Mutrikuko (Gipuzkoa) Andre Mariaren adbokazioa.

Erdi Aroan erabilitako emakume izena, Andreapala moduan ere agertzen zaiguna. Bistan da jatorria apal adjektibo ezagunean duela. Lehen aldiz Leireko(Nafarroa) dokumentazioan azaltzen da, 1145ean (Apala). Gizonentzako ordaina Apalo da.

Apolonia (es), Apollonie (fr)

Gaztelaniazko Apoloniaren baliokidetzat emandako izena Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean. Ikus Apolonia.

Arabako herria eta Andramari deitzen den ermita, egun hilerriko kapera dena. Barruan Ama Birjinaren irudi barrokoa zegoen. Kanpoaldean dauden Done Jakueren gurutzeek Lautadara Sandratitik sartzen zen Donejakue bidearen berri ematen digute. Bide garrantzitsu hori babesteko gaztelua egon zen ondoko haitzetan. Jaia abuztuaren 15ean zen.

Kontrastako (Araba) erromatar hilarri batean agertzen den izena: Araica Arai f(ilia) ('Araika Arairen alaba'). Trebiñun, Araiko izeneko herrian, Uraldeko Andre Maria dago (ikus Uralde). Eraikuntza XIII. mendekoa da.

Aramako (Gipuzkoa) Andre Maria Mendizabal izeneko baserrian gordetzen da. Ez dakigu, damurik, elizattoa non zegoen.

Aguraingo (Araba) ermita, egun desagertua. Ikus Arrizabalaga. Arana (Trebiñu) herriko eliza ere Andre Mariarena da.

Izatez Arantzazu izenaren hipokoristikoa edo txikigarria zen, baina horrelakoetan maiz gertatu den bezala, gaur egun izen maila lortu duela esan daiteke. Ikus Arantzazu.

Ainhoako (Lapurdi) Andre Mariaren adbokazioa. Euskal Herrian Arantzazuko Ama Birjinaganako debozio handia egon da, eta horren erakusgarri da Ainhoan haren oroimenez eraiki zuten kapera, Arantza izenaz ezagutzen dena. Horretaz gain, zuhaixka baten (Crataegus monogyna) eta Nafarroako Bortzerrietako herri baten izena ere bada. Ikus Ainhoa, Arantzazu eta Elorria.

Euskal Herriko Andre Maririk ezagunenetako eta gurtuenetako bat dugu hau; 1918tik Gipuzkoako zaindaria da. Bitan agertu omen zen eliza eraikitzeko aginduz, dirudienez lehen aldian ez baitzuten haren manua aintzat hartu. Bigarrenean, berriz, Rodrigo Balantzategiri agertu omen zitzaion elorri edo arantza batean, eta honi zor zaio hain zabaldurik dagoen etimologia. Izan ere, kondairak dioenez, 'Arantzan zu?' galdegin omen zion artzainak Andre Mariari. Argi dago azalpen polita bezain okerra dela eta esanahia askoz ere arruntagoa dela: arantza + zu, hau da 'arantza-landarea ugari dagoen lekua'. Bertan frantziskotarren komentua dago, behinola mertzedariena izan zena. Oñatiko Arantzazutik hartu zuen Ainhoa-ko Andre Mariak izena; Bizkaiko Arratia ibarrean bada Arantzazu deritzan herria. Arantxa izen beregain bilakatu den jatorrizko hipokoristikoa dugu. Pirinio osoan agertzen zaizkigu arantza edo elorriari loturiko Andre Mariak.