EODA osoa

Bizkaiko bi patroietako bat den Balentin Berriotxoa Elorrion (Bizkaia) jaio zen 1827an. Domingotarretan sartu eta 1857an egungo Vietnam aldera abiatu zen, misiolari. Tamalez, debekaturik zegoen kristautasuna aldarrikatzea eta ezkutuan ibili behar izan zuen, Vinh izena harturik. Azkenik, 1861eko azaroaren lehenean harrapatu eta martirizatu zuten. 1886an haren erlikiak Bartzelonara heltzean hirian ikasten ari ziren euskaldun batzuek jaso zituzten -haien artean geroago ospe handia bereganatuko zuen Sabin Arana zegoen-, apezpikuaren zilarrezko ezaugarriak gainean paratu eta 'gora Berriotxoa!' oihu egin zuten. Amarekin izandako postazko harremanak euskaraz izan ziren; gutunetan 1831n apaiz sartzean amari bidalitako olerkitxo hau aurkitzen dugu: 'Nere amatxo bigunak / Neurtuko du bai denbora / bere bihotzeko kutunak / Kasula bota artean lepora'.

Nafarroako ibarra (Bertizarana) eta jaurerria, Erdi Aroan Mari aitzinean zuela emazteki izentzat erabilia. Jaurerria parke naturala da, azkeneko jabeak horretarako oparitu baitzion Nafarroari, eta Euskal Herriko oihan atlantiko onenetakoa. Udal armarrian arrain-buztana duen lamina bat ikus dezakegu, ezkerreko eskuan orrazia eta eskuinean ispilua dituela.

Erdi Aroko izena, itxuraz Bertolomeoren aldaera laburtua. Artaxoan (Nafarroa) Bertolo Somberria ageri zaigu XIV. mendean.

Pedro (es), Pierre (fr)

Batez ere Erdi Aroan oso arrunta zen izena. Ikus Petri.

Erdi Aroko izena. 964. urtean Vigila ageri da Etaiun (Nafarroa) eta XI. mendean ageri da honen aldaera den Uegila AlcacezIratxen (Nafarroa). Ikus Beila.

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean gaztelaniazko Vicencioren baliokidetzat proposatzen den izena.

Víctor (es), Victor (fr)

Latineko Victor izenetik dator, eta hau vincere 'garaitu, irabazi' aditzetik ateratako victor 'garaitzailea'-tik. Erroman goitizen eta epitetotzat erabiltzen zen idazkunetan, Iuppiter victor 'Jupiter garailea'-ren modukoetan. Bere esanahi mistikoa zela bide asko erabili zen lehendabiziko kristauen artean. Santuaren eguna urtarrilaren 22an da. Aldaerak: Bittor eta Viktor, santu izendegietan ohikoa.

Indalezio Bizkarrondo (Donostia, 1831-1876) bertsolari eta olerkariaren izengoitia. Bere lanetan baserri girotik urrunduta mundu erromantikoa landu zuen, baina umoretsu, tragedian erori gabe. Honen lanik ezagunenak Behin batean Loiolan eta Kontzezirentzat izenekoak dira:
Beiñ batian Loiola'n
erromeriya zan,
antxen ikusi nuben
neskatxa bat plazan;
txoriya bañan ere
ariñago dantzan,
uraxen bai pollita,
an pollitik bazan!

Erdi Aroko euskal izena. Adibidez Utergan (Nafarroa) ageri da, 1235. urtean. Aurubilitu konposatuan ere aurkitzen dugu, Aururen aldamenean.

Vicente (es), Vincent (fr)

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean proposaturiko izena. Ikus Bikendi.