49470 emaitza bilaketarentzat - [351 - 400] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
absolbitu, absolbi, absolbitzen. du ad.
absolbitu, absolbi, absolbitzen
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-04-27 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EOh |
- [E119]: '(N). Aralarko Mikel donearen festa nagusietakoa Absolbizio da, eta santutegia sagaratu zeneko urteburua, abuztuaren amaieran. "Absolbizio eguna". "Absolbiziotan jende asko biltzen da san Migelen". Hitz ezaguna Gipuzkoa eta Nafarroan'.
- [E123]: 'OEHko corpusaren arabera, ez Nafarroan bakarrik, Bizkaian Añibarrok eta Fray Bartolomek erabili dute; baita Ubillosek, Mogelek eta Udarregik ere. Lehen itzulian absoluzio dugu arautua (OEHk ere sarrera honen azpian biltzen ditu aldaera guztiak), eta horren aldaera da absolbizio, jakina. Merezi al du absolbizio h. Absoluzio egitea, edo absolbizio Zah 'absoluzioa'?'
- Erabakia: Erabakia (2001-04-27): 'absolbizio sarrera onartu da: Zah. 'absoluzioa': Aralarko absolbizio eguna'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-06-29 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EArau |
Ez dugu aurkitu.
absolutibo 5: A. Eguzkitza (absolutiboaz markatua, Paper tematiko horien marka morfologikoa, noski, absolutiboa eta ergatiboa dira), EGLab (barneko argumentua absolutiboan edo datiboan jartzen delarik), A. Alberdi (Hala ere, kasu honetan, inoiz ez absolutiboan [Nor kasuan]; ergatiboan [Nork] eta datiboan [Nori] baizik, normalean).
EGLU-I, 223: absolutu (orobat tauletan, 409. eta hurrengo orrialdeetan); cf. absolutibo ap. EGLU-IV 3 (cf. 113: "-gatik posposizioak absolutiboa ere onartzen baitu"); EGLU-V passim (adib. "absolutiboaren marka", "kasu absolutiboa", "sintagma absolutiboa", "absolutibozko izen sintagma"); EGLab passim.
absolutibo: HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE, ElhHizt.
en (Wikipedia): absolutive, it (Wikipedia): assolutivo, fr (Wikipedia): absolutif, de (Wikipedia): Absolutiv.
izond. Hizkl.
Kategoriak eta arloa honela aipatzeko eskatuz: «izond. eta iz. Hizkl.»
Kasuen izenak.
- [E210]: 'Hitz hori Hizkl. markarekin jaso daiteke' (2001-04-25).
- [E123]: 'ergatibo lehen itzulian arautu genuen, inolako markarik eman gabe. Baina zuzenena, ergatibo-ri ere marka ezartzea izango litzateke. Bestetik, zuek esan absolutibo sartzea nola ikusten duzuen'.
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'Hizkl. markarekin ematea onartu da'.
- Erabakia: Osoko Bilkura (2015-09-25): izond. eta iz. Hizkl.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm |
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:05 | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:36 | 1997-03-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH: absolutoki.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-ki.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:35 | 1997-03-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11: LBeh61 | 2022-05-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
LB: 57; ETC: 95
Elhuyar: Fis. absorbantzia; Adorez: absorbantzia: iz. (Zientz.) absorbancia; Labayru: absorbantzia 1 iz. Fis absorbancia; NolaErran: 0; Euskalterm: absorbantzia (TN; es absorbancia; fr absorptance; en absorptance).
Erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa. Fisika arlokoa dela adieraziko da.
Fis.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:22 | 1997-03-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EHL | 2021-02-23 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu absorbatu/absorbitu formarik.
absorbitu 22: Argia 2, Berria 4, Elhuyar, Elkar 4, Consumer 9, Jakin, Laneki // absorbatu 23: Argia, Elhuyar 13, Consumer 4, Laneki 5.
absorbatu 7: Berria 2, Filosofiako gida 2 (absorbatze 1), Xabier Amuriza, Piarres Aintziart; absorbitu 3, Berria.
absorbatu : Elhuyar.
HLEH: - / EuskHizt: absorbitu / HiztEn: + / LurE: absorbitu / ElhHizt: + / EskolaHE: Ik. xurgatu
Nazioarteko forma da, baina xurgapen oso zabaldua dago. Eremu batzuetarako onar daiteke, baina, hala eginez gero, aditza ere sartu beharko litzateke. Hurrengo bilerarako bilduko da absorbatu / absorbitu aditzari buruzko informazioa.
Pareko agerraldiak dituzte bi bukaerek, baina -atu bukaeraren alde egitea erabaki da estandarraren sistematikotasunagatik.
Ik. absorbitu.
- Bidalketa: ik. oh. s.u. absorbitu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh61 | 2020-12-23 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh61 | 2021-02-23 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu absortzio formarik.
absortzio 63: Aizu 2 (Bertsolaritza kirol dinamikatik eraikitako kultur mugimendua da, ez dago absortzio gaitasunik, egiturak ez du aukerarik ematen), Argia 4 (Ardoa da: hodi zabaltzailea, lasaigarria, diuretikoa, koipe absortzioaren laguntzailea, kolesterol onaren estimulagarria), Berria 11 (Kasu honetan amina disoluzioak erabiltzen dira. Tximiniatik atera behar duen lurruna amina disoluzio batean pasarazi eta bertan harrapatuta geldituko da karbono dioxidoa. Horri absortzioa esaten zaio, bi substantzien nahastea delako, substantzia osoen artekoa), Elhuyar 2 (Hainbat ikerketak erakutsi dute konposatu horiek gai direla odoleko kolesterol maila murrizteko, batez ere, kolesterolaren absortzioa saihesten dutelako), Consumer 30 (Horrez gainera, gehiegizko zuntza kontsumitzeak mineral gatzen (burdina, zinka) absortzioan du eragina eta hesteetan hainbat trastorno eragin ditzake: diarrea, sabeleko kolikoa eta flatulentzia, adibidez), Laneki 13 (Muskuluen eta muskulu hezurren interfasearen absortzio selektiboak aukerako modalitate bihurtzen ditu ultrasoinuak, azalaren azpitik jarduteko eta artikulazioen tratamendu lokalizaturako), UEU (Gainera ezin da ahaztu, gobernutik bultzaturiko berrikuntza politiken helburua, berrikuntza sistema osatzen duten eragileengan, ekoizpen sistema osatzen duten enpresa sarean eta gizartean bertan xurgatze- edo absortzio ahalmena handitzea dela).
absortzio 2: Berria (Behin aurkituta, sustraiak zulatzen ditu, landarearen absortzioa eta izerdi landugabearen garraioa oztopatuz), Iñaki Heras (Enpresen jabetzan izan diren kontzentrazio prozesuarekin batera (fusioak, absortzioak, partaidetzak...), kudeaketa aldetik azpikontratazioa erruz erabiltzea izan da joera (outsorcing delakoa)).
Euskalterm: xurgapen eta absortzio (TN).
Bbehin.
Nazioarteko forma da, baina xurgapen oso zabaldua dago. Eremu batzuetarako onar liteke, baina, hala eginez gero, aditza ere sartu beharko litzateke. Hurrengo bilerarako bilduko da absorbatu / absorbitu aditzari buruzko informazioa.
Nazioarteko forma da eta eremu batzuetan erabilgarria da.
- [E306]: "a) zein dira mailegua onartzeko zailtasunak? Baldintza minimoa betetzen du (hori baino gehiago, aski nazioartekoa baita). Beste kontu bat da hartzeko beharra zenbaterainokoa den, aldean 'xurgatu' duela kontuan izanda. Hainbat jakintza-alorretan (ez fisikan soilik: kimikan, biologian, medikuntzan, ingeniaritzan, etab.etan; oso kontzeptu orokor eta erabilia da), kontzeptu fisikoa adierazteko, biak erabiltzen dira gaur egun euskaraz. Biak onartzea proposatzen dugu. 'Absortzio'-rekin batera 'adsortzio' ere badugu. Kideko kontzeptuak dira, baina ez berdinak (testuinguru teknikoetan, komenigarria izan daiteke, kontzeptuok azaltzerakoan, ab-/ad- aurrizki-bikotea euskaraz ere agerian egotea). 'Absortz@' familiako beste termino batzuk: 'absortziometro', 'absortziometria', 'absorbato' (Hiztegi Batuan teknikoegiak izan daitezkeen arren, 'absortz@' modukoak onartzea komeni den aztertzerakoan komenigarria izan daiteke horrelakoak daudela jakitea). // b) Orain artean, euskarazko testu teknikoetan 'absorbatu' erabili da ia beti ('xurgatu'-z gain, lehen esan dugun bezala). Dena den, ongi ikusten dugu 'absorbitu' onartzea. Bide nabar, gaztelaniaz '-ir' amaiera duten maileguzko aditzetan '-itu/-atu' bukaera arazo orokor eta sistematizatu beharrekoa dela uste dugu: 'deskribatu', 'transkribatu', 'inprimatu'... baina 'konprimitu', 'deprimitu', 'absorbitu'... Gure ustez, '-itu' da arauz hartzeko amaiera, tradizioan bestela dokumentatuta dauden edo gaur egun finkatutzat jo beharreko '-atu' amaierakoak salbu, jakina. Horiez gain, beharbada, '-skribatu' amaiera ere finkatzea komeni litzateke, 'deskribatu', 'preskribatu', 'zirkunskribatu', 'transkribatu', etab.etan (gaur egun, 'deskribatu' idazten da gehien, baina gainerakoetan, '-skribitu' zein '-skribatu' amaierak erabiltzen dira). Horrelakoak beti berdin ematea komeni da (edo oso salbuespen gutxi egitea behintzat)" (2001-01-23)
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'absorbitu eta absorbatu biak zerrendatik kentzea proposatu da eta onartu (15 boto)'.
- Bidalketa: ik. absorbitu sarrerako informazioa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aski nazioartekoa da (es, fr, en behintzat, bai).
absteni, abstenitzen.
da ad.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [K202]: "Txitean-pitean erabiltzen dugu" (2000-11-24)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:30 | 1997-03-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [K202]: "Bai" (2000-11-24)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
1 Erl. haragi-uztea, mehea. 2 Med. "abstinentzia-sindromea".
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:007 | 2002-09-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
abstraitu 7: Hitz 1974 ("Orain, kapitalistek, herririk gabeko "elite" honek, beste erresuma edo herri batetan inbertituko ditu bere kapitalak, irabazi handiagoen bila joanaz eta hemengo herrikideen bizietaz abstraituz Kapital hauen bitartez, kapital hartzailea den erresumako langileria benefiziatuko da, lantokiak eta alokairuak igotzeko posibilitateak sortzen bait dizkie"), A. Gabikagogeaskoa 2 ("horrexek garamatza uste izatera ez dutela ideia abstraktuak eraikitzeko edo "abstraitzeko" ahalmenik", "gizakietarik gehientsuenak ez du inoiz izan "nozioak abstraitzeko" asmorik"), J. Sarasua ("Beraz, ez dezakegu hizkuntza baldintza horietatik abstraitu, bere funtzioa galduko bait luke"), I. Uribarri 3 ("Geure burua barnetik begiesten dugun eraz eta begiespen honen bitartez kanpoko begiespen oro ere indar errepresentatzailean jasotzeaz abstraitzen badugu, eta beraz, objektuak beren baitan izan daitezkeen moduan hartzen baditugu, orduan denbora ez da ezer", "Agerpenei begira besterik ez du baliotasun objektiboa, hauek jadanik gure sentsuen objektu gisa onartzen ditugun gauzak baitira; baina ez du objektiboa izaten jarraitzen gure begiespenaren sentimenaz, eta beraz, guri berezia zaigun errepresentazio-eraz abstraitzen badugu eta berbaitango gauzez hitz egiten badugu", "Ezin dugu esan gauza guztiak denboran daudela, zeren oro harrezko gauzen adigaian beren begiespenaren era guztiez abstraitzen baita"); abstrahikuntza 1, Azurm ("Gizatasunaren abstrahikuntza bat").
abstraditu : AB38 1 ('abstraer'); abstrahikuntza : DFrec 1 (Azurm: "dramatikoa zeharo baztertzen duen epikoaren abstrahikuntza dirudi honek"); abstrahitu : DFrec 1 (Azurm: "lehenengo bera dagoen tokia abstrahitu ahantzi xxxko baratze ilunera aldatzeko"); abstraitu : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE, Euskalterm.
Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Erdal abstraer / abstraire formen ordainak: HiruMila: 1 aislar, separar: bereizi, bakartu, soildu; 2 abstraer de: alde batera utzi; 3 ensimismarse, distraerse: beregandu, beregan bildu, beregan murgildu // ElhHizt: 1 abstrakzioa egin; 2 bakartu, urrundu, aldendu; ez pentsatu, gogoan ez izan, aintzat ez izan, jaramonik ez egin // Lur EF/FE: s'abstraire: baitaratu // Casve FE: berezi, baztertü; s'abstraire: baztertü, saihestü // PMuj DCV: 1 separar mentalmente: gogoz berezi (bakartu, bakundu, bakandu); 2 intr. abstraer de, prescindir de: mullo utzi, alderat utzi; 3 -se, ensimismarse: xortu, sorgortu, gogoetatu, beregandu, birloratu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF.
fr (DLLF): abstraire; abstraer de: faire abstraction de, omettre; s'abstraire, s'absorber; it (S. Carbonell): astrarre; abstraer de: astrarre, prescindere da, non considerare; abstraerse: astrarsi, distrarsi; en (Collins): 1 to abstract, to remove, consider separately; 2 to leave aside, exclude; 3 abstraerse: to be absorbed, be lost in thought, to be preoccupied; de (Langenscheidts): 1 abziehen, abstrahieren; 2 abstraerse: abgelenkt werden, zerstreut sein, meditieren.
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
abstrai, abstraitzen.
du ad.
abstrakzioa egin.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): abstraitu, abstrai, abstraitzen. du ad. 'abstrakzioa egin'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:08 | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:11 | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1992-11-26 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
- [E301]: "absurdu [grafia proposatzen dut]" (1994-05-23)
- [I102]: ez dut bat ere zalantzarik egiten absurdua dela erabiliena" (1995-01-10)
- [E208]: absurdu hobetsi beharko litzateke. HK: aldamenean h. zentzugabe.
- Erabakia: EArau (1995-07-28): absurdo forma onartu da.Batzordea (JAA, MA, IS) eta BAgiria (2000-03-31): azalpen berriak ez dira orain sartzekoak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
abudhabiar (herritarra)
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'honekin batera Hiztegi Batuan abuzabiar ematen da. Hau zuzendu beharrekoa da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
abujar (herritarra)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu gure corpus bietan aurkitu.
aburna : HiztEn ("Ik. loina"), LurE; loina : HiztEn (eta loina txiki), LurE, Euskalterm 1 (eta Guadianako loina, loina handi, loina iberiar, loina txiki).
Izendegiaren hustuketan jasoak: a) Chondrostoma sp.: loina : Azkue DVEF, PMuj DVC; b) Chondrostoma toxostoma arrigonis: loina : X. Kintana Hizt80, PMuj DCV; eta ap. PMuj DCV, gainera: alburun, alburmo, alburna, alburno, albuerno.
HiruMila: aburna : Ikus loina; loina : (Zool.) loina (Chondrostoma sp.); loina txikia: madrilla (Chondrostoma toxostoma toxostoma): loina handia: gran boga (Chondrostoma nasus); loira : Ikus loina. // ElhHizt: aburna : (zool.) madrilla; naso Ik. loina; loina : (Zool.) Madrilla; naso, loina. loina handi: naso, loina (Chondrostoma nasus). loina iberiar: boga (Chondrostoma polylepis polylepis). loina txiki: madrilla (C. toxostoma). // EskolaHE: aburna : Ibai arrain zuria, oso txikia eta hezurtsua (Chondrostoma nasus); loina : Zool. Ezpain hezurtuak dituzten ibai arrain batzuen izena (Chondrostoma toxostoma etab.). Gehienak Europako hegoaldeko ibaietan bizi dira. // Casve EF: aborna : chevesne; alborna : chevesne. // HaizeG: alborna : tanche. // Lh DBF: aborna, aburno, agorna, alborna, alborno, alburno : chevesne, prele-d'eau. // PMuj DVC: aburno : baila, raño, breca (pez); albuerno : BNL dardo, albur, gobio, loina BNS; alburno : breca, loina BN, dardo, albur L, baila, raño L, gobio, trucha de mar, raño L; alburun : AN loina, albur, gobio, dardo (pez); loina : BG, loira ANG boga, madrilla (pez de río); loira : ANG v. loina. // DRA: aburna : loina; aburno : loina; albuerno : loina, pez de río, blanco y espinoso; alburno : loina; loina : madrilla, boga, pez de ríos.
PMuj DCV: madrilla , boga (pez): ezkalo, kizkalu, loina, loira. // T-L LFB: tanche : tenkla, tenka, zaparda. // Azkue Aurkibidea: loina (pez): aburno (Bn), alborna (sc), albuerno (bn, sc), alburno (lc), alburun .
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. loina / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
erabili gabea da, gaia baita testuetan erabili gabea edo urri erabilia; nolanahi ere, loina arautuaren bidez definituko da, definitzaileari lehentasuna emanez.
loina.
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'zerrendan datorren bezala emango da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-07-23 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:06 |
- [E210]: "Hitz horren aldamenean, argigarri gisa edo, Oihenart-en atsotitza jaso daiteke (buru bezainbat aburu) edo horren parekoa (zenbat buru, hainbat aburu). Gainera aburu batez adierazmoldea ere zerrendaratzeko modukoa izan daiteke (Enbeita, Bertso Lanak, 43: Bat-ein euzkotar guraso danak, Geure sendija zenbatu, Zenbat ikasle doguzan zigur Etxe-abixenak artu, Eta guztijok aburu batez Ikastetxeetan eskatu Onei euzkeraz irakastia, Ta zer, ba'daie, ukatu)" (2001-04-25).
- [E123]: "ados bi adibide horietatik bat jasotzearekin. Aburu batez dela eta, OEHk ez du horrelako azpisarrerarik jasotzen; corpusean hiru agerraldi bakarrik aurkitu ditut, Lizardiren, Enbeitaren eta Jon Eguzkitzaren bana. Adibideak ikusita, lehenago jasoko nituzke -(r)en aburuz, edo aburu bateko / bereko izan".
- [E115]: "Ipar. erantsi".
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): "Aburu sarreran, adibide gisa, zenbat buru hainbat aburu ematea onartu da. Gero, azpisarrera gisa, - ren aburuz ematea ere onartu da. Aburu bateko eta aburu bereko adibide gisa emango dira".
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-06-29 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EOh |
- [E210]: 'Hitz hori jasotzea egoki izan daiteke. Besteak beste, Diccionario Retana de Autoridades del Euskera izeneko horretan, honako adibide hauek ageri dira: Irakaskintza dugu euskeraren alde erabiltzeko bide onena; ontan aburukide aunitz an eta eman/ Noski, euskeraren batasuna da emen adierazi nai duguna. Ene ustez, euskaltzaleen artean bederen, aburukide edo gera guziok gure arazo onekiko)' (2001-04-25).
- [E123]: 'OEHn ez da ageri aburukide izena. Retanaren bi adibideak Herria astekarikoak dira. Ez dut aparteko arrazoirik ikusten zerrendan sartzeko; baina formaren aldetik ez du inolako eragozpenik. Nola ikusten dute Iparraldekoek? Erabilia eta ezaguna bazaie, sar daiteke'.
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'sartzea onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aburumenka 'iritzira'
'iritzira'
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11: LBeh34 | 2023-06-14 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
abusatzaile Abusón, abusador. Gizonai andrak gogait eragin / eskatutzean bardintza, / abusatzaille andi diranez / bengantzan gorde agintza. Ayesta 124.
LB 34 (horietatik 30 Ez duzu abusatuko liburukoak); ETC 117.
Elhuyar: 0 / Adorez: abusatzaile adj. abusón/na, aprovechado/da / Labayru: 0 / NolaErran: 0
es abusón; fr profiteur: Elhuyar: 1 adj./s. [explotador, injusto] zapaltzaile, azpiratzaile, menderatzaile, menperatzaile, larderiatsu 2 adj./s. [gorrón] aprobetxategi, bizkarroi / Adorez: 1 bidegabe, abusatzaile. 2 explotador//ra: zapaltzaile, azpiratzaile, menderatzaile. 3 gorrón: aprobetxategi, jantxakur, bizkarroi / Labayru: 1 adj., s. (col.) zapaltzen | azpiratzen dauen(a)/duen(a); // frec. [sust.] zapaltzaile, azpiratzaile, abusatzaile, zanpatzaile, menperatzaile, menderatzaile. Siempre te metes con menores que tú. ¡Eres un abusón!: Zu baino gazteagoak aurretik erabilten dozuz. Zapaltzaileori! / NolaErran: baliatzaile profeitazale (ZU) il y a en ce monde bien des profiteurs misérables! badela haatik mundu honetan baliatzaile tristerik! cette entreprise a été la plus grande profiteuse de la guerre enpresa hori gerlako profeitazale handiena izan da (ZU).
Jasotzekoa. abusatu ere araua da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:23 | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
'dibertimendu' adierakoak ik. s.u. abusatu.
Ik. OEH argitaratuan abusari 'embaucador, impostor': Lç 2 (Mt 27,63; 2 Tm 3,13); abusatu 'abusar': Lç Ins, EZ Man I, CatLav, JesBih, Jaur, Iraola; abusu 'engaño, abuso': Lç Ins, SP Phil, He Phil, Revol; eta corpusean beste 8 abusu (Lg II, Dh, JesBih, Elsb Fram) eta 9 abusatu (Lç, EZ Man II, EZ Eliç, Dh, Elsb Fram).
EB eta 'erabilera bidegabea, gehiegizkoa, okerra' adierakoak dira abusatu 4 (J. Azurmendi, M. Onaindia, P. Saez, X. Mendiguren Bereziartu); abuso 3 (P. Saez, P. Berasategi) eta abusu 5 (B. Atxaga, A. Etxeberria, Saioka, SEIE, Hemen).
abusamendu : DFrec 1; abusatu : HiztEn; abusatzaile : HiztEn ("abusatzen duena"); abuso : DFrec 2, AB38 1; abusu : DFrec 1, AB38 3, HiztEn ("abusatzearen ekintza eta ondorioa"), Euskalterm 17 (abusu desonestuak 'abusos deshonestos'; abusuzko 'abusivo'; autoritate-abusu, autoritatezko abusu 'abuso de autoridad'; botere-abusu 'abuso de poder'; guraso-boterearen abusu, guraso-boterezko abusu 'abuso de la patria potestad'; konpetentzi abusu 'abuso de competencia'; sinadura zuriaren abusu 'abuso de firma en blanco'; konfiantza-abusu 'abuso de confianza'; eskubide-abusu 'abuso de derecho'). // Hustuketan 'abuso' itzulitako besteak: agintekeria : AB50 2 ('abuso de facultades'); ahalkeria : AB38 1 ('abuso de poder'); gehiegikeria : AB38 2, AB50 6; neurrigabekeria : AB38 1. // eta Euskaltermen: abusatze 1 (adin txikikoez abusatze, adin-txikiez abusatze); gehiegi 1 (alkohol gehiegia 'abuso de alcohol'); gehiegikeria 1 (abusuagatiko lesio, gehiegikeriagatiko lesio).
Administraziokoak: E.J., Lurralde Antol: gehiegikeriaz 'abusiva (de forma), abusivamente'. // HAEE-IVAP, AdminEL: 'abusivo': gehiegikeriazko ; bortxakeriazko ; 'abuso': gehiegikeria ; bortxakeria ; 'abuso de autoridad': agintezko gehiegikeria , adm.; 'abuso de confianza': uste onarekiko gehiegikeria , adm. // HAEE-IVAP, Administrazioa Euskaraz. Hizkera Argiaren Bidetik 1994: 'abuso de autoridad': agintekeria ; 'abuso de confianza': konfiantza-gehiegikeria .
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
erabilera okerra, bidegabea, gehiegizkoa, etab. 2 Zuz. (arlo honetako adiera eta esapideak zehaztu beharko dira).
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [K202]: "Oso erabilgarria "sexu abusuak" eta esateko" (2000-11-24)
- [E210]: 'Zuzenbidearen arloan, erakunde juridiko berezia da eskubide-abusua' (2001-04-25).
- [E123]: 'beraz, Hiztegi Batuko lantaldeak dioenean, Zuz. Arloko adiera eta esapideak zehaztu beharko direla, eskubide-abusua eman daiteke adibidetzat? Ala azpisarrera behar luke; baina, orduan, non? Eskubide sarreran joan behar luke berez'.
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'abusu dela eta, eskubide-abusu azpisarrera gisa ematea onartu da eskubide-ren azpian. Zuz. markarekin joango da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:05 |
agorril sinonimoa ere jasotzekoa da
- [E204]: "abuztu, agorrila: forma zaharra berriz hautatzea hobesten dut duda izpirik gabe, forma zaharra eta garrantzitsua delakotz" (1993-02-20)
- [E208]: Agorril hitza ez al da jatorragoa eta tradizio zaharragokoa?" (1993-01-18)
- [A104]: ""agorril" jatorragoa ez ote den galdetzen du E208k; horixe bakarrik falta zaigu: azken aldi luze honetan ia zoko guztietan errotu dena aldatzen hastea! Zenbait kasutan badirudi arropa-modarekin bezala jokatu nahi dela hizkuntzarekin: aldarteka! Filologoek jakin beharko lukete, hizkuntzaren erabileran, filologiaz aparte, badirela beste faktore batzuk ere kontuan hartu beharrekoak" (1994-05-18)
- [I102]: beste norbaitek esaten duenarekin bat nator, horren parean agorril ere ontzat jo beharko litzatekeela, erabileraren hedadura kontutan hartuta batez ere" (1995-01-10)
- [I202]: '[aguztu] Malerrekan eta Bortzerrietan behinik behin horrela erabiltzen da. Uste dut komeni dela e. abuztu jarriz sartzea'.
- [E123]: 'Baina hala idatziko lukete? Ondo pentsatu beharko genuke zenbat euskaldunek idatziko luketen gaur aguztu, forma hori sartu eta gaitzesteko'.
- Erabakia: Arauak ez du jaso.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-06-29 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
abzes bilduma behin ageri da, IE (Mong: "Idiak golardoa duenian hanitz, da lepho guzia hantua; eta baldin senti badiozute abzes bilduma edo materiarik duella, denbora hartan aparanziaz agerian den lekhuan zilhatuko diozue burdin gorri batez...").
ez dugu aurkitu.
abszesu : Euskalterm 3, HiztEn ("infekzio baten garapenak barrunbe batean sortzen duen zornea. Barrunbearen paretak bertako ehun eraldatuz eginda daude'); eta HiruMila, ElhHizt; abszisio : Euskalterm 2, HiztEn ("1. Bi zelularen edo bi zati organikoren arteko geruza fina (askapen-zona) desegitean gertatzen den banaketa. 2. Tresna ebakitzaile baten bidez, gorputz-zati txiki bat erauztea"); eta ElhHizt; abzeso : AB38; abzesu : LurE ("gorputz ehun batean, puska bat hil eta desegin delako, gertatzen den zorne metaketa").
Euskaltzaindiak erabakitzekoa da "hiru kontsonantezko multzoa"z emandako araua (ik. Maileg 53) aplikatu behar den kasu honetan; cf. abzisa arautua.
-bsz-/-bz-.
- [E306]: "-bsz- multzoa bere horretan uztea proposatzen dugu: 'abszisa', 'abszesu', 'abszisio' (egia da UZEIren aspaldiko Matematika Hiztegian 'abzisa' proposatu zela, horrela erabili dela nagusiki eta, gainera, Euskaltzaindiak Hiztegian Batuan grafia hori berretsi duela, baina, funtsean, zein dira araua hausteko arrazoiak?) Hori onartzera, Hiztegi Batuaren lehen itzulian erabaki den 'abzisa' grafia aldatu behar litzateke. 'Abzisa' aldatzea onartzen ez bada, horietan guztietan -bz- utzi behar dela uste dugu (horretara: 'abzesu', 'abzisio'...). Ez dugu uste 'abzisa' eta 'abszesu' onartzea komeni denik" (2001-01-23)
- [E410T]: Hiru kontsonanteen multzoa. Ingelesak ere gaztelaniak bezala egiten du, -bsc- eta frantsesa da -bc- egiten duena. Zergatik egin frantsesaren bidetik?" (J. Agirre, 2000-11-07)
- [E123]: 'hala dio Maileguetako arauak "hitz mailegatuek jatorriz hiru kontsonantezko multzoa dutenean bere baitan, euskarak ere hiru kontsonanteak gordeko ditu; hala nola, institutu, konstituzio". Baina, Elhuyar-ko iritzi-emaileak dioen bezala, egin dezakegun okerrena, batetik abzisa eta bestetik abszesu litzateke. Lehen arautua aldatu nahi ez badugu, abzesu egitea proposatuko nuke' (2001-03-28).
- [E210]: 'MAren oharrarekin ados' (2001-04-25).
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'abzesu/abszesu bikotearen aurrean MAren oharrari bidezko iritzi diote euskaltzainek eta abzesu agertuko da zerrendan'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:MatHizt | 1992-11-26 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
azpisarrera gisa gehituz: abzisa(-)ardatz .
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:MatHizt | 1992-11-26 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
abzisa-ardatz
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. informazioa s.u. akzesit.
- [E306]: "Euskaldunon Egunkariaren Estilo Liburuan , 3000 Hiztegian eta Elhuyar Hiztegian: 'akzesit'. Zergatik hobetsi du lantaldeak 'accesit'? (arrazoiak ematea komeni da). Dena den, guk 'akzesit' proposatzen dugu, mailegu hori landu duten hiztegi eta bestelako argitalpenetan nabari den batasuna aintzat harturik" (2001-01-23)
- [E208]: "era honetako latinismoak, bere horretan utzi beharko genituzke, gainerako kultur hizkuntza nagusietan bezala".
- [E109]: "Gogorra egiten zait benetan akzesit idazkera. Hala ere, alemanez Akzessit idazten da. Hori bai, latin jantzia emanez gero, bere horretan: accessit, hots, -ss-, ez -s-" (2001-04).
- [E123]: "HK-k ere egin du honetaz oharra. Baina latinezko forma uztekotan accessit behar luke haren iritziz. Niri gogortxoa egiten zait bi s-rekin idaztea, baina zuek esan. Uste dut Euskaldunon Egunkaria-koen aukera hobetsiko nukela"; E123: "Hiztegi Batuko lantaldeak mailegu egokitu gabea proposatzeko izan dituen argumentuak gutxietsi gabe, ez dakit ez ote genukeen kontuan hartu beharko Euskaldunon Egunkaria-k eta Entziklopediek mailegu egokituaren aldeko apostua egin dutela: akzesit" (2001-03-28).
- Erabakia: Erabakia (2001-04-27): "forma egokituan eman ala ez eztabaidatu da. Azkenean, latinez bezala ematea onartu da: accessit".
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHdef [2] | 2023-04-18 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Azpisarrera gisa jasotzekoa da, adierak bereiziz: fisikoa eta irudizkoa. Jaso adibideren bat pluralean ere, azpiadieran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHdef [2] | 2023-04-18 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Azpisarrera gisa jasotzekoa da adierak bereiziz: fisikoa eta irudizkoa. Jaso adibideren bat pluralean ere, azpiadieran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Bigarren mailan onartzekoa |
ik. .
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
erabilia izan denez #mdash#OEHan 7 ager.ditu: adabakitu (Asp Leiz); adobakitu (Echag); arabakindu (Ag Kr: 3); arabakitu (Ag G; Alz Txib)#mdash#, hiztegian aipatu beharrekoa da, irizpideekiko leialtasunez, eta hobestekora bidaliz (erabiliagoa eta arautua den adabatu formara, kasu honetan).
adabaki(tu), adabakitzen.
Ik. adabatu.
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'egiten den oharra ontzat eman da. Beraz, adabatu forma hobetsira bidaliko da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-08-27 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
adabatu, adaba, adabatzen. du ad.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
erabilera urrikoa, baina egokia.
-tsu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Er. gabea: ez dirudi horren premia handirik dagoenik, baina ez du kalterik egiten.
-beso.
zuhaitzaren adar nagusietako bakoitza.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2007-07-04 |
Adab / adabtar.
kategoriak aipatzea komeni da, lantaldearen ustez: «iz. eta izond. edo izlag.» (2007-09-19)
-tar osaerakoak
- Erabakia: Osoko Bilkura (2015-06-26): adabtar iz. eta izond. edo izlag. (herritarra). [kategoriak gehitu dira]
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
adaburu(tu), adaburutzen.
1 du ad. zuhaitzari adar-abarrak soildu. 2 da ad. zuhaitza adar-abarrez hornitu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
adagio Mus.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
- [I102]: "hitz-forma hau dialektalismo gipuzkoarra dela uste dut, eta horregatik ezelan ere ez literatur-hizkuntzan onartzekoa. Forma nire ustez adaia behar da. [X] hotsa ez bada batuan onartu, ezin dezakegu alboetatik hots hori duen eratorpen-atzizki bat sartzen ibili. Beraz, zuok proposaturiko -aje guztiak kendu eginen nituzke" (1995-01-10)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
adarren multzoak duen izaera.