Leku-izenak

(...)
[-As/-az, -es/-ez, -iz, -os/-oz, -us/-uz gure alderdian. Galipentzu] Leku-izen honen lehen agerraldian, 1335. urtean, Aluuez daukagu, diptongo eta guzti, geroko lekukotasun guztiek diptongoaren ordez -o- bokala duten arren. Lehendabiziko horretan, itxura guztien arabera, eskribauak erdal ohiturari jarraituz edo, [éo] aditu eta -ue- idatziko zuen, tradizio bikoitzeko toponimo baten aurrean ez bagaude behinik behin. Beste posibilitate bat, erromantzezko etimo bat euskaratu dela pentsatzea da, alegia, euskararen fonologi-eredura egokitu dela [Hau da herri bereko Poiluengo (IEA, 387. kart., 12. zkia., 14. org., 1335) toponimoarekin gertatu zena. Hemen Poi (< podiu) eta luengo (< l8ongu) osagaiak ditugu, euskarazko Mendiluze edo. XVI. Menderako Pollungo (PRA-Oibar, 2. k., 1546) eta Pollongo (id., 9. k., 1596) azaltzen dira, eta aurrerago euskararen eredu fonologikoari egokituago dagoen Pollungu (id., 13. k., 1608. Ikus Galipentzuko toponimia aztertzean Pollungu sarreran dioguna)]. Toponimoaren etimologiari dagokionez, honela mintzo da Mitxelena Alboheta toponimoaren albo oinarriaz ["Onomástica y Población...", 68-69. orr.]: "además albo es muy poco frecuente en la toponimia vasca, y menos aún como elemento inicial: en las listas de Luis de Eleizalde, RIEV 13 (1922), 122, no hay más que Alboniga en esta colección (San Millán de la Cogollakoan alegia) y Alborrione(?), nombre de aspecto nada antiguo de un caserío de Munguía". Rohlfsen teoriari jarraikiz Alboz Albus antroponimoan oinarritu behar genuke seguru asko [Cf. Uxueko Erripazarreta-ren Erripazurieta aldaera eta honen kide erdalduna den Los Arcosko Ripa alva. Ikus Uxueko toponimia aztertzean dioguna], jatorrizko forma *Albosse-ren moduko bat litzatekeelarik. Kontua, dena den, ez dago zeharo garbi, goitiago esan moldean. Aubous toponimoa aztertzen ari dela honela dio aipatu autoreak: "Aubous, Aubos...Représente l'anthroponyme Albus, attesté dans des inscriptions d'Espagne... Le même radical est postulé par Aubac (Gard), Auby (Nord) et Albate (Lombardie)" ["Sur une couche...", 230. or.].
(...)

(...)
Alboz-en etimologiaren inguruan ikus -os/-oz atzizkiari eskainitako atala. Egun Alboz galdua bada ere, honen eratorria den Albozko harana bizirik dago oraindik (ikus sarrera hau). Lehen aldiz 1335ean aurkitu dugu, eta gero berriz XVI. mendean azaltzen da.
(...)

(...)
Behiala Albozko harana zena El Aval de Lazkorana [làzkorána] da egun, euskararen galeraren ondorioz. Oraingo aldaera desitxuratuak etimologia faltsua ikuserazi dio Galipentzuko toponimiaz arduratu den Reta Janáriz jaunari [EHZE, 489. or.]. Autore honen ustez aztergai dugun toponimoa Pirinioetako bailara ezagunaren izenarekin zuzenki lotua dago: "De «Aezkoa», valle del norte de Navarra, «aran» «valle», y art.«a»" Eta oinohar batean: "Este topónimo confirma la repoblación, en la época medieval, por parte de aezcoanos, de la parte de Aibar, localidad lindante con Gallipienzo" Alabaina, dokumentazioko aldaerak ikusita, ez dago dudarik leku-izen honek ez duela zerikusirik bat ere Aezkoa-rekin, Albozko harana Alboz dermioko harana besterik ez delarik (ikus toponimo honetaz -os / -oz bukaerari eskaini atalean dioguna). Alboz oraingo Paco de las Minas izan zitekeen, toponimo honek izendatzen duen eremua Albozko harana-ren ondo ondoan dagoelako. XIX. mendearen hasieran gainera, Alboz desagertu ondoren, egungo Paco de las Minas besterik ezin izan zitekeen Caracierzo de Albozko harana azaltzen da. El Solano de Albozko harana oraingo Las Ripas zatekeen. Artatzea de Albozko harana zehazki non zegoen ez dakigu, baina esan bezala, arteak gure eskualdean oso ugariak izan dira eta dira.
(...)

(...)
Mina hitzak Oibar herrian 'harria' adiera du, eta toponimo hau izen horretan oinarrituta dagoela suposa daiteke. Guztiarekin ere, Las Minas-tik hurbil Meazu dugu (ikus sarrera hau), eta badirudi meatzeak zaharrak direla Galipentzun, toponimo euskalduna aintzat hartzen bada. Gure informatzaileak dioenez, bertatik kobrea atera nahi izan zuten, eta horretarako egin bide ziren orain dauden meatze zuloak. Hortaz, garbi dago Las Minas toponimoa bertan meatzeak izatearen ondorena dela. (El Paco de) Las Minas Galipentzutik San Juan-a eta Eslabara doan bidean dago, San Juan, Albozko harana, Melenas, Valeciera, Pila eta Pasalobos-en artean. Albozko harana aztertzean esan bezala, antzinako Alboz-ekin identifika daitekeela uste dugu.
(...)