Leku-izenak

(...)
A. Manzanok, Erandio udalerriari buruzko Pasajes históricos de Erandio izeneko liburuxkan (1985) auzoei buruz honakoa jaso zuen: // «En Erandio, en 1438, se hace mención de los barrios de Ondiz, Udondo, Aqueche, Alzaga, Fano, Araba [1 Argi dagoenez, Arara izenaren transkripzio okerra da], Berriz, Lejona y Asúa, sobresaliendo este último, ya que su configuración geográfica permite el uso de un puerto natural». // Garai hartan Leioa Erandioko elizatearen menpe zegoen, eta hori dela-eta jasotzen zituen Erandioko auzo gisa Leioako horiek
(...)

(...)
XIX. mendean, garapen demografikoarekin batera, dokumentazioak beste hainbat auzo-izenen berri ematen digu [...] Pascual Madoz (1847) Consta de 9 barrios que son Aqueche, Artaza, Elejalde, Libano, Ondiz, Peruri, Sta. Mamiña, Ubeda y Udondo
(...)

(...)
XIX. mendean, garapen demografikoarekin batera, dokumentazioak beste hainbat auzo-izenen berri ematen digu [...] Carreras Candi (1911) Tiene las entidades de población de Aqueche, Artaza, Lamiaco, Óndiz, Peruri, San Mamés, Sansoena, Sarriena y Udondo
(...)

(...)
Leioako auzoak eta euren izendapenak // LEIOAKO auzo zaharrenak eta jatorrizkoenak hauexek izan ziren: Udondo, Ondiz, Aketxe, Arara eta Leioa. Hain zuzen ere, gune horietan biltzen ziren biztanle-gune inportanteenak Erdi Arotik XVIII. mendera bitartean [...] Garai hartan [1438] Leioa Erandioko elizatearen menpe zegoen, eta hori dela-eta jasotzen zituen Erandioko auzo gisa Leioako horiek, hain zuzen ere: Aketxe, Ondiz, Udondo, Leioa (gaur egun Elexalde) eta Arara (gaur egun Santi Mami) auzoak. // XVIII. mendean honako auzoek osatzen zuten Leioa: // 1704: Landabaso (1745ean Arara, Arostegi eta Landabaso), Libano [2 Sutegien bertsio batean Libao ageri da auzo moduan, eta beste bertsio batean Landabasoko etxe batzuk biltzen ditu], Ubeda (Sarriena gaur egun), Zuhatzu, Peruri, Basaiz, Artatza, Leioa (Elexalde gaur egun), Ondiz, Aketxe eta Udondo. // 1745: Ondiz, Aketxe, Udondo, Arara (barruan Elexalde), Aretxabaleta, Arostegi, Ubeda (Sarriena gaur egun) Zuhatzu (Peruri barne), Basaiz eta Artatza [...] Egun auzo ofizial hauek ditugu: // Aketxe / Aldekoena / Artatza / Artatzagana / Basaez / Elexalde / Ibaiondo / Lamiako /Ondiz / Peruri / Pinueta / Santi Mami / Santsoena / Sarriena / Telleria / Txopoeta / Txorierri / Udondo. // Horietaz gain, izan ziren Arara, Aretxabaleta, Arostegi eta Ubeda, azken hori gaur egun Sarriena deitua [...] Arara, gaur egun Santi Mami auzoko zatia bada ere, izatez hau zen inguruko etxalde guztiak batzen zituen izena, Mendibiletik Larrakoetxeraino. // 1704ko sutegian ondokoak Elexalden ageri dira erroldatuta: Mendibilgoikoa, Men- dibilbekoa, Mendibilosteikoa, Bidakurtzio, Larrakoetxea eta Larrakoetxeosteinkoa [...] 1704 Ararabekoa, 1745 Ararabekoa, 1796 Arara, 1825 Arara, 1950 Arara / 1704 Araraerdikoa, 1745 Araragoikoa, 1825 Araragoikoetxea, 1950 Araragoikoetxe / 1704 Araratxu, 1796 Abarotxu, 1825 Abarotxu (2), 1950 Abarotxu / 1704 Aresti / 1704 Errementeria, 1745 Errementeria, 1796 Errementeria, 1825 Errementeria / 1704 Errementeriazarra, 1745 Errementeriazarra / 1704 Junkera, 1745 Junkera, 1796 Junkera, 1825 Junkera, 1950 Junkera / 1704 Landabasobekoa, 1745 LandabasoMantziena, 1796 Mantziena, 1950 Mantziena / 1704 Landabasogoikoa, 1745 Landabasogoikoa / 1704 Larrakoetxea, 1745 Larrakoetxea / 1704 Larrakoetxeosteinkoa, 1745 Larrakoetxea / 1704 Mendibilbekoa, 1950 Mendibilbarri / 1704 Mendibilgoikoa, 1745 Mendibilaurrekoa, 1796 Mendibilaurrekoa, 1825 Mendibilaurrekoa, 1950 Mendibilgoikoa / 1704 Mendibilosteikoa, 1745 Mendibilerdikoa, 1796 Mendibilatzekoa, 1825 Mendibilosteinkoa, 1950 Mendibil / 1796 Kukularra (1799), 1825 Kukularra, 1950 Kukularra / 1796 Etxebarribekoa (?), 1950 Lertutzabarri / 1796 Lertutza, 1825 Lertutza, 1950 Lertutza / 1745 Saltuena, 1796 Saltuena, 1825 Saltuena, 1950 Saltuena / 1950 Txorokiloena / 1950 Txorokiloena txabola / 1950 Pepetxuena / 1950 Atxutegiena / 1825 Mantzienabarri, 1950 Mantzienabarri / 1796 Junkerakoetxebarria (1799), 1950 Junkerabarri / 1745 Saltuena (2) / 1745 Bidekuruzio / 1796 Juan Zabalena / 1796 Santimamia [...] Santi Mami auzoa XIX. mendetik dokumentatzen da Leioan, baina berez adbokazio hori duen ermita Erandion dago, Leioako muga-mugan. Ermita XVIII. mende amaierakoa da, eta hasiera-hasieratik inguruari ere izena eman dio. Bitxia bada ere, dokumentazio gehienak eta zaharrenak euskarazko forma osoa jasotzen du soilik, Santimamiña, Kortezubiko haitzulo ezaguna bezala. Gaur egun, ostera, forma laburtua da nagusia: Santi Mami. Euskaraz ditugun Santi-dun izenak, hau eta Santi Kurutze bereziki, oso zaharrak dira eta latinetik zuzen hartu zituen, ez gaztelaniatik. Lehenago auzo honek Arara izena zuen. (Ikus Arara izena)
(...)