Leku-izenak

(...)
llantenon
(...)

(...)
ayala/aiara
(...)

(...)
086-19 162
(...)

(...)
086-19 162
(...)

(...)
Etxea eta ermita / Casa y ermita: ED50 30T X.493579, Y.4774415, alt. 280 m. // Izenak adbokazio bereko ermitari eta ondoan dagoen etxeari egiten die erreferentzia. Izan ere, Madozek (1845-1850) auzoaz gain, Odoibaltza mendiaren hegoaldeko magaletan eta Inorritzaren ekialdean dagoen santutegi ospetsua aipatzen zuen: // «famoso santuario de Nuestra Señora de Lablanca (sic)». Bada bitxikeria bat ere: 1708an Burgosko artzapezpikuak bai serora –ermita zaintzeaz arduratu eta ondoko etxean bizi zen andrea– eta bai honen neskamea muy mozas, ‘oso neska gazteak’ zirela ikusita, santutegia inor bizi ez zen eremuan egonik, arrisku handia zegoela ondorioztatu zuen. Horregatik agindu zuen zerbitzua utzi eta, bekaturako tentazioak saiheste aldera, handik aurrera serorak gutxienez berrogeita hamar urtetik gorakoak izan zitezen. Ermitara joateko Inorritzatik Itzara doan errepide asfaltatua hartu behar da eta Itzara heldu baino lehen aurkituko dugu bidearen ondoan. Menagaraitik ere joan daiteke ermitara, Itza auzoa igarota. // Andra Maria Zuria Ama Birjinaren adbokazioetako bat da, Erroman behin batean abuztu erdian elurra egin omen zuela gogorarazi nahi duena. Ama Birjinaren izen hau Nafarroako errege Antso VI. «Jakintsua»k zabaldu omen zuen, debozio handia baitzion. Horregatik aurkitu ahal dugu izen hau, besteak beste, Gasteiz eta Trebiñu hirietan, biak fundatu baitzituen aipatutako erregeak. Madozek (1845-1850) iruzkintzen ari garen ermitaz gain, Lablanca (sic) auzoa ere aipatzen du, Becerro de Bengoak (1877) ortografia zuzenagoz La Blanca idatzi zuena. Gaztelaniazko izena da, elurraren kolorea adierazten duena. Adbokazioa denez, zilegi da beste hizkuntza ofiziala den euskarara ere itzultzea eta, hala eginez gero, Andra Maria Zuria erabili behar da. Bitxikeria gisa, aipatu behar dugu ermitak beste santu zaindari batzuk izan zituela lehenago, gauza jakina baita Justo eta Pastor santuei eskainia egon zela behiala. Horren ondorioz, haren erromeria abuztuaren 6an izaten da, orduan izaten baita santu horien eguna, eta ez abuztuaren 5ean, santutegiaren arabera Andra Maria Zuriari eskainitako eguna. Honez gainera, Artziniegan esaten denez, ermita Menagarain eraiki nahi izan zutenean, materialak jatorrizko tokira itzultzen ziren eta ezinezkoa izan zen lanak aurrera jotzea. Antzeko kasu askotan kontatzen da gauza bera, hala ere. Garai batean Andra Mariari ume jaioberrien pisua garitan eskaintzeko ohitura egon zen
(...)