(V-gip, G-azp-goi-to; VP 32r, Lar, Añ (G), Lecl, Izt C 44, Lcq 177, Dv (G), H)
Ref.:
A; AEF 1927, 20; Iz To , UrrAnz ; Elexp Berg; ZestErret
. "Helecho, planta"Lar, Añ.
"En Guipúzcoa le llaman garua [al helecho común]"Lcq 177.
"Fougère"Dv.
"
Etxabola bat iru pago-adarrekin egiña eta garoz azpitik eta zoiez gañetik estalia, [...] cubierta de helechos por debajo"A.
Cf. Etxba Eib: "En Eibar comunmente usamos su sinónimo iria". Cf. Echaide Orio 118: "Garo, helecho". v. iratze. Tr. Documentado en la tradición guipuzcoana desde comienzos del s. XIX. En DFrec hay 4 ejs.
Ekarritzak [...] basotik garoa, ostoa, egurra. AA III 557 (v. tbn. 554).
Otea eta zurikatxa eta garoak azitzen dirala ugari. OtagEE 1882c, 511.
Andretxo igar zimur bat, garo legorra baño [...] zimurragoa. AgG 365.
Garoak gorritzen asiak dira. LekEunD 12.
Aize erasoak garotan ez dizutela esateko kalterik egingo. Munita 70 (cf. GAROTAN).
Garoetan neska sabel naro / zaurituen odola nigarrez. (Interpr?). MdePo 31.
Garo-biltzera joan ziran. EtxdeJJ 216s (v. tbn. Salav 71 garo biltzen, NEtx LBB 22 garoa biltzen
).
Garo ebaiten. AndAUzta 65.
Garuen billa [joan]. Ib. 81.
Urrian, arto babarrunak etxeratu, garoak ere bai. TxGarmBordaB 13.
Ogeitakak gurdi garo erre zizkigun. AZink 35.
v. tbn. Izt C 234. Apaol 63. MendaroTx 100. Anab Usauri 122. Ldi BB 128. JMB ELG 69. Or Eus 99. TAg Uzt 291. EA OlBe 28. JAIraz Bizia 42. Ataño TxanKan 137.
azpisarrera-1
GARO-BILTZAILE.
Recolector de helechos. Mendiko garo-biltzailleak. Mok 8.
Kantua darie, lan bitartean, garo-biltzalleai. TAgUzt 278.
azpisarrera-2
GARO-EBAKITZE.
Siega del helecho. Garo ebakitzetik etorrita, Maria triste arkitu nuan. JAzpiroz 211.
azpisarrera-3
GARO-EGILE.
Recolector de helechos. "Garaille: garo egille, garoa ebakitzeko langilleak" JAzpiroz 136n. Gero iñoiz ardi zarra garailletarako-edo.JAzpiroz 136.
azpisarrera-4
GARO-IGITAI.
"Faux à fougère" H.
azpisarrera-5
GARO-LANDARE.
Planta de helecho. Mendietako garo landarea. AgG 364.
azpisarrera-6
GARO-LEKU.
Campo de helechos. "Soroa; zelaie; garoleku (G-goi)" EAEL 67 (en respuesta a la pregunta 'campo'). Mendi orrek [...] garo-leku onak zituan.Alkain 95.
Garalekua zan, da belaze egin nai genduan.JAzpiroz 80.
azpisarrera-7
GARA-MENDI.
Monte de helechos. Cf. A: "Zu andi ta ni andi, guk egingo dogu Garamendi (V-arr), vos grande [...], yo grande, nosotros haremos Garamendi". Eskuialdeko garamendietara joanak ziran artaldeak. TAgUzt 153 (v. tbn. 254).
azpisarrera-8
GARO-META (V-gip, G-azp).
Ref.: A Apend; Gketx Loiola (okerra); Elexp Berg. Montón de helechos, pira cónica hecha de helechos. "Mutikoak garo-metara ziarro piztua bota ta okerra sortu zan" Gketx Loiola. "Len basarri inguruan beti izaten zien garo-metak" Elexp Berg. Zelaitxo baten, garometa andi batzuen urrean. AgG 14 (v. tbn. 61).
Sua parra-parra zabaldu zen [...] alboko garometetara. EtxdeJJ 214.
Garo-metakin betetzeraño / etxearen jira dana. UztSas 80.
Atariko garo-metaren gañean. AtañoTxanKan 20.
Izugarrizko garo-metak egiten zituzten urtero. Albeniz 26.
azpisarrera-9
GARO-MORDOSKA.
Montón de helecho. Orduan ekartzen ziran / garo-mordoska obiak. UztSas 80.
azpisarrera-10
GARO-MOZTE.
"La recolecta del helecho (G-goi)" AEF 1955, 71.
azpisarrera-11
GARO-ORRI.
Hoja de helecho. Garo-orria [...] erdi-gorritu. OrEus 247.
azpisarrera-12
GAROPE(En casos locales de decl. sing.). Bi metroko garopean an aritu giñun egun guzian, euria goitik sartu ta beetik atera. AtañoTxanKan 138.
azpisarrera-13
GARO-PILA.
Montón de helecho. Gurditarteetan, garopilletan [...] izkutatzen ziran. OrSCruz 79.
Estalpean iñostor eta garo-pilla bat bazeukatela. Alkain 157.
Ikulluko garo-pillan baitzan [zakurra]. TxGarmBordaB 105.
azpisarrera-14
GARO-PRINTZA. "Garo-zatiren bat apurtzean sartzen den zati txiki zorrotza"ZestErret.
azpisarrera-15
GARO-SAIL (V-gip, G-goi-to).
Ref.: A; Elexp Berg. "Sitio en que se corta helecho" A. "Helechal. Len, piñuik etzanian, garo-saill haundixak zien basuan" Elexp Berg. v. gareban. Garo salletan. AgG 157.
[Gaztaindiak galduta] garo-saillak etorriko dirala. Munita 64.
Garo-sail bikañak badituk mendi-zokon ta egal oietan.AtañoTxanKan 137.
Orientzat etzan garaipena garo-sail onena arrapatzea, lenen irixtea baizik. AZink 39.
azpisarrera-16
GARO-SARDE.
"Fourche à fougère" H. Nabarra, lardaia, gurtolak, garosardea. IztC 232.
azpisarrera-17
GARA-SEGA.
"Garoa ebakitzeko segea" (G-goi) Etxbe EEs 1931, 37.
azpisarrera-18
GARO-SOILGUNE.
Claro de helecho. Pago-tarteko / garo-soilgune batean. OrEus 328.
azpisarrera-19
GARO-SUGATZ.
"Junto a los caseríos, piras cónicas o montones de helecho (garozutza o idimetia) (G-azp)" JMB AEF 1928, 15. "Garo- ta ote-zuhatzak" ZestErret. v. GARO-META. Txantxangorriak garo-zuatz edo meta batean apia zeukan.Insausti 349.
azpisarrera-20
GAROTAN. "Garoarekin lotutako langintzan; garo ebakitzen, garo-lotzen, etab. Belar ebaten, ote ebaten, garotan
"ZestErret.
azpisarrera-21
GAROTARAKO. Para, del trabajo de cortar y acarrear el helecho.
"Garotarako zamea: garoa goitik bera lorrean gurdia dagon lekura inguratzeko zarba aundia" EEs 1931, 37. Garotarako garaian. UztSas 81.
azpisarrera-22
GARO-TOKI. "
Garotokia, helechal"VP 32r.
azpisarrera-23
GARO-USAIN.
Olor a helecho (en sentido fig.). Len euskal-usaia, garo-usaia zegoan emen. AgG 194 (v. tbn. 47, 116).
Gure mendiko euskerak darion garo usai mardula. EtxdeAlosT 7.
Larre-hizkuntza dena kale-hizkuntza bihur dedin, hain maite dugun garo-usaina [...] zertxobait galtzea nahitaezkoa izango du. MIH 34.
azpisarrera-24
GARO-ZAMA(V-gip ap. Iz UrrAnz). Carga de helecho. Zeñek garo-zama aundiagoa bizkarrera jaso. LekEunD 19.