Leku-izenak

(...)
monte de Respaldiza (Ayala, Alaba)
(...)

(...)
Unguila izenaren ordez. 632 m
(...)

(...)
632 m
(...)

(...)
Arespalditzako mendia
(...)

(...)
632 m
(...)

(...)
véase Bagatza [monte de Respaldiza (Ayala, Alaba)]
(...)

(...)
632 m
(...)

(...)
632 m
(...)

(...)
Kokapena: nerbion; Mendilerroa: cuenca del nerbion;
(...)

(...)
632 m
(...)

(...)
monte de Respaldiza
(...)

(...)
086-36 014
(...)

(...)
Escolitas. Respaldiza (Ayala)
(...)

(...)
Pico Unguila. Respaldiza (Ayala)
(...)

(...)
639 m. 1. mailakoa. Eskoritas
(...)

(...)
639 m.
(...)

(...)
086-36 014
(...)

(...)
AYALA/AIARA
(...)

(...)
Gailurra / Cima: ED50 30T X.495499, Y.4769204, alt. 642 m. // Sopeña aldeko mendi honetan elkartzen dira Arespalditza, Kexaa eta Menoio kontzejuen jurisdikzioak. Izenik hedatuena Eskorieta da, baina mendiaren hegoaldeko magal zabalaren beheko aldean dagoen Maroño inguruan Ungila izena ere jaso dugu. Gailurrera heltzeko, inguruan dauden herrietatik edozein izan daiteke abiapuntu egokia, hots, Kexaa, Arespalditza, Izoria, Maroño edo Menoio. Agian ibilibiderik interesgarriena, ordea, Kexaa nahiz Menoiotik irtenda, Etxaurrengo santutegi ederra bisitatu eta punturik gorenera hegoaldeko malda erosoan gora heltzen dena izan daiteke. // Eskorieta era euskarazko konposatu argia da, eskoria izena ‘mea urtu ondoren sobratzen diren hondarrak’ gehi lekuzko -eta atzikiaz osatua. Mailegu erromantze hori maiz errepikatzen da Euskal Herriko toponimian, Eskoriatza (Gipuzkoa), Eskauriatza (Barakaldo)... aurkitzen ditugularik. Gaztelaniazko ‘escorial’ eraren euskal ordaina izango litzateke beraz, bere horretan toponimo gisa ere ezaguna. Herri ahoskeran Eskorítas nahiz Eskolítas entzun daitezke. Hiatoaren laburtzea (-ie> -i-) oso fenomeno arrunta da, batez ere euskararen galerari atxikia, eta orobat esan daiteke gaztelaniazko plural faltsu baten -s marka gehitzearen ohituraz, oso hedatua, adibidez, Bizkaiko Uribe Kosta eskualdean, han oro har Salsidus, Illetas, Aldapas eta halakoak esaten baitira. Izenak antzinako mendi-arrago edo haizeola batekin izan lezake erlazioa, meategietatik gertu zeuden leku haizetsuetan kokatutako labe lantzaka hauei esker, lehen urtze bat egin eta metalean aberatsagoa zen mea garraiatzen baitzen. Haren soberakinak edo hondarrak izango ziren ‘eskoriatzen’ jatorria. Ez du oso egokia ematen ‘haiztxoko burdinolak’ etimologiak, duela zenbait urte plazaratua. Ungila toponimoaren analisi etimologikoa, ordea, erraza ez bada ere, agian handik hurbil dagoen Ungino mendiaren izenarekin erlazioan egon liteke
(...)