Leku-izenak

(...)
b) Alternancia i / u: como a en los casos anteriores, u es occidental. El ejemplo más importante en toponimia es el de (h)iri, (h)uri “población”: “... a lo que los navarros y vascos aquitanos llaman Iri, lo otros vascos, que habitan en la Vardulia, denominan Uri”. (Oihenart, Noticia de ambas Vasconias, RIEV 13, 1926, p. 336). Ili- está abundantemente documentado en la antigüedad. [5. oharra: R. Menéndez Pidal, loc. cit. [Emerita 16 (1948), 1-13; Top. prer. 235-250] ]
(...)

(...)
Inicial. La comparación de los documentos medievales -principalmente los referentes a Álava- [12. oharra: En documentos navarros es mucho menos frecuente y regular y bien puede pensarse que su pérdida en esta región fue más antigua que en Álava. ¿O influiría la falta de h- en el romance aragonés?] con el léxico de los dialectos que hoy conocen la aspiración señala, a pesar de grandes diferencias, un notable acuerdo general: [...] B.-nav., lab., sul. hiri: en Ál. (CSM 91), Hurivarri (Huribarri, Horibarri), Huriarte, Hirigurenna y, como segundo elemento, Bardahuri, Basahuri, Sarricohuri, pero Zufiuri (CSM 43, año 947). En Nav. Iriberri, Iriverri, como también en la top. vasco-francesa: Iriart, Iribarne, Iriberry, Irigaray, Irigoyen, Irissarry
(...)

(...)
Berdintsu gertatzen da etxe-izenetan toponymo berak hurrengo argigarriren bat daramanean -gorago etxe-izen ez direnetan ere ikusi dugu-: Goitia / Beitia, Goikoa (Goikoetxea) / Bekoa, Goieaskoa (Goieaskoetxea) / Beaskoa (Beaskoetxea), Go(i)ena (Go(i)enetxea) / Barrena (Barrenetxea), Go(i)enengoa / Barrenengoa (Barrenengoetxea), Onaindia / Araindia, Aruzkoa / Onuzkoa, Garaia / Beherea, Ga(i)nekoa eta Goitikoa / Azpikoa (Azpitikoa) (Azpikoetxea), Garaikoa (Garaikoetxea) / Beherekoa, Aurrekoa (Aurrekoetxea) /Ostekoa (Osteikoa, Ostaikoa, Ostenkoa, Ostaikoetxea) [142. oin oharra: Eta baita Osteingoechea ere, Fog. 1704, Gatikan] eta Atzekoa (Atzekoetxea), Emetikoa (Emendikoa) / Andikoa (Andikoetxea), Zaharr(a) / Berri(a) (Barria), Erdikoa, Aurtena (Aurtenetxea), Aurtenekoa, Aurtenengoa, Auzokoa (Auzokoetxea), Urrutia (Urrutikoetxea, Urritikoetxea), Bengoa (Bengoetxea / Beingoetxea) (Beingoa), Goia, Ga(i)na, Bein, Beina (Beiña) [143. oin oharra: Bada Beinacoa baserria Ipazterren, Fog. 1796, aurretik finkaturiko Beina formari artikulurik kendu gabe sorturikoa, agian pertsona bati hala deitzen zitzaiolako, gaztelaniaz '(la) casa de Beina' litzateke formazio derivatuaren itzulpen jatorrizkoa], Azpia, Bitarte, Aurre, Aldea, Aldekoa, Basterra (Basterretxea), Zearra, Etxenagusia, Urrengoa, Errota, Etxaun, Soloa, Zelaia, Buru, Arte, Ondo, Uriarte, Arteetxe, Saletxe, Abeletxe, Jauregi, Torre(a) (Torretxea), Etxabarria, Etxatxua, Ormaetxea, Nagusia (Etxenagusia), Andia (Etxeandia) / Txiki(a), Txikerra, eta baita -txu edo -txo berrekailu diminutivoa ere bestea baino tipiagoa dela adierazteko, eta horren ondorik Txikerrena, eta abar. Badira Urazurrutia eta Urazandi ere, bigarrenak kasuren baten Urazemendi ere izan dezakeela, uren nongo aldetik begiratzen den [144. oin oharra: Hori gertatzen da Deban, uraz bestaldean dagoen etxeari Urazandi deitu izan baitzaio, baina Mutrikuarrek Urazemendi. Hala erran zidan Gerardo Elortza irakasle eta ene adiskide on denak]. Batzutan dokumentazioan ikusten da Goitia bat Goikoa bihurtu dela, eta Beitia berriz Bekoa. Dokumentazioa mapetan jarririk agian zerbait argituko litzateke khronologiari dagokion arazoa. Horretarako gai asko bildu beharko litzateke aurretik
(...)