(...)
Este último apellido [Guilisasti] está indudablemente relacionado con Guilisagasti (la casa de labor de), cuyo topónimo aparece en tres localidades: Alquiza, Usúrbil, y Asteasu, según el Nomenclátor de Guipúzcoa, publicado algo más tarde que el año 1857, pp. 78, 74, y 85
(...)

(...)
Berdintsu gertatzen da Bizkaian agertzen den Guilisasti deitura ezagunarekin [41. oin oharra: Forma honetan Bizkai-ko Padroian 38 aldiz agertzen da, baina Gipuzkoan ez da Guilisagasti baizik biltzen, 36 aldiz; Nafarroa-koan eta Araba- koan ez bata eta ez bestea]. Honen jatorria "Guilisagasti (la casa de labor de)" delakoarekin lotu behar litzatekeela uste izaitea arrazoizkoa dela deritzat, oraingoz behintzat, hain-zuzen-ere Alkiza, Usurbil eta Asteasu-n baitaude izen horretako baserriak, [a.1857] NclGuipúzcoa [42. oin oharra: (Diputación de Guipúzcoa), (1857 baino geroago): Nomenclátor de la provincia de Guipúzcoa. San Sebastián] 78-74-85 orr., baina argi eta garbi dago guk ez dugula aipaturiko deitura Gilisagasti formara erakartzera lagundu behar, Gipuzkoan korritzen duen Guilisagasti > Gilisagasti deiturarekin bat eginik, Gilisasti moduan utzi baizik, stratifikatzerakoan bakoitzak bere bidea egin baitu, eta gainera, egunen baten jatorri berdinekoak ez direla eta erraturik gaudela enteratuko bagina euskal graphiara moldatzerakoan ez genduela hutsik egin erranen genduke
(...)

(...)
Sagast(u)i eta intxaust(u)i explikatzeko, zein sagard(u)i eta intxaurd(u)i erako formekin txandakatu izan diren, toponymiatik ere erraz atera daitekeenez, sagartze (Nafarroa Beherea eta Zuberoan) eta intxaurtze (Zuberoan) ipini izan dira oinarritzat, zuhaitzaren beraren izena horrela agertzen baita, -tze amaierakoa bere duela. Horretara -doi > -dui berrekailua hartzerakoan lehenengo elementuak sargarzt- egin zezakeen, Sagarztegui "bustaliza" izenean bezala (1284, Roncesvalles, dok. 291), itxura guztien araura < sagartze + egi, eta ondorik sagastui > sagasti, alde batetik, eta bestetik intxaurzt- eta ondorik intxaustui > intxausti. Azkue-ren eritziz Erronkarin baizik gordetzen ez zen atze, 'zuhaitza', da bigarren elementutzat hartzen dutena, eta urratze, Erronkariko Uztarroze-koa, hasierako vokala nasala dela, 'urretxa, urritza, < ur + haritz', eta lerratze, Erronkarikoa, 'pinua', aipatzen ditu, eta beste leku batzutan, dioenez, sagartze, 'sagar-zuhaitza', Nafarroa Behere eta Zuberoan, eta, gerezitze, 'gerezi-zuhaitza', formetan agaldurik agertzen omen da, cfr. Morfología vasca, Bilbao 1925, §12.0), 11 orr. Mitxelena, ordea, -tze berrekailuaz mintzo da, cfr. Fonética histórica vasca, San Sebastián 1977, 3. edizioa, §14.4c, 285-286 orr., §4.13, 107-108 orr., ynsausti 'nogal' dela, hala-ere, RS 1596 urtekoan, nº 487
(...)

(...)
[...] Edozein modutan ere Bizkaiko Fogerazioan, 1704, bada Sagarceta baserria Ibarrageluan, eta baita Sagarzola ere Gernika-Lumon. Jakina, Sagasti izenekorik ere ez da falta, hainbat lekutan sakabanaturik baitaude. Bada lnsaurza ere, Fog. 1704, Zornotza aldean, seguru asko kolektivotzat hartzeko litzatekeena
(...)