Leku-izenak

(...)
Maiz daude toki eŕne, alai gaŕbaletan mendiko bizitegiak; Ageŕe (Agaŕe Bizkaiko alde askotan, Beŕgara aldean eta abaŕ) edo Agiŕe izena egokia da berentzat. ¡Eta ainbat oŕelako ditugu! [...] Agiŕe (Napaŕoa'ko Zubieta'n, Oitz'en, Luzaide'n, Beotegi'n, Izoria'n, Respalditza'n, Goŕdexola'n, Bilbo'n, Erandio'n, Oñati'n, Alkitza'n, Irun'en, Alegi'n, Idiazabal'en, Motriku'n, Anoeta'n, Lazkao'n, Leaburu'n, Donostia'n, Andoain'en, Azpeitia'n, Astiasu'n, Gatzaga'n, Zumaya'n...)
(...)

(...)
Este topónimo [Aguirre] es general en área vasca y se refiere a un lugar al descubierto. Como variante popular es corriente en Vizcaya en la actualidad la forma toponímica Agarre
(...)

(...)
El pequeño elenco de voces vascas pretende ayudar al investigador que no conoce esta lengua; pero no es un vocabulario de toponimia conteniendo conceptos, definiciones y equivalencias axiomáticos, ni pretende recoger modalidades linguisticas o dialectales, ni definiciones puntuales, exactas, académicas, válidas para todo tiempo y todo el País. Si entre los adjetivos consta Abrigado (‘Beroki) no se pretende afirmar que todo Beroki sea un abrigo. Un labrador de la Ribera dirá que Abrigo es un alar; uno de la montaña, que fue Belar-toki, Beloki (‘lugar de hierba’). Agerri, Agirre aparece con el significado de ‘Cara a’, que sigue teniendo en toda Iruñerria, y no con el más original y generalizado de ‘lugar elevado y dominante’ (a veces fortificado con fines defensivos).
(...)

(...)
IV. Encuesta toponomástica [en Euskera, núm. 33, Bilbao: Euskaltzaindia, 1988, pp. 289-301] (...) 14.1.1. Cara a... (Agerri, Agerru, Agirre. V. gr. Oiz agirre; San Migel agerru).
(...)

(...)
caserío de Izoria
(...)

(...)
ayala/aiara
(...)

(...)
086-44 091
(...)

(...)
Caserío Ibargüen. [Topónimos urbanos] Izoria (Ayala)
(...)

(...)
086-44 091
(...)

(...)
AYALA/AIARA
(...)

(...)
Toponimiari dagokionez, oro har logikoena da izenen grafiak normalizatzeko izen bakoitzaren jatorrizko hizkuntzaren arau ortografikoak jarraitzea. Hala diote nazioarteko gomendio guztiek ere. Beraz, egokiena da euskal jatorriko toponimoak euskaraz idaztea (Agirre, Etxegoien...) eta jatorri erromantzea dutenak gaztelaniazko idazkeraz (Sobrevilla, Villanueva...). Hala egingo ez bagenu, hizkuntza horren ondare linguistikoa higatzen ariko ginateke. Billanueba idatzita ez diogu inolako mesederik egiten euskarari, baina gaztelaniaren integritateari kalte egiten diogu. Gauza bera gertatzen da Aguirre edo Echegoyen idazten dugunean ere, nahiz eta, ohituraren poderioz, hain harrigarria ez zaigun iruditzen [...] Etxea / Casa: ED50 30T X.496274, Y.4766732, alt. 280 m. // Izoriatik Sopeña aldeko auzoetara doan A-3618 errepidearen eskuinean dago, Ibarguen auzora heldu aurretik eta Belandiara joateko erreka zeharkatzen duen bidegurutzea baino lehenago. Etxea duela gutxi eraberritu dute eta errepidea baino gorago dago, Izoria ibaiaren ibarrera begira. // Etxeak daraman Agirre izenak ‘toki nabarmena’ edo ‘agerikoa’ esan nahi du eta Euskal Herriko toponimorik ohikoenetarikoa da eta, horregatik, abizen bezala ere oso ohikoa da. Izoriako baserri legez aipatu zuen Ricardo Becerro de Bengoak 1877an, Aguirre gaztelaniazko grafia erabili zuen arren. Aurreko beste adibide batzuetan esan den moduan, izen honen lekukotzarik mendebaldarrena Enkarterriko Artzentalesen daukagu, Santa Cruz auzoan, eta hortik aurrera erraz dokumentatuko dugu Zuberoako Iruri herriraino. Ahoz oso ohikoak dira Agarre, Agerre edo Agerri aldaerak
(...)

(...)
Baserria / Caserío: ED50 30T X.496275, Y.4766725, alt. 280 m. // Izoriako azkenengo baserria da, hemendik Maroñora doan errepidearen ezkerrean dagoena, ezkerretik Urduñako Belandia kontzejura eramango gintuzkeen bidegurutzea baino apur bat lehenago. Hemen zegoen izen bereko dorrea ere eta oinetxearen orube berean dago gaur egun baserria. Ibarguengo dorrea Aiarerriko ahaide nagusi batzuena zen. Hartaz aurkitzen dugun lehen testigantza 1475eko Bienandanzas e Fortunas liburukoa da eta Ibargoen moduan ageri da, 1419an Murgako baten heriotzak ekarri zituen mendeku katea azaltzean: // «Despues mataron estos de Murga e de Ibargoen en tregua malamente a Juan Perez de Norrieza e a Lope de Lavarrieta e a Martin Ferrero a las puertas de sus casas; e despues mataron los de Largacha a Palaçio a Diego d’Echavarria e a Furtuno de Rio de Ayega e a Diego de Mimetis e fezieron morir al fraire de Ibargoen, que lo corrieron dos leguas por montes e rios fasta Mena e morio del cansançio luego». // 1514an Mencia de Ibarguen zen dorre honen eta Lantenoko Zubietekoaren jabea. Aroko gainetik Mesetara doan bidean eta errekaren ondoko kokapena bereziki estrategikoa zen. // Madozek Diccionario delakoan 1850 inguruan Ibarbuen grafiarekin aipatu zuen eta akats huts bat izan liteke, edo informazioa eman zuen norbaitek egiatan horrela ahoskatzea. Izenaren osagaiak ibar eta guen dira. Azken elementu hau beste toponimo batzuetan ere agertzen da, hala nola Etxaguen, Uriguen edo Aiarako Ibaguen toponimoetan. Dirudienez, goien hitzean du jatorria ‘goiko aldea’, eta ez guren forman ‘muga’ edo ‘ederra’ [9 Mitxelena, 1997, 295, 98. or.]. Dena dela, -goien > -guen aldaketa nahiko arkaikoa dela dirudi, Refranes y Sentencias (1596) lanean Ibarguen abizena era honetan agertzen baita. Hala izatekotan, gure toponimo honek ‘ibarraren goiko aldea’ esan nahiko luke eta Izoriako auzoburua erreferentzia puntu bezala hartuta, benetan toponimo deskribatzailea da oso, Salmantón, Madaria, Agiñaga eta Belandiatik datozen urak elkartu eta Izoria ibaia hasten den eremuan baitago
(...)