gurutzatu1, gurutza, gurutzatzen
1 du ad. Bi gauza bata bestearen gainean gurutze modura jarri. Ik. antxumatu. Eskuak, zangoak gurutzatu. Besoak bular gainean gurutzaturik. 2 da/du ad. Aurkako norabidean albotik igaro. Atean gurutzatu gara. Kalean gurutzatu dugun laguna. || (Partizipio burutua izenondo gisa). Begirada gurutzatuak, aldaka kulunkariak.
3 du ad. Alderik alde igaro; bereziki, bide, ibai edo kideko bat zeharkatu. Bide nagusia gurutzatu. Burdinbideak ibaia gurutzatzen du. Eskuinetarik hiruzpalau karrika laburren ahoak gurutzatzen ditugu.
4 da/du ad. Lerro, kale, bide eta kidekoez mintzatuz, gurutze moduko bat eratzen dutela egon. Kaleak gurutzatzen diren lekuan. Teknologiaren eta sormenaren bideak gurutzatzen direnean. Errepideak eta trenbideak elkar gurutzatzen duten lekuan, autoentzako hesia ez zen itxi.
5 da/du ad. Arraza edo barietate desberdinetako animaliak edo landareak ugalketarako nahasi. Behi hauek, azken hamarkadetan, beste behi arraza batzuekin gurutzatuz joan dira. || Daniar eta norvegiar etorkinen ondorengoak irlandar jatorrekin gurutzatu ziren. Bestela sortua da hitz hau, beste zerbaitekin nahasirik eta gurutzaturik.
6 da/du ad. Ipar. Norbaitekin ezagutzak egin, norbaitekin harremanak izan. Sarako Biltzarra memento goxo bat da idazleentzat, beren obrak ezagutarazteko eta bertze idazleekin gurutzatzeko. Quebeceko euskaldunekin asko gurutzatzen da. Auzoko neskatxak gurutzatu ditugu, ezagutzen ez genituenak, jakin nahiz zein familiatakoak ziren.