Leku-izenak

(...)
Arana [arána] hizkera arrunteko harana 'ibarra' dugu, eta beraz ez da harritzeko barranco (edo acequia) azaltzea, haranak eskuarki ubide baten inguruan hedatu ohi direlako. Erreka Agezako Arana dermiotik Galipentzuko Meazu eta La Elka-ren artetik Melenas eta Las Ripas artera doa, El Riacho-ra. Daitekeena da Arana honek (Balsa de) Aranbegia orain ezezagunarekin zerikusirik izatea, eta ez bakarrik forma (etimologia)-ren aldetik.
(...)

(...)
Meazu toki-izena, -ko leku-genitiboa, eta erreka ditugu hemen.
(...)

(...)
Dokumentazioko Meazuko erreka eta Agezatik heldu den egungo Acequia de Arana bera da hau. Beheko aldetik Melenas eta Camino de los Molinantes-ekin mugatzen du.
(...)

(...)
[-Eta gure eskualdean. Galipentzu] Meazu toponimoa, -ko leku-genitiboa, erreka izena, eta -eta ditugu hemen. Meazuko erreka ere badugunez, eta erreka bakarra denez, ez dago dudarik oraingoan ere batekotasuna adierazten dela.
(...)

(...)
[-Eta gure eskualdean] Toponimo guzti hauen azterketatik honako ondorio hauek atera ditzakegu: [...] 9.-Aniztasuna / batekotasuna [...] Beste anitzetan, ordea, -eta (-keta, -kieta) atzizkiak, -aga-k usu bezala, toki huts-hutsa adierazten du, toponimoak izendatzen duen entitatea bat bakarra delarik. Hau segurua da -eta-dun eta gabeko toki-izenak agertzen zaizkigun kasuetan (kasu gehienetan, ez denetan. Cf. Uxueko Mantxiriturria / Mantxiriturrieta). Honelakoetan -eta atzizkiaren eginkizuna oinarria izen arrunta ez dela ezagutzera ematea litzateke: Aitzandia / Aitzandieta (Uxue); Ardantzebarrena / Ardantzebarreneta (Ageza); Astalorraldea / Astalorraldeta (Moriones); Bidezarra / Bidezarreta (Eslaba); Butzuandia / Butzuandieta (Leatxe); Errotaxarra / Errotaxarreta (Leatxe); Gesaliturri / Gesaliturrieta (Zare); La árrega (Murillo), Larrage (Uxue) / Larrageta (Murillo, Santakara, Uxue) [Ikus, halaz ere, Uxueko toponimia aztertzean Larrage sarreran dioguna]; Meazuko erreka / Meazukoerreketa (Galipentzu); Monda / Mondakieta (Lerga); Mugazuria / Mugazurieta (Uxue); Puio / Puieta (Zare); Saratsa / Saratseta (Zare); Sariozarra / Sariozarreta (Moriones); Sortengortea / Sortengorteta (Eslaba); Zazutxikia, Zazutxipia / Zazutxipieta, Zazutxikieta (Eslaba); Zerradogibela / Zerradogibeleta (Eslaba)... Beraz zera ondoriozta dezakegu, -eta-k usu askotan tokitasuna markatzen duela, eta hortaz, aniztasuna edo batzutasuna gabe, batekotasuna adierazten duela. Hau da, adibidez, Agezako Cruz de Gurutzeta-n daukaguna, gurutze bakarra zela garbi dakigunez gero.
(...)

(...)
[Dermio baten zatiketa. Erreka, erregua] Gure alderdian erreka-k erdarazko 'barranco' adiera izan ohi du ('acequia' esanahia ere badu noizean noiz), eta hau baino ubide handiagoak aditzera eman behar direnean erregua aurkitzen dugu (río erdaraz), baina ez herri guztietan, ez eta generiko moduan ere. Dena den, erreka erdarazko río-ren baliakidea ere izan daiteke, Morionesko Loiaerreka (Río de Loya erdaraz) edo Ezporogiko Baserrekandia (Río de la Magdalena Morionesen, Río Tejería Zaren)-n adibidez. Alabaina, lehen kasuan normalena Loiaerregua da, eta bigarrenean ikusten denez erreka-k handia izenondoa darama aldamenean (cf. Erreka haundia 'Urumea' Goizuetan [Honetaz TDI-n mintzo gara]). Erreka eskuarki -ko-ren arartekotzaz lotzen zaio oinarriari: Araneko erreka, Olibetako erreka (Ageza), Meazuko erreka (Galipentzu)...baina morfemarik gabeko izen bat ere badugu, hain zuzen ere Loiaerregua 'río de Loya' gisa azaldu ohi zaigun Loiaerreka.
(...)