Leku-izenak

(...)
menoyo
(...)

(...)
086-36 113
(...)

(...)
AYALA/AIARA
(...)

(...)
AYALA/AIARA
(...)

(...)
Santutegia / Santuario: ED50 30T X.495090, Y.4768124, alt. 540 m. // Etxaurrengo Andra Maria da Aiarako patroi zaindaria eta hau dugu haren santutegia [11 Dirudienez, hemen aipatzen dugun zaindaritza hau ez da «ofiziala»]. Iraileko lehen astean ospatu ohi da hemengo jaia, Andra Mariaren Jaiotzari dagokion egunarekin batera. Santutegi honetan, beste askotan bezala, Ama Birjinari haur jaioberrien pisua garitan eskaintza gisa eramateko ohitura zegoen, era horretan umeak haren zaintzapean gera zitezen. Tenplu eder hau Ungila edo Eskorieta mendiaren hegoaldeko belardi zabal batzuen erdian dago bakartua. Dirudienez, Etxaurrengo tenpluaren inguruan etxe batzuk egon ziren eta duela berrogeita hamar bat urtera arte biztanleak ere egon ziren bertan. // Gaztelaniaz eskribauek hasierako Ehori kentzeko joera izan dute, euskal protesia zelakoan edo. Hori dela eta, bai Madozek 1850 inguruan, eta bai Becerro de Bengoak 1877an ere, Ntra. Sra. de Chaurren eta Chaurren aipatu zituzten, hurrenez hurren. Era berean, inguruko larre eta basoei ere Chaurren esaten zaie askotan. Ohikoa da euskal toponimoetan hasierako bokal hori galtzea, baina gauza segurua da euskara galtzearekin lotutako kontua dela. Fenomeno honi buruzko datu gehiago nahi izanez gero, ikus Opellorako kontzejuko Etxabarri sarreran esandakoa, kasu hartan ere Txabarri erabiltzen baita. Etxaurren toponimoa euskal konposatu ederra da eta osagai bi ditu: etxe izena, konposatuetan askotan etxa- bihurtua, eta urren ‘hurbil, hurkoa’ edo aurren ‘aurreko hurbilena, lehenengoa’ [12 Barrenengoa, 1990]. Herri etimologiak, ordea, beste bide bat proposatu du. Oso ezaguna den arren, hizkuntzaren aldetik bitxi samarra da eta intxaur hitzarekin (Juglans regia), lotzen du toponimoa, izan ere, tradizioaren arabera, Ama Birjina intxaurrondo baten gainean agertu baitzen. Gaur egun izen hau hautatu da udalerriko ikastetxe bakarra izendatzeko, alegia, Zuhatzako kontzejuko Ibaguen auzoan dagoen Aiarako ikastola
(...)