1.
(V, G, AN, BN; VP, Lar, Añ)
Ref.:
A; A EY III 306; Elexp Berg; Gte Erd 229. Adrede, aposta, intencionadamente, voluntariamente, queriendo."
Naita galdu nuen jokuan, híceme perdedizo en el juego"VP 66v.
"(De) grado"Lar.
"Voluntariamente"Lar, Añ.
"
Mutikuak naitta apurtu dau florerua
"ElexpBerg.
"
Barkatu, ez dut nahita egin (AN-5vill)"GteErd 229.
Cf. infra NAHITA ERE. Bultzada bat emoeutsan [...] uste bage edo naita, ori eztakigu. Ag Kr 67s. Naita egiña. 'Voluntariamente'. Zait Sof 92. Anker aien eskuetan, nai-ta ziñan utzia. "Fuiste dejado voluntariamente". Or Poem 544. Yakiñaren gañean eta naita? Or QA 104. Baso bat nai-ta erre duana, zigor astunaren diña da. Munita 139. Bañan ez nitzaz urrikaldu, naita etorri naiz eta bakarrik egotera. Txill Let 21. Naita edo gogoz joan diranak. Ib. 126. Nai-ta, ezaguera galtzeraño edaten danean. MAtx Gazt 76. Burutapen eta gogo loirik ez dezu naita eukiko. Ib. 40. Arek au jo egin nai izan eban, naita bidea itxi eutsala ta. Etxabu Kontu 167s. Atentatu edo naita egindako lana ote zan ere. Insausti 229. En DFrec hay 15 ejs. v. tbn. Anab Usauri 67. Lek in MEIG II 124. Berron Kijote 102.
sense-2
2.Queriendo.Cf. JAUNGOIKOAK (HALA) NAHITA. v. NAHIRIK (s.v. nahi izan). Ematen oi du lurrak, / Ark naita, frutua. ItFab 192.
Birjiña guziz santak ala naita, bere debozio ederra urteakiñ oztu etzediñ. ArrMay 45 (v. tbn. en contexto similar Aran SIgn 10 berak ala naita, JAzpiroz 212 Don Juanek ala naita).
Semia ta aita / nagusitza naita, / ez da konbeni ta, / Juan Joseren gaita. AzpPr 81.
Aspaldijan gagoz / Zeu ikusi naita. Enb 126.
Ala bearrez, desagun Yainkoak ala naita [...]. Markiegi(
inLdiIL 10
).
Zuk egin baitituzu diranak oro; Zuk naita sortu ziran. OrQA 209.
Esterenzubiko aitonak ala naita jarritako izenak. AnabPoli 74.
Egoki pasa naita / munduko txandea.Insausti 306.
3.
(V)
Ref.:
A;
EtxbaEib
. Aunque, a pesar de que. "Naita, aunque. Se usa más separando los componentes: nai ta" A. "Nai [...] usase también como conjunción adversativa, significando "aunque"; pero en tal caso no se repite y le sigue la conjunción -ta. [...] En R toma otro giro. Nai ta galdu jokatu daigun onezkero, aunque perdamos, juguemos ya" Ib. "Banoia, naitta ill, me voy, aunque me muera" Etxba Eib. v. nahiz. Naita onetarako galdu neure osasuna, ondasunak eta bizitzea bera. Ur Bisit 157 (ap. A; v. tbn. Ur BulaAl 58). Nai-ta sabelerako ez euki zer-janik, / ibilli gura dabe dotore. Enb 162 (192 naita). Nare ta bare bizi oi ziran euren zeregiñai lotuak naita auteskunde-aroa ganean izan. Erkiag BatB 81. Erdiok saldu ba nengiz, nai-ta ain ezerezean emon, ez neuke galduko, ta tira! Ib. 174. Oraingo eskillarak edo mailladia orduan be ba-zan, naita naikoa ondatua. Etxabu Kontu 195. Naita batzuek esan / orrela ez dala. Ayesta 70. Mesede baño kalte geiago, naita geiago kobrau. Gerrika 152.
sense-4
4.O (conjunción no disyuntiva).v. 2 nahi. Amodio guzia, onirizte guzia, nai ta borondate guzia [...] ur tanta bat itsasoaren aldean bezala da, Birjiñak bere semeari zion amodioaren aldean. LarSermAzc 48.
sense-5
5."Le G et le V en font un substantif naita, désir, envie, volonté"H.
azpisarrera-1
NAHITA ERE(V-gip ap. Elexp Berg). Ni queriéndolo, aun queriéndolo. "Naitta be ezindda alako kertenkerixaik eiñ" Elexp Berg. [Mez osoa enzutea] bekaturik gabe utzi diteke zenbait aldiz. Lenengo lekuan, ezin, naita ere, enzun dezakeanean. AA II 49.
Naita ere sinistu ezin nezake nik. IztC 48.
Naita ere azkenian / ezin irabazi. EusJok II 24.
Ezieutsan, naita be, neskatilla oni oparitxo bat eskiñi. AgKr 156.
Iñor ez diteke, naita ere, emendik zuengana yoan. IrYKBiz 308.
Nai ta ere, semearen oroipena ezin aterrerazi du. OrQA 152.
Baiñan bera alakoxea zan eta naita ere ezin aiurriz alda. EtxdeJJ 99.
Naita ere ez zan erreza alkarrekin itzegitea. AnabAprika 59.
Naita ere zuk ez dezu egingo / nik bezelako okerrik. UztLEG I 85.
Nik, naita ere ezin erantzun. AZink 95.
v. tbn. It Fab 32. Xe 243. A BGuzur 136. AzpPr 39. Lab EEguna 107. TxGarm BordaB 157. Insausti 302.
azpisarrerakoSense-1.1
Libratu naita ere / uztarria gogor, / nai ta nai ez dezu zuk / egon bearko or.Urruz Zer 104. Pastel ta txotxo osoak jan naita ere ez lioteke aitzaki aundirik jarriko. Anab Poli 77.
azpisarrera-2
NAHITA ERE EZ.
"Ni aun queriéndolo. Naitta b'ez, ikararik ezin neban eiñ" Etxba Eib.
azpisarrera-3
NAHITAKO(nai- G-azp ap. Gketx Loiola;nai- Lar, Añ, H). "Espontáneo", "voluntario" Lar y Añ. "Voluntario, intencionado, pretendido. Ustegabekoa ez, naitakoa izan da ori" Gketx Loiola. Irugarrena, [obena] naitakoa izatea. ElizondoKristPE 98.
Zutik jarri, Ama Birjiñarengana eskuak luzatu, ta... iñoizko berbarik naitakoenak Garbiñeren aoan: [...]. BilbaoIpuiB 142.
azpisarrera-4
NAHITA NAHI DENA.
"Sea lo que sea, pase lo que pase. Naitta naidana, banoia ni emendik" Etxba Eib.