': gehiegikeria ; bortxakeria ; 'abuso de autoridad': agintezko gehiegikeria , adm.; 'abuso de confianza': uste onarekiko gehiegikeria , adm. // HAEE-IVAP, Administrazioa Euskaraz. Hizkera Argiaren Bidetik 1994: 'abuso de autoridad': agintekeria ; 'abuso de confianza': konfiantza-gehiegikeria .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma baten adiera(k)

erabilera okerra, bidegabea, gehiegizkoa, etab. 2 Zuz. (arlo honetako adiera eta esapideak zehaztu beharko dira).

Zerrendakoaren pareko forma(k)

agorril sinonimoa ere jasotzekoa da

OEHko datuak [laburduren azalpena]

abzes bilduma behin ageri da, IE (Mong: "Idiak golardoa duenian hanitz, da lepho guzia hantua; eta baldin senti badiozute abzes bilduma edo materiarik duella, denbora hartan aparanziaz agerian den lekhuan zilhatuko diozue burdin gorri batez...").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

abszesu : Euskalterm 3, HiztEn ("infekzio baten garapenak barrunbe batean sortzen duen zornea. Barrunbearen paretak bertako ehun eraldatuz eginda daude'); eta HiruMila, ElhHizt; abszisio : Euskalterm 2, HiztEn ("1. Bi zelularen edo bi zati organikoren arteko geruza fina (askapen-zona) desegitean gertatzen den banaketa. 2. Tresna ebakitzaile baten bidez, gorputz-zati txiki bat erauztea"); eta ElhHizt; abzeso : AB38; abzesu : LurE ("gorputz ehun batean, puska bat hil eta desegin delako, gertatzen den zorne metaketa").

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiak erabakitzekoa da "hiru kontsonantezko multzoa"z emandako araua (ik. Maileg 53) aplikatu behar den kasu honetan; cf. abzisa arautua.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-bsz-/-bz-.

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azpisarrera gisa gehituz: abzisa(-)ardatz .

Grafia hobestekoa

abzisa-ardatz

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. akzesit.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, adierak bereiziz: fisikoa eta irudizkoa. Jaso adibideren bat pluralean ere, azpiadieran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da adierak bereiziz: fisikoa eta irudizkoa. Jaso adibideren bat pluralean ere, azpiadieran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

erabilia izan denez #mdash#OEHan 7 ager.ditu: adabakitu (Asp Leiz); adobakitu (Echag); arabakindu (Ag Kr: 3); arabakitu (Ag G; Alz Txib)#mdash#, hiztegian aipatu beharrekoa da, irizpideekiko leialtasunez, eta hobestekora bidaliz (erabiliagoa eta arautua den adabatu formara, kasu honetan).

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

adabaki(tu), adabakitzen.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. adabatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

adabatu, adaba, adabatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

erabilera urrikoa, baina egokia.

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

Er. gabea: ez dirudi horren premia handirik dagoenik, baina ez du kalterik egiten.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-beso.

Forma baten adiera(k)

zuhaitzaren adar nagusietako bakoitza.

Euskaltzaindiaren Arauak

Adab / adabtar.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

kategoriak aipatzea komeni da, lantaldearen ustez: «iz. eta izond. edo izlag.» (2007-09-19)

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

adaburu(tu), adaburutzen.

Forma baten adiera(k)

1 du ad. zuhaitzari adar-abarrak soildu. 2 da ad. zuhaitza adar-abarrez hornitu.

Euskaltzaindiaren Arauak

adagio Mus.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma berria da, eta hobestekoa lehiakideen kaltetan

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

adarren multzoak duen izaera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

adaki(tu), adakitzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

1 adarrei adaxkak eta hostoak kendu. 2 adar moztuez egurra egin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira adaptaketa eta adaptapen (N. Balluerka) bana; adaptatibo 2 (K. Altonaga, Elhuyar); adaptatu 5 (J. Sierra, J. Azurmendi, J. Agirre, A. Azkona); adaptazio 6 (Vill; J. Iturbe, X. Portugal, UZEI, Hemen).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

adaptagarri : HiztEn; adaptagarritasun : Euskalterm 1 ('adaptabilidad'); adaptapen : AB38 1; adaptatibo : HiztEn, Euskalterm 1 (eta sozio-adaptatibo); adaptatu : HiztEn ("1. moldatu, moldarazi"; "2. Ekol. Adaptazioa gertatu"), AB38 6, Euskalterm 1; adaptatzaile : AB50 1 ('realizador'), HiztEn, Euskalterm 2 (eta adaptatzaile grafiko); adaptatze : DFrec 1, AB38 1 (eta adaptatze-falta, adaptatze-prozesu); Euskalterm 1 (adaptatze-erantzun 'respuesta adaptativa'); adaptazio : DFrec 1, AB50 4, HiztEn, LurE ("ik. egokitze"), Euskalterm 3 (eta adaptazio-fase, adaptazio-printzipio). // Hustuketan 'adapta-' itzulitako besteak: doitu: AB50 1, egokiera: AB38 3, AB50 2; egokitu: AB38 29, AB50 45; egokitzaile: AB38 1; egokitze: AB38 2, AB50 1; eraketa: AB50 1 (adaptación técnica: teknika-eraketa); moldaera: AB38 3, AB50 2; moldaketa: AB50 2; moldakuntza: AB38 2; moldatu: AB38 9; moldatzaile: AB38 1; taxotu: AB50 1; teatroraketa: AB50 1 ('adaptación al teatro'). // Euskaltermen: aurrindu 1, bertakotu 2, lekukotu 1, moldatu 3; aurrintze (misiozko aurrintze 'acomodación misionera'); egokitzapen 4 (egokitzapen funtzional 'adaptación funcional'; ekonomi egokitzapen 'adaptación económica'; industri egokitzapen 'adaptación industrial'; egokitzapen morfodimentsional 'adaptación morfodimensional'; egokitzapeneko arau 'norma de adaptación'); egokitze 1 (eta egokitze arrazional 'adaptación racional'; egokitze kolektibo 'adaptación colectiva'; moldaera-ikasturte, egokitze-ikasturte 'curso de adaptación'; portaeren egokitze 'adaptación de comportamientos'); moldaera 8 (eta moldaera-ezaugarri, moldaerazko ezaugarri 'caracter adaptativo'; moldaera-ikasturte, egokitze-ikasturte 'curso de adaptación'; moldaera-sindrome 'síndrome de adaptación'; misio-lanerako moldaera 'acomodación misionera'; munduarekiko moldaera 'adaptación al mundo'; moldaera(zko) 'adaptativo'; moldaerazko erradiazio 'radiación adaptativa'; moldaerazko konbergentzia 'convergencia adaptativa'; ez-moldaerazko ezaugarri 'carácter no adaptativo'); moldaketa 2; moldapen (moldapen eszeniko 'adaptación escénica'); moldatze 2 (eta argitara moldatze 'adaptación a la luz'; ilunetara moldatze 'adaptación a la oscuridad'; pertsonalitate(aren) moldatze, nortasun(aren) moldatze 'adaptación de la personalidad'; moldatze-erantzun 'respuesta adaptativa'; zeregin moldatzaile, moldatze-funtzio 'función adaptativa'; moldatze-maila 'nivel de adaptación'; moldatzeko egintza 'acto de adaptación'; moldatzeko gaitasun 'capacidad de adaptación'); egokigarri ('adaptable'); moldagarri ('adaptable'); moldagarritasun 'adaptabilidad'; moldagailu (moldagailu bipolar 'adaptador bipolar'; moldagailu grafiko, adaptatzaile grafiko 1 'adaptador gráfico'); moldatzaile 'adaptativo' (eta zeregin moldatzaile, moldatze-funtzio 'función adaptativa'; bideraketa moldatzaile, bide-erakusketa adaptatzaile 'encaminamiento adaptativo').

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zalantzazkoa da mailegua, lantaldeak zalantzak baititu horren premiaz

mailegu onartzekoen minimoa betetzen du; gehienetan, ordea, aski dira egokitu , girotu , moldatu , etab. Arloren batean beharrezkoa ote da (cf. Psikol., Ekol.)? Ohar bera dagokie aditzetiko izenei.

Jatorrizko forma

adar, ada-

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azpisarrera gisa gehituz: adar-zulo ; eta adib. gisa: adar-oker.

Forma baten adiera(k)

adib., 1. animalien hezur-luzakina ("akerrak adarrak okerrak ditu"); 2. zuhaitzen enborretik ateratzen den besoa ("pagoaren adarrak moztu"); 3. musika-tresna ("adar-hotsa entzunda"); 4. hed. bidearen, zientzien, etab.en zatia (???)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

adarbakar (eta adar-bakar 1) 5: JMB ELG 4 ("Leiza-artzaren eta rinokeros edo adarbakarraren ezur batzuek zeuzkan bere inguruan", "rhinokeros edo adarbakar", "Beste batzuek ez: rangifer, illedun elephas eta illedun adarbakarrak egurasti otza gura dute", "Rinoceros tichorbinus #mdash# adarbakarra), Berron Kijote ("onoko au irudituko zitzaion: bidezko izango dala, nik ere deituraren bat artzea leengo zaldunek oi zuten bezela: "Suzko Ezpata"rena bata, "Adar-bakarra" bestea" #mdash# cuál se llamaba el de la Ardiente Espada, cuál el del Unicornio) // Ik. OEH argitaratuan, beti ap. AA jasotako adar bakoitz izond. 2 eta adarbakoitz iz. 4: "Ekusten du nola dar[rai]kion aberetzar izugarri bat adar bakoitza. Bereala asi zan lasterka alegin guziaz, baña adar bakoitza zerraikion"; "Zer aditzera ematen du adarbakoitzak? Eriotza, iltzea alabaña beñ bakarrik egiten dan gauza da, eta orregatik adarbakoitzaren izenez aditzen da eriotza", "Usatu zion bein gizon bidez zijoan bati Unikornio edo Adarbakoitza deritzan animalia aserre batek", "Bidez dijoan gizona da jaio dan gizon ta emakumea. Adarbakoitza edo unikornia da, gure sortzetik asi ta beti orpoz orpo darraikigun eriotza").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

adarbakar (eta adar-bakar 1) 9: JMB LEG ("mamut haundia eta adarbakar iletsuak zebiltzan hemen"), Millox ("Holako oihan baserik ez zuen pentsatzen ere izaiten ahal zitakela, abere handi eta bazuetan gaixtoz beteak: adar-bakar, lehoin, lehoin-nabar, suge..."), M. Lopez 7 (adib., "Zu bezalako morroi luze argal batena? #mdash#esan zuen adarbakarrak erdeinari", "Katua bezain arin, adarbakarrak buelta eman, eta bikote pisutsuaren atzetik hasi zen", "Beste aldeko sasi artean ezkutaturik, lehoia eta adarbakarra adi zeuden"); ez dugu adarbakoitz formarik aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

adarbakar : AB38 1 (unicornio), HiztEn, LurE, Euskalterm 2 (unirrámeo); adarbakoitz : HiztEn, LurE, Euskalterm 1 (unicornio) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Vulgata-ko unicornis itzuliz, adarbakoitz (eta adarbakotx): Ur (ik. in BOEg: Sal 21,22; 28,6; 77,69; 92,11; Is 34,7); likorna : Dv (pasarte beretan) #mdash# Beste itzulpenetan: bufalo: BiblE; basidi (eta basaidi, baso-idi), IrakDo (eta basaidisko), Ker (eta basa-idikume), Ir HNL (basidikume), Or (MB 317), Ol (eta basidikume).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

adarbakar : EuskHizt, HiruMila (1 rinoceronte, unicornio: Rhinoceros unicornis; 2 rama que se deja sin cortar al podar un árbol, a fin de que suba la savia y no se pudra el tronco; 3 de un solo cuerno), ElhHizt (1 de un solo cuerno; 2 unicornio; 3 h. errinozero: rinoceronte), EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (unicorne / unicornio), XarHizt (unicorne), DRA (adar-bakar: 1 rinoceronte; 2 de un solo cuerno; 3 rama que se deja sin cortar al podar un árbol, a fin de que suba la savia y no se pudra el tronco), PMuj DVC (adar-bakar: 1 mogón; 2 unicornio, rinoceronte); adarbakoitz : EuskHizt, HiruMila (1 rinoceronte; 2 unicornio; 3 de un solo cuerno), ElhHizt (1 de un solo cuerno; 2 unicornio; 3 h. errinozero: rinoceronte), EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (unicorne / unicornio), Casve EF (adarbakoitx: amputé d'une corne), Lh DBF (adarbakhoitz: amputé d'une corne), DRA (1 unicornio; 2 muerte; eta adar-bakhoitz: corniquebrado), PMuj DVC (adar-bakoitz: narval: cetáceo) // Ez ditugu aurkitu ap. HaizeG BF.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

Forma baten adiera(k)

1 izond. adar bakarra duena. 2 iz. errinozeroa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

adarbakar (eta adar-bakar 1) 5: JMB ELG 4 ("Leiza-artzaren eta rinokeros edo adarbakarraren ezur batzuek zeuzkan bere inguruan", "rhinokeros edo adarbakar", "Beste batzuek ez: rangifer, illedun elephas eta illedun adarbakarrak egurasti otza gura dute", "Rinoceros tichorbinus #mdash# adarbakarra), Berron Kijote ("onoko au irudituko zitzaion: bidezko izango dala, nik ere deituraren bat artzea leengo zaldunek oi zuten bezela: "Suzko Ezpata"rena bata, "Adar-bakarra" bestea" #mdash# cuál se llamaba el de la Ardiente Espada, cuál el del Unicornio) // Ik. OEH argitaratuan, beti ap. AA jasotako adar bakoitz izond. 2 eta adarbakoitz iz. 4: "Ekusten du nola dar[rai]kion aberetzar izugarri bat adar bakoitza. Bereala asi zan lasterka alegin guziaz, baña adar bakoitza zerraikion"; "Zer aditzera ematen du adarbakoitzak? Eriotza, iltzea alabaña beñ bakarrik egiten dan gauza da, eta orregatik adarbakoitzaren izenez aditzen da eriotza", "Usatu zion bein gizon bidez zijoan bati Unikornio edo Adarbakoitza deritzan animalia aserre batek", "Bidez dijoan gizona da jaio dan gizon ta emakumea. Adarbakoitza edo unikornia da, gure sortzetik asi ta beti orpoz orpo darraikigun eriotza").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

adarbakar (eta adar-bakar 1) 9: JMB LEG ("mamut haundia eta adarbakar iletsuak zebiltzan hemen"), Millox ("Holako oihan baserik ez zuen pentsatzen ere izaiten ahal zitakela, abere handi eta bazuetan gaixtoz beteak: adar-bakar, lehoin, lehoin-nabar, suge..."), M. Lopez 7 (adib., "Zu bezalako morroi luze argal batena? #mdash#esan zuen adarbakarrak erdeinari", "Katua bezain arin, adarbakarrak buelta eman, eta bikote pisutsuaren atzetik hasi zen", "Beste aldeko sasi artean ezkutaturik, lehoia eta adarbakarra adi zeuden"); ez dugu adarbakoitz formarik aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

adarbakar : AB38 1 (unicornio), HiztEn, LurE, Euskalterm 2 (unirrámeo); adarbakoitz : HiztEn, LurE, Euskalterm 1 (unicornio) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Vulgata-ko unicornis itzuliz, adarbakoitz (eta adarbakotx): Ur (ik. in BOEg: Sal 21,22; 28,6; 77,69; 92,11; Is 34,7); likorna : Dv (pasarte beretan) #mdash# Beste itzulpenetan: bufalo: BiblE; basidi (eta basaidi, baso-idi), IrakDo (eta basaidisko), Ker (eta basa-idikume), Ir HNL (basidikume), Or (MB 317), Ol (eta basidikume).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

adarbakar : EuskHizt, HiruMila (1 rinoceronte, unicornio: Rhinoceros unicornis; 2 rama que se deja sin cortar al podar un árbol, a fin de que suba la savia y no se pudra el tronco; 3 de un solo cuerno), ElhHizt (1 de un solo cuerno; 2 unicornio; 3 h. errinozero: rinoceronte), EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (unicorne / unicornio), XarHizt (unicorne), DRA (adar-bakar: 1 rinoceronte; 2 de un solo cuerno; 3 rama que se deja sin cortar al podar un árbol, a fin de que suba la savia y no se pudra el tronco), PMuj DVC (adar-bakar: 1 mogón; 2 unicornio, rinoceronte); adarbakoitz : EuskHizt, HiruMila (1 rinoceronte; 2 unicornio; 3 de un solo cuerno), ElhHizt (1 de un solo cuerno; 2 unicornio; 3 h. errinozero: rinoceronte), EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (unicorne / unicornio), Casve EF (adarbakoitx: amputé d'une corne), Lh DBF (adarbakhoitz: amputé d'une corne), DRA (1 unicornio; 2 muerte; eta adar-bakhoitz: corniquebrado), PMuj DVC (adar-bakoitz: narval: cetáceo) // Ez ditugu aurkitu ap. HaizeG BF.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

Forma baten adiera(k)

1 izond. adar bakarra duena. 2 iz. errinozeroa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bakoitz.

Forma baten adiera(k)

unikornioa, alegiazko animalia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bakoitz.

Forma baten adiera(k)

unikornioa, alegiazko animalia.

Euskaltzaindiaren Arauak

adareta (golde-mota)

Forma baten adiera(k)

'golde-mota'

Euskaltzaindiaren Arauak

adargabe izond.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

adarjotzaile : HLEH, HiztEn, LurE / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Idazkera hedatuena da

fosildutzat emanik, loturik idaztekoa.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-jotzaile.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS: adar-jotze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

adarjotze: HLEH, HiztEn, LurE / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-jotze.

Euskaltzaindiaren Arauak

adarka adlag.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azpisarrera gisa gehituz: adarka egin .

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin: -ka.

Forma baten adiera(k)

adarkatu.