(...)
Arte 'tarte', -ko leku-genitiboa, eta haitz 'malkor'-ez osatua dago. Hasierako Arte hori zuhaitz-izena ere izan liteke, baina arte-ren ondoan azaltzen diren erte-dun aldakiak arte 'tarte', 'bitarte'-ren alde mintzo dira. Nabaria da mugatzailea duten eta mugatzailerik gabeko formen arteko txandakatzea. Behin edo beste o-z hasten den aldakia azaltzen da, berandu hala ere. Gaurregungo Pozo de Artokaiz [àrtokáiz]-ek espezializazio semantiko moduko zerbait jasan du [Hau kontuz hartu behar da, putzuaren inguruko lurrek ere izen hori baitute.], egun aipatu putzu horretara murriztua baitago ia erabat. Ikusi moduan, gaurko putzuaren ondoko oihezki eta eguzkiagerria adierazten duten caracierzo eta carasol agertzen dira dokumentazioan, baina putzuaren aipurik ez dugu sekulan aurkitu.1618ko aldaizquia zer izan daitekeen seguru ez dakigu. Gure ustez euskal aldai 'aldapa' eta aldabea-rekin du zerikusia (ikus Aldabea eta Txorria sarrerak). Txorria-n, Lakubeli-n eta Santa Cruz-en ere aldazquia eta yldarquia (yldazquia seguruenera) genuen. Arteko haitz Aitzandieta-ko aldabea-n dago; Barranco de Arteko haitz Barranco de Aitzandieta nahiz Rincón de Balsalarraña-tik jaisten den errekastoa izan zitekeen.
(...)

(...)
Butzu [Hortz-hobietako afrikatu bizkarkariari dagokionez cf. gaurko Andrebutxo, Andremutxo, Andrebuchu XIX. mendean, *Andrebutzu-tik (ikus sarrera hau).] izena eta mehar 'mehe, estu' izenondoa ditugu toponimo honetan. Badakigu Aldabea de Aitzandieta-n zegoela, La Sierra-ra zihoan bide-zigorraren ondo-ondoan, errekan seguruenera, baina ez dakigu oraingo zein putzu izan daitekeen. Posibilitate gehien dituena Pozo de Arteko haitz da, hau aipatu alderdi horretan dagoelako, Camino del Puente de la Sierra-tik hurbil. Gainera Pozo de Arteko haitz ez da dokumentazioan ageri. Zernahi gisaz, badakigu bi errekaren topagunean zegoela, eta beraz Pozo de Arteko haitz bera ez bada [Hemen Rincón de Balsalarraña-tik jaisten den errekastoa Aitzandieta-ko errekarekin elkartzen da.], Basandia eta La Sierra-ra doan Camino de San Jerónimo (Camino de Lakubeli edo antzinako Camino de Arbolaga-ren jarraipena da)-n egon zitekeen, hemen Aitzandieta-tik datorren erreka (Barranco de Lakubeli izena hartzen du hemendik beheiti) eta Rincón de Muelas-etik jaisten den errekastoa batzen baitira.
(...)