Leku-izenak

(...)
Berdintsu gertatzen da etxe-izenetan toponymo berak hurrengo argigarriren bat daramanean -gorago etxe-izen ez direnetan ere ikusi dugu-: Goitia / Beitia, Goikoa (Goikoetxea) / Bekoa, Goieaskoa (Goieaskoetxea) / Beaskoa (Beaskoetxea), Go(i)ena (Go(i)enetxea) / Barrena (Barrenetxea), Go(i)enengoa / Barrenengoa (Barrenengoetxea), Onaindia / Araindia, Aruzkoa / Onuzkoa, Garaia / Beherea, Ga(i)nekoa eta Goitikoa / Azpikoa (Azpitikoa) (Azpikoetxea), Garaikoa (Garaikoetxea) / Beherekoa, Aurrekoa (Aurrekoetxea) /Ostekoa (Osteikoa, Ostaikoa, Ostenkoa, Ostaikoetxea) [142. oin oharra: Eta baita Osteingoechea ere, Fog. 1704, Gatikan] eta Atzekoa (Atzekoetxea), Emetikoa (Emendikoa) / Andikoa (Andikoetxea), Zaharr(a) / Berri(a) (Barria), Erdikoa, Aurtena (Aurtenetxea), Aurtenekoa, Aurtenengoa, Auzokoa (Auzokoetxea), Urrutia (Urrutikoetxea, Urritikoetxea), Bengoa (Bengoetxea / Beingoetxea) (Beingoa), Goia, Ga(i)na, Bein, Beina (Beiña) [143. oin oharra: Bada Beinacoa baserria Ipazterren, Fog. 1796, aurretik finkaturiko Beina formari artikulurik kendu gabe sorturikoa, agian pertsona bati hala deitzen zitzaiolako, gaztelaniaz '(la) casa de Beina' litzateke formazio derivatuaren itzulpen jatorrizkoa], Azpia, Bitarte, Aurre, Aldea, Aldekoa, Basterra (Basterretxea), Zearra, Etxenagusia, Urrengoa, Errota, Etxaun, Soloa, Zelaia, Buru, Arte, Ondo, Uriarte, Arteetxe, Saletxe, Abeletxe, Jauregi, Torre(a) (Torretxea), Etxabarria, Etxatxua, Ormaetxea, Nagusia (Etxenagusia), Andia (Etxeandia) / Txiki(a), Txikerra, eta baita -txu edo -txo berrekailu diminutivoa ere bestea baino tipiagoa dela adierazteko, eta horren ondorik Txikerrena, eta abar. Badira Urazurrutia eta Urazandi ere, bigarrenak kasuren baten Urazemendi ere izan dezakeela, uren nongo aldetik begiratzen den [144. oin oharra: Hori gertatzen da Deban, uraz bestaldean dagoen etxeari Urazandi deitu izan baitzaio, baina Mutrikuarrek Urazemendi. Hala erran zidan Gerardo Elortza irakasle eta ene adiskide on denak]. Batzutan dokumentazioan ikusten da Goitia bat Goikoa bihurtu dela, eta Beitia berriz Bekoa. Dokumentazioa mapetan jarririk agian zerbait argituko litzateke khronologiari dagokion arazoa. Horretarako gai asko bildu beharko litzateke aurretik
(...)

(...)
Una de las tareas a llevar a cabo es el estudio de la posible relación de -ika con -aka (Gastaka), -eka (Erkoreka), si bien creo que, en parte al menos, se pueden explicar como debidos a la facilidad de elocución y la asimilación (a - i - a > a - e - a > a - a - a): Astorika > Astoreka, Atxika > Atxeka, Gabika > Gabeka, Garika > Gareka, Gastika > *Gasteka > Gastaka, Gatika > *Gateka > Gataka, mejor que pensando en sufijos con distinto vocalismo, aunque es, como he dicho, un tema a analizar
(...)

(...)
Por otro lado, están documentados Gereka, Gerekabarrena y Gerekiz, este derivado del primero, además de Uriagereka que parece relacionado directamente con los anteriores. No sería difícil, partiendo de Cerius, ahora sin asibilación, llegar, según el sistema aplicado en este trabajo, a *Gerika, de donde tal vez Gereka otra posibilidad sería partir del documentado Cereius (Solin & Salomies, 1994: 53), de *(těrra, villa) cereica, de donde, con reducción ei > e, podría haber salido Gereka. Véase, al respecto, lo dicho al analizar Ozeka, Gareka y Zareka, Zereka
(...)

(...)
Ozeka [...] Véanse Garika y Zareka, Zereka
(...)

(...)
Astoreka [...] Véanse Ozeka, Garika y Zareka, Zereka
(...)

(...)
Gareka (casas de Plentzia y Kortezubi, B) // En Bilbao se documenta en 1402 Mari Ochoa de Garica (Enríquez & Hidalgo de Cisneros & Martínez, 1999, 50, pág. 178) y se podría pensar que el oicónimo Gareka de las dos localidades mencionadas no es sino una variante relativamente tardía de Garika, surgida por cuestiones de elocución. El antropónimo que está en la base será Carius, pero valen, igualmente, Galius y Garius (Solin & Salomies, 1994: 47, 85, 86). De *(t?rra, villa) carica, galica o garica habría salido Garika en euskera. // Para explicar la alternancia -ika / -eka hay otro camino que ya hemos mencionado: si partimos de Careius (ibíd., 47), de *(těrra, villa) careica, obtenemos en euskera *Gareika, con la velar inicial sonorizada, y de aquí, por distinta reducción del diptongo, tanto Garika como Gareka
(...)

(...)
Creo que el apellido Gabeka puede tener origen en Gabika; la misma alternancia se observa en otros topónimos y apellidos (Astorika /Astoreka, Atxika /Atxeka, Garika / Gareka), seguramente porque e está más cerca de las vocales anterior y siguiente (a - a, o - a) que -i, pero no es esta seguramente la única razón; véanse Ozeka, Gareka y Zareka, Zereka, más abajo
(...)