Leku-izenak

(...)
Las oclusivas sonoras, empleando este término en el sentido limitado que más abajo se indica, se conservan por lo general, tanto en posición inicial como en interior de palabra: // Γέβαλα (Ptol.), actual Guevara, Guebara (Ál.). // Heredia (Ál.), doc. Deredia, Heredia < herediu, pl. heredia. Cf. también Δηούα (Ptol.), actual Deva, río y población en Guip. // Como es sabido, lo que llamamos oclusivas sonoras se realizan como oclusivas o espirantes, según la posición, con una distribución muy parecida a la del español de hoy. La pronunciación fricativa de la b está claramente descrita por Oihenart a mediados del siglo XVII. // No hay indicios que apoyen la presunción de que el vasco medieval distinguiera entre -b- oclusiva y -u- (-v-) fricativa como el cast. de aquella época. En los documentos se emplean casi indistintamente las dos letras (Zabal- y Zaval-, Ibar- e Ivar-, -barri y -varri, etc.), lo que parece probar que no había más que un fonema y que la realización corriente de este en posición intervocálica era una fricativa
(...)

(...)
[-Aga atzizkia gure eskualdean] Atal honetan -aga atzizkiak gure alderdiko toponimoetan duen balioa ikusten saiatuko gara, alegia, aurreko atalean aipatu autoreek dioten moduan leku hutsa adierazten duen edo lekuarekin batera ugaritasuna, pluraltasuna ere ematen duen aditzera. Garbi dago toki-izen bat -aga atzizkiaz nahiz gabe ager badaiteke -aga-ren balioa ez dela ugaritasuna adieraztearena izanen, eta beraz honelakoetan berrekailuak oinarriari leku balioa eransten diola pentsatu beharko dugu, hots, toponimoen multzoan sailkatzea duela xede. Adibidez, udarea zuhaitza edo fruitua den bitartean, Udareaga udareondo bat edo gehiago dagoen eremua izanen da, sekulan ez zuhaitza. Gure alderdian Ø / -aga txandakatzea honako toponimo hauetan ediren dugu: Motxiturriaga / Motxiturria Agezan, Artezabalaga / Artezabalagaña, Artezabalaondoa, Artezabalgaña [Ikus, hala ere, Eslabako toponimia aztertzean izen hauetaz dioguna], Buztiñaga / Buztiña, Buztinea, Erbiñaga / Erbiña eta Santuzabalaga / Santuzabal(a) Eslaban, Arriurdinaga / Arriurdina Lergan, Udareeztiaga / Udare eztia Morionesen, Larziaga / Larzia Uxuen, Aristuziaga Uxuen / Aristuzia Galipentzun [Ikus Galipentzu]. Pare guzti hauetan, alabaina, -aga-dun aldaerak arruntagoak dira, eta Ø duten forma batzu aldi bakar batez baizik ez dira dokumentatzen. Guztiarekin ere, honelako txandakatzeak gure eskualdetik kanpo ere azaltzen dira, eta hortaz badirudi atzizkiaren funtzio bakarra, gorago esan moduan, lekua adieraztea dela, alegia, izena toponimoen multzoan sailkatzea. Orain -aga atzizkiaz horniturik dauden toponimoen herriz herriko azterketa eginen dugu, beren jatorria eta nondik norakoa hobeki ikustearren.
(...)

(...)
Arte zuhaitz-izena, zabal izenondoa eta -aga atzizkia ditugu hemen. Artezabalagaña eta Artezabalaondoa-rekin alderatuz gero badirudi hemen berriz ere -aga / Ø-ren arteko txandaketa (ikus honetaz -aga atzizkiari eskainitako atalean dioguna) dugula, baina Artezabalagaña *Artezabalagagaña-tik ere atera zitekeen, haplologiaz. Eslaban oso ugariak izan dira zuhaitzok eta horren ondorio dira arte osagaia duten toki-izenak: Artadu eta eratorriak, Artamaldeta, Artezabalaga eta eratorriak, Artatzea eta eratorriak... Inguruko herrietan ere ugariak dira, Bizkaiko Arteta herri-izena froga.
(...)

(...)
[-Aga atzizkia gure eskualdean. Eslaba] Arte zuhaitz-izena, zabal izenondoa, eta -aga ditugu hemen.
(...)