JAGONET galde-erantzunak
Kolpea adieraztea: -kada (harrikada, makilakada)
Termino berriak sortzeko garaian eratorpenaren bidea oso emankorra bada ere, sarritan zalantza egiten dugu. Zer egin: atzizkiez erreparorik gabe baliatu hitzak behar izan ahala sortzeko ala baliabide horren erabilera neurtu, hitz eratorria gabe hitz-elkartea erabiliz? Adibidez:
- -(k)ada atzizkia: harrikada, makilada eta antzeko hitz jatorren bidetik ukondokada, belaunkada, ezpatakada, kulatakada sortu, ala <izena + -ukaldi/kolpe> hitz-elkartearen bidea erabili?
- -gile atzizkia erabiliz euritakogile, jostailugile, pintzelgile, kortsegile..., ala <izena + -egile> hitz-elkartea bultzatu.
Badakigu auzi honetan ezin dela araurik eman, eta berezkoa duela euskarak atzizki-bidea; baina irizpide orokorrak finkatzeak ez liguke kalterik egingo.
Oso zaila dirudi kontu horretan irizpide orokorrak finkatzea, eratorbidea zein hitz-elkarketa, biak baitira bide zuzen eta emankorrak euskaraz.
a) -(k)ada atzizkiari dagokionez, Euskaltzaindiaren Hiztegian bertan sarrera dira ukondokada, belaunkada, ezpatakada sarrerak. Alegia, ez dira hitz berriak, eta kulatakada ere erabili da. Hiztunaren/idazlearen aukera da eratorpenera edo hitz-elkarketara jotzea, adierazkortasunaren, erregistro-mailaren eta bestelako zertzeladen arabera.
b) -gile atzizkia versus <izena + -egile> hitz-elkartea aukerari dagokionez, hitz berrietan -gile atzizkira jotzea da joera nagusia; hau da, guztiz emankorra da. Horren froga dira Euskaltzaindiaren Hiztegian -gile atzizkiaz eratuta ageri diren hitz eratorri andana, haietako asko berri samarrak. Adibidez: autogile, dokumentalgile, errekurtsogile, gidoigile, grafitigile, inbertsiogile, inkestagile, interpelaziogile, izozkigile, komikigile, modelogile, muralgile, organogile, trokelgile, zutabegile.
Informazio gehigarria:
- "-kada (-tara)" (EBE)
Zalantza-mota: lexikoa > hitz eratorriak
Unitate-mota: afixuak > atzizkiak, hitzak > izenak
Orrialde honetako dokumentu, zerrenda eta datu-baseak Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten mende daude.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
